به گزارش خبرنگار ایلنا، خرید و فروش کلیه سال‌ها به بازار داغی برای دلالان تبدیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه تنها شرایط برای دلالان خرید و فروش کلیه سخت‌تر نشده، بلکه آن‌ها همچنان با خریداران و فروشندگان کلیه در تماس هستند تا بتوانند لقمه پرچربی را از آن خود کنند، اما این روز‌ها خرید و فروش کلیه از محدوده خیابان اطراف انجمن حمایت از بیماران کلیوی خارج و وارد فضای مجازی شده‌است. سایت‌های متعددی در این باره فعال شده‌اند و خود را انسان‌دوست و خیرخواه معرفی می‌کنند. در این آشفته‌بازار خیریه‌ها نیز بیکار ننشسته و دستی بر آتش خرید و فروش کلیه دارند. گرچه به گفته قاسمی رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی «این اقدامات غیر قانونی است». وی اما عنوان می‌کند «هر کاری کردیم حریف برخی از خیریه‌ها نشدیم!» به نظر می‌رسد؛ عدم توجه مناسب به بازار دلالی کلیه سبب شده که مشکلات دیگری نیز سر راه بیماران و فعالان قانونی این حوزه قرار گیرد؛ مشکلاتی که وزارت بهداشت برای رفع آن باید با حساسیت بیشتری اقدام کند.
کلیه ۱۵ میلیون تومان!
۳۱ سال از آخرین قیمت‌گذاری برای کلیه می‌گذرد. انجمن حمایت از بیماران پیوند کلیه امسال با توجه به شاخص تورم و با بررسی‌هایی که انجام داده به مبلغ ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده و در نهایت انجمن، مبلغ ۱۴ میلیون تومان برای فرد اهدا کننده در نظر گرفته است. این مبلغ با یک میلیون تومان هدیه‌ای که از سوی یکی از نهاد‌های دولتی برای اهداکنندگان کلیه در نظر گرفته شده در مجموع به ۱۵ میلیون تومان رسید. این تلاش‌ها از این جهت صورت گرفت که شاید بتواند سروسامانی به وضعیت دلالی خرید و فروش کلیه بدهد، اما سودجویان همیشه در صحنه هستند، فرقی نمی‌کند؛ فروشنده کلیه باشی یا خریدار. با این وجود ارقامی که در خرید و فروش کلیه رد و بدل می‌شود، نشان می‌دهد که این قیمت‌گذاری گره‌ای از مشکلات بیماران نیازمند که خواستار دریافت کلیه هستند، باز نکرده است.
کتایون نجفی‌زاده رئیس اداره پیوند وزارت بهداشت درباره قیمت تعیین شده از سوی انجمن حمایت از بیماران کلیوی به خبرنگار ایلنا گفت: وزارت بهداشت در تعیین این مبلغ دخالتی نداشته است، اما به گفته مسئولان انجمن تعیین این رقم با مشورت اساتید دانشگاهی و بررسی شرایط بیماران بوده است.
خرید و فروش کلیه در فضای مجازی
سایت‌های خرید و فروش کلیه تا چندی پیش به صورت چراغ خاموش در فضای خرید و فروش کلیه فعال بودند و امروز شاهد افزایش آمار سایت‌هایی هستیم که به صورت علنی اسم خود را «مرکز خرید و فروش کلیه انسان» گذاشته‌اند و در طی روز بازدید‌های زیادی از آن‌ها صورت می‌گیرد.
کسانی که در این سایت‌ها فعال هستند یا قصد خرید کلیه دارند، یا قصد فروش آن؛ آن‌ها شرایط خود را اعلام می‌کنند و به راحتی اطلاعات خود را در اختیار کسانی قرار می‌دهند که قرار است با آن‌ها تماس بگیرند. کمی که با آن‌ها حرف بزنی برایت درد و دل هم می‌کنند تا با گفتن غصه‌هایشان تو را در قصه زندگیشان شریک کنند و کمی آرام شوند.
نجفی‌زاده تصریح می‌کند: همانگونه که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفتند، برای کاهش زمینه دلالی افراد در بحث خرید و فروش کلیه بیماران باید از اعضای خانواده خود یا از نزدیکانشان کلیه دریافت کنند.
