فهمیدن انسان یا فهماندن خدا؟
این سخن که فلان آیۀ قرآن خود به خود فهمیده میشود بدون آنکه بپرسیم سخن خدا یا سخن پیامبر است گونهای تحریف محل نزاع و فرار از طرح مباحث هرمنوتیک یا مباحث نشانهشناسی و یا بازیهای زبانی و مانند اینها و بالاخره فرار از مباحث و مسائل «فهم» است. پرسش من همیشه این بوده که ساز و کار فهمیده شدن جملات قرآن (هرمنوتیک قرآن) چیست؟
در اسلام نهاد رسمی و استوار و سازمان یافتهای چون کلیسا وجودندارد. در اسلام سنی شبه کلیسایی به نام « الازهر » وجود دارد که تا حدودی رسمی است و تابع قدرت و کم و بیش تمام امور دینی جهان اسلام را تولیت میکند؛ اما در تشیع چنین نیست و همین امر موجب میشود که نوعی تکثر و پلورالیسم در روحانیت شیعی وجود داشته باشد.