در پرتو تقويت نگاه باطني كه در درجه اول از خود پيامبر(ص) و ائمه(ع) و صحابه آن حضرت الهام گرفته است و با رادمردي كساني كه در طي سده‌هاي متمادي تاريخ اسلام براي كشف حقايق دين و تأويل آن حقايق به مجاهدة نظري و عملي پرداخته‌اند، چنين حكمتي در قالب تصوف، فلسفه و حتي كلام، متبلور شده است.براي فهم اسلام در كليت آن به اين نوع نگاه حكمي و باطني نياز است و به علاوه برخي از آيات و احاديث و همچنين نمونه‌هايي از سيره پيامبر(ص) حاکي از آن است كه  در بسياري از جزئيات اين آئين مقدس زمينه چنين فهمي وجود دارد و وجود انسان‌هاي خاصي كه اقتداء به سيره پيامبر(ص) و ائمه(ع) كرده و آن قابليت نهفته در اسلام را در قالب ابعاد حكمي و معنوي آن بالفعل ساخته‌اند، خود از موهبت‌هاي خداوند و از الطاف حضرتش براي اكمالِ دين و اتمام نعمت رسالت بوده است.