وی افزود: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از چند سال قبل وظیفه کنترل تبادل مالی بین اهدا کننده و گیرنده کلیه را به انجمن حمایت از بیماران کلیوی سپرد و تمامی بیمارستان‌ها موظف شدند که فقط با نامه انجمن بیماران را برای اهدا و پیوند کلیه پذیرش کنند. انجمن موظف بود که مانع ارتباط خارج از چارچوب اهدا کننده و گیرنده شود و در همین راستا اهدا کننده و گیرنده غیرفامیل و غیردوست نمی‌توانستند، به انجمن مراجعه کنند و به هم کلیه اهدا کنند. این کار می‌توانست، جلوی تبلیغات روی دیوار، سایت‌های مربوطه و دلالی را بگیرد.
این مسئول وزارت بهداشت تاکید کرد: فعال شدن سایت‌هایی با موضوع خرید و فروش اعضای بدن انسان می‌تواند، چند علت داشته باشد. یا انجمن حمایت از بیماران کلیوی دقت کافی در ندادن مجوز برای افراد غریبه ندارد یا ممکن است که انجمن دقت کافی در این زمینه انجام دهد اما پیوند در بیمارستانی صورت بگیرد که بدون نامه انجمن حمایت از بیماران کلیوی عمل پیوند را انجام دهد. نکته دیگر این است که فعال شدن این سایت‌ها ممکن است، برای متشنج کردن فضا و افکار عمومی و ایجاد دلالی کاذب برای اهداء کلیه باشد.
انجمن‌های خیریه و بیماران کلیوی
انجمن‌های خیریه‌ای هستند که از ابتدای تاسیس با موضوع بهداشت و درمان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، اما امروزه فعالیت این انجمن‌ها به سمت معرفی افراد برای پیوند کلیه به یکدیگر شده است. در این مسیر فرد به عنوان اهدا کننده با متقاضی دریافت کلیه در انجمن ثبت نام می‌کنند و پس از تکمیل ثبت‌نام با توصیه انجمن به آزمایشگاه مراجعه می‌کند تا مراحل آزمایش انجام شود. در ابتدای کار پول به حساب انجمن واریز می‌شود، بعد از انجام عمل پیوند فرد اهداکننده با در دست داشتن نامه‌ای از بیمارستان که تاییدکننده عمل پیوند وی است، به انجمن مراجعه کرده و چک به مبلغ قرارداد را دریافت می‌کند.
رحیمی یکی از کسانی است که از طریق یک انجمن خیریه در اصفهان پیوند کلیه برادرش را انجام داده است. او به خبرنگار ایلنا می‌گوید: برای پیوند کلیه ۶ سال در نوبت بودیم، اما نوبت به ما نرسید. طولانی شدن این زمان باعث شد که در شهرستان‌های مختلف پیگیر پیوند کلیه شویم، در این مسیر با یک انجمن خیریه آشنا شدیم، البته به ما گفتند افرادی که ثبت نام می‌کنند، اهالی اصفهان هستند و اولویت ما نیز بیماران اصفهان است. تصمیم گرفتیم؛ اهدا کننده را خودمان پیدا کنیم، اما برای سریع‌تر شدن روند از انجمن کمک بگیریم.
وی افزود: به صورت اتفاقی با اهدا کننده کلیه برادرم اشنا شدیم، اهل سنندج بود و مشکل مالی داشت به او گفتیم که با مراجعه به انجمن مراحل ثبت نام را طی کند تا بتوانیم آزمایش‌های لازم را انجام دهیم. انجمن ۱۸ میلیون تومان قیمت‌گذاری کرده بود، اما با توجه به اینکه توان مالی داشتیم، مبلغ ۲۳ میلیون تومان به اهدا کننده کلیه دادیم. یعنی ۲۲ میلیون تومان را نقدا پرداخت کردیم و یک میلیون تومان را هم مسئول انجمن گفت که خود دولت به حساب اهدا کننده واریز می‌کند. در نهایت هم در بیمارستان خورشید عمل پیوند را انجام دادیم.
