سابقه ی حضور این مرغ اساطیری در فرهنگ ایرانی به پیش از اسلام می رسد.آن چه از اوستا و آثار پهلوی بر می آید، می توان دریافت که سیمرغ، مرغی است فراخ بال که بر درختی درمان بخش به نام "ویسپوبیش" یا "هرویسپ تخمک" که در بردارنده ی تخمه ی همه ی گیاهان است،آشیان دارد.در اوستا اشاره شده که این درخت در در دریای "وروکاشا" یا "فراخکرت" قرار دارد.کلمه ی سیمرغ در اوستا به صورت "مرغوسئن" آمده که جزء نخستین آن به معنای "مرغ"است و جزء دوم آن با اندکی دگرگونی در پهلوی به صورت "سین" و در فارسی دری "سی " خوانده شده است و به هیچ وجه نماینده ی عدد 30 نیست ؛ بلکه معنای آن همان کلمه ی"شاهین" می شود.شاید مقصود از این کلمه (سی) بیان صفت روحانیت آن مرغ بوده است. 

اصطلاح قانون فیزیکی آن کنش – واکنش [یا] عمل – عکس العمل [است] . باید دید اینها چرا همچین عکس العملی نشان می دهند ؟ باید یک شیعه ای به یکی دیگر که شهادتین می گوید ، شهادت سوم « علی ولی الله » را هم می گوید ، به امام زمان هم معتقد است ؛ بگوید اینها اسلام را از بین بردند ؟ خوب یکی هم از آن گوشه پیدا می شود می گوید : نه تو خودت اسلام را از بین برده ای . با این حرفی که بیجا زده ای ، خودت اسلام را از بین برده ای . بعد اگر یارو بیاید بخواهد جبران کند نمی تواند . اگر از حرفش برگردد می گویند [از] منافقین [است] ، اگر از حرفش برنگردد خرابیش ادامه پیدا می کند . این مسائل اعتقادی ، مسائل اجتماعی ، در همه دنیا به هم مربوط است . در اینجا یک مثل مشهور [است که] قسم حضرت عباس را باور کنم یا دم خروس را ؟

 

خطبه ی داستان اشاراتی گذرا به ارجمندی خرد و سخن سنجیده و بخردانه گفتن دارد و نیز به اندیشه ناخوش که به پستی و حقارت و رسوا شدن نزد خردمند می کشد. هر چند سرنوشت مردمان عیب خود ندیدن است و اعتقاد آنان خوی و خصلت خود را پسندیده دانستن, به نظر استاد طوس اگر بناست عدالت اجرا شود و بر جای بماند باید آراسته و پیراسته و نغز در معرض دید و نظر مرد دانا قرار گیرد, اگر پسند خاطر دانشی مرد قرار گرفت عزیز و گرامی و مقبول نیز خواهد گشت. پیداست که فردوسی در آنچه بیان کرده است تعریض گونه ای به نابخردی کاووس شاه و اندیشه های ناروا و کردارهای نابخردانه ی او دارد.