در داستان‌های عامیانه زندگی‌ به‌ جریان‌های واقعی و محسوس مـی‌پیوندد‌ امـا‌ در عرفان و تصوف‌ رویکردها پیچیده‌تر است. مثلاً به عشق و هفت مرحله در مثنوی غـرایب، سـروده رونق‌علیشاه کرمانی‌ می‌توان اشاره کرد. در سـرگذشت مـشتاق‌عـلی شاه صوفی و هنرمند مشهور(مقتول‌ به‌ سـال ۹۰۲۱)، کـه‌ بسیار واقع‌نگارانه به قلم آمد

این مقاله، تعامل بین تصوف و فرهنگ ایران را توصیف می‌کند. علیرغم تحولات فرهنگی و زبانی در طی ۱۵۰ سال اخیر و تأثیر پذیرفتن از فرهنگ جهانی و سبک‌های جدید زندگی که‌ تحت تأثیر شبکه ارتباطات جهانی شکل گرفته، هنوز بسیاری از ارزش‌ها و اصطلاحات و واژگان صوفیان،رایج است. پس عجیب نیست که حضور صوفی و درویش بر قصه‌های عامیانه‌ ما سایه افکنده باشد. صوفی(درویش) اغلب نماد اعتماد و توکل بر خدا و رهایی از بندگی‌ قدرت، منزلت، ثروت، قومیت