مصطفی قاسمی رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی در واکنش به فعالیت انجمن‌ها به خبرنگار ایلنا می‌گوید: این موضوع سبب شده است که حق کسانی که در انتظار دریافت کلیه هستند، ضایع شود. ضمن اینکه طبق مجوزی که پلیس امنیت و وزارت کشور به ما داده است، فعالیت‌های انجمن بیماران کلیوی در سطح ملی انجام می‌شود و کسی نمی‌تواند؛ موازی با انجمن فعالیت‌هایی را دنبال کند. اگر گروهی این کار را انجام دهد، خلاف عمل کرده است.
وی افزود: برای مدتی خیریه‌ها فعالیت زیادی داشتند و با تلاش زیاد توانستیم، جلوی فعالیت آن‌ها را در تهران، شیراز و مشهد بگیریم و بیمارستان‌ها را قانع کنیم که بدون مجوز و نامه از انجمن عمل پیوند انجام ندهند، اما حریف انجمن اصفهان نشدیم. متاسفانه این انجمن با یکی از بیمارستان‌های اصفهان نیز ارتباط دارد و بدون مجوز عمل پیوند صورت می‌گیرد.
نجفی‌زاده درباره فعالیت خیریه‌ها در موضوع پیوند کلیه، عنوان می‌کند: در حال حاضر فقط و فقط اجازه فعالیت درباره پیوند کلیه از سوی وزارت بهداشت به انجمن‌حمایت از بیماران کلیوی داده شده است و بیمارستان‌ها نیز موظف هستند که با دریافت نامه و انجام بررسی‌های لازم درباره بیمار و اهدا کننده، عمل پیوند را انجام دهند. هیچ انجمن خیریه‌ای هر چقدر هم که صلاحیت داشته باشد، اجازه کار در این زمینه را ندارد.
به گفته وزیر بهداشت، هم اکنون ٢٧ هزار بیمار کلیوی نیازمند به دیالیز در کشور زندگی می‌کنند که ٨٠ درصدشان می‌توانند تحت عمل پیوند کلیه قرار بگیرند، اما اهداکننده کم داریم. همچنین هر سال بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر از بیماران در فهرست انتظار پیوند به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند.
قاسمی رئیس انجمن حمایت از بیماران پیوند کلیه عنوان می‌کند: «برای کاهش تخلفات و کنترل قیمت خرید و فروش کلیه ابتدا اعضای خانواده را مورد توجه قرار می‌دهیم و اگر فردی در خانواده وجود نداشت، این پیشنهاد را مطرح می‌کنیم که بیمار از اقوام یک بیمار دیگر کلیه دریافت کند و به ازای آن یکی از اقوام وی کلیه خود را به بیمار دیگری بدهد. اگر پزشکان در این باره همکاری داشته باشند، شاید این موضوع بتواند کمک زیادی به رفع مشکلات کلیه افراد بکند.» وی تاکید می‌کند: «مبلغی در این میان رد و بدل نمی‌شود، ضمن اینکه امکان پس زدن پیوند به حداقل می‌رسد.»
نجفی‌زاده در تشریح نظر وزارت بهداشت درباره پیوند کلیه می‌گوید: نظر وزارت بهداشت این است که در درجه اول اعضای خانواده بیمار، دهنده کلیه به بیمار نیازمند باشند و پس از آن اهداء کلیه از افراد مرگ مغزی صورت بگیرد. برای این موضوع توانستیم واحد‌های فراهم آوری اعضا از بیمار مرگ مغزی را به ۵۳ واحد افزایش دهیم و نیرو‌های فعال در این مراکز آموزش‌های لازم را دیده و در کل کشور فعال هستند.
وی با اشاره به آمار بیماران مرگ مغزی گفت: خانواده بیماران مرگ مغزی با اهداء اعضای عزیزشان می‌توانند، عده زیادی را از رنج بیماری نجات دهند. درست است که خانواده‌ها در لحظه مرگ عزیزشان لحظات سختی را می‌گذرانند، اما این ایثار کمک بزرگی برای بیماران و باعث التیام خانواده‌های اهدا کننده عضو خواهد بود.
منا شیشه‌گران