کتاب اطلس حقوق بشر با مقدمه عبدالفتاح سلطانی، ترجمه امید کوکبی و مهدی خدایی (زندانیان سیاسی محبوس در بند ۳۵۰ اوین) و ویرایش مزدک علی نظری (زندانی سیاسی سابق) توسط بنیاد آرمانشهر در افغانستان منتشر شد.
عبدالفتاح سلطانی در مقدمه این کتاب نوشته است: اگر گفته شود که نقض حقوق بنیادین بشر در کلیه جوامع انسانی و تمامی کشور‌ها کم و بیش مشاهده می‌شود، سخنی به گزاف گفته نشده است.
هر چند میزان تخلفات از موازین حقوق بشر و گستردگی دامنهٔ آن‌ها در جوامع توسعه نیافته و در حال توسعه به مراتب بیشتر از سایر کشور‌ها است.
نقض حقوق بشر عمدتاً در دو حوزهٔ مهم صورت می‌گیرد، نخست: در حوزه روابط فیمابین مردم یک جامعه دوم: در حوزه روابط بین مردم و حکومت.
نخست: از موارد مهم نقض حقوق بشر توسط آحاد مردم نسبت به یکدیگر می‌توان کودک آزاری، همسرآزاری، نادیده گرفتن حقوق اقلیت‌های دینی، مذهبی، قومی و… توسط برخی شهروندان یک جامعه – که اکثریت را تشکیل می‌دهند – را نام برد مانند: برخوردهای تحقیرآمیزی که بعضاً توسط عده‌ای از شهروندان ایرانی با برخی از افاغنه می‌شود.
دوم: نقض حقوق بشر توسط حکومت نسبت به شهروندان یک جامعه، که این امر خود در دو حوزهٔ مهم صورت می‌گیرد:
الف: در حوزهٔ قانونگذاری که عمدتاً از طریق تصویب قوانینی صورت می‌گیرد که تبعیض میان زن و مرد یا تبعیض میان اقلیت‌های دینی، مذهبی، قومی و یا سیاسی را روا می‌دارد و یا از طریق تصویب قوانین، آزادی‌های مختلف مردم را در موارد غیرضروری سلب یا محدود می‌کند.
ب: در پاره‌ای از جوامع دیده شده است که قوانین مترقی و متضمن معیارهای جهانی حقوق بشر وجود دارد، ولی عمدتاً در عمل اجرا نمی‌شود و حقوق شهروندان آنجامعه توسط مسئولین یا مجریان قانون نادیده گرفته می‌شود و شاهد نقض گستردهٔ حقوق بشر در این جوامع می‌باشیم: از قبیل: اعمال شکنجه در بازداشت‌گاه‌ها و یا جلوگیری از آزادی مطبوعات و احزاب و غیره.
یکی از راه‌های کاهش آمار تعرض به حقوق مردم، آموزش اقشار مختلف شهروندان یک جامعه و آشنایی آنان با موازین حقوق بشر است که رسانه‌های همگانی نقش بسیار مؤثری را در این زمینه به عهده دارند. اختصاص فصلی از کتب درسی برای ترویج و آموزش حقوق بشر در مدارس – به ویژه در مقطع دبیرستان – می‌تواند کارساز باشد. از جملهٔ دیگر راهکارهای مؤثر در این زمینه: ترویج کتابخوانی و انتشار کتابهایی با محتوای حقوق بشری به زبان ساده و با تیراژ بسیار زیاد و با قیمت مناسب در سطح گسترده است که ترجمه اطلس حقوق بشر به کوشش دو نفر از زندانیان فرهیخته که افتخار تحمل زندان در کنار آن‌ها را دارم – با همین منظور صورت گرفته است.
مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب حاضر به قرار زیر است:
۱-مفاهیم حقوق بشر به زبانی ساده – که برای همگان با هر سطح معلومات قابل فهم باشد – مطرح گردیده است.
۲- دسته بندی مفاهیم حقوق بشری به بخش‌های اصلی و تبیین زیر مجموعه‌های هر یک از بخش‌ها به گونه‌ای که خواننده می‌تواند خلاصه کتاب و حتی رویکرد آن را در فهرست مطالب آشکارا دریابد.
۳- ارائهٔ آمارهای معتبر در زمینهٔ نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف با استفاده از نقشهٔ جهان به منظور معرفی مناطق بحرانی و ارائه مثالهای روشن در هر مورد.
۴-در این اطلس مصور نشان داده شده است که حتی کشورهایی که از نظر نوع حکومت، مذهب، موقعیت جغرافیایی، وضعیت اقتصادی بسیار متفاوت هستند، در مورد حقوق بشر و نقض مقررات آن، رویکرد مشابهی دارند.
۵- مؤلف این اطلس جناب آقای اندرو فاگان با حفظ بی‌طرفی نه فقط به نقض حقوق بشر در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه پرداخته، بلکه گونه‌های مختلف نقض حقوق بشر در کشورهای توسعه یافته را نیز مورد مداقّه قرار داده است.
۶- علاوه بر نمایش زیبای گرافیکی آمار، با ارائه تصاویر گوناگون و ذکر تاریخچه‌ای در خصوص اهم موضوعات مانند نسل کشی‌های متعدد قرن بیستم تلاش شده تا شمایی کلی از وضعیت حقوق بشر در جهان را به خواننده ارائه دهد.
در پایان ضمن قدردانی از زحمات مترجمین محترم که وقت گرانبهای خود را در زندان – علیرغم همهٔ مشکلات – صرف برگردان این اطلس از انگلیسی به فارسی نمودند و تشکر از هر خواننده‌ای که زحمت مطالعهٔ این کتاب را تحمل می‌کند و همهٔ کسانی که به موازین حقوق بشر باور دارند – به ویژه هموطنان گرامی – توصیه می‌نمایم که برای فردایی بهتر، در ترویج حقوق بشر کوشا باشند.
به امید آینده‌ای زیبا‌تر و زندگی بهتر برای همهٔ ساکنین این کره خاکی به ویژه ایرانیانی که همچون نیاکان خود در ساختن اکنون و آیندهٔ خود و نسل‌های آتی کوشا هستند.
عبدالفتاح سلطانی (وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر)
بند ۳۵۰ زندان اوین – ۲۷/ اسفند ۱۳۹۱ خورشیدی