محمد قوچانی
از سال ۱۳۷۸ مجله‌ای تخصصی به نام «عرفان ایران» به همت سید مصطفی آزمایش از پژوهندگان تصوف اسلامی منتشر می‌شد که نشریه‌ای علمی با گرایش به طریقت‌های عرفانی بود. این مجله تا سال ۱۳۸۹ در ۳۶ شماره منتشر می‌شد اما متأسفانه به روش شناخته شدهٔ دولت سابق از انتشار بازماند. خوشبختانه از سال ۱۳۹۳ این «مجله- کتاب» تخصصی بار دیگر به‌عنوان «مجموعه مقالات» از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز نشر گرفته است و تاکنون ۳ جلد تازهٔ آن منتشر شده است.
عرفان ایران به مکتب فکری دکتر حاج نورعلی تابنده علاقه دارد و می‌کوشد میان تصوف و تشیع پیوند ایجاد کند یا ریشه‌های پیوند را نشان دهد. ناشر آن انتشارات حقیقت است و به نوشتهٔ خود می‌کوشد دینداری را مخاطب قرار دهد که: «تعلق دینی عمیق در اعماق وجودشان ریشه دوانیده و توجه دارند که آن را از گفتار(مقام شریعت) به کردار(مقام طریقت) و نظر(در مقام حقیقت) در آورند.»
شاید از همین رو باشد که شمارهٔ ۳۷ این مجله به تقریب مذاهب اسلامی اختصاص یافته است. یکی از مقالات جالب این شماره، پژوهشی دربارهٔ شیخ احمد محمد طیب شیخ الازهر مصر است که به نام فقه اهل طریقت چاپ شده است و نویسندگان از او به عنوان یکی از پیروان طریقت تصوف یادکرده و نوشته‌اند: «هرکس از اهل سنت که صوفی باشد، ضد فرقهٔ وهابی است». دکتر شهرام پازوکی نیز مقاله‌ای از پیوند تصوف و تشیع چنین نتیجه گرفته است که: «حاکمیت کاردان مسئولیت این وفاق ملی را به عهده داشته‌اند و هرگاه از عهدهٔ آن برنیامدند مضمحل شده‌اند. نمونهٔ برجستهٔ آن حکومت صفویه است که با جمع تصوف و تشیع با قدرت آغاز به کار کرد و چون از اواسط آن نتوانست جانب هر دو گروه عارفان و عالمان را نگه دارد ناتوان شد و بالاخره با اندکی فشار خارجی از بین رفت»
در شمارهٔ ۳۸ عرفان ایران نیز دو گفت‌و‌گو دربارهٔ تصوف در مصر چاپ شده و به عرفان و تصوف از دیدگاه آقانجفی اصفهانی پرداخته شده و نکاتی دربارهٔ سورهٔ مبارکه یوسف از زبان و بیان دکتر نورعلی تابنده منتشر و در شمارهٔ ۳۹ در گفتاری دیگر از ایشان به نسبت عرفان و تجدد پرداخته شده است. دکتر تابنده از عقل ایمانی به عنوان عقلی سازگار با عرفان یاد می‌کند و ریشه‌های اندیشه طریقت نعمت‌اللهی دربارهٔ مفهوم ولایت را بررسی می‌کند. یکی از جالب‌ترین مطالب شمارهٔ جدید عرفان ایران که در پاییز ۱۳۹۴ چاپ شده است معرفی کتاب «بنیاد گرایی و خیانت به سنت» که در سال ۲۰۰۴ در آمریکا چاپ شده است و در آن مقالاتی مانند «اسطوره اسلام نظامی» و «افول معرفت و ظهور ایدئولوژی در جهان اسلام معاصر»، بدیع و خواندنی‌اند از جمله اینکه در نقد سنت‌گرایانه بر تجددگرایی می‌نویسد: «دو خطا… در میان تجدد‌گرایان وجود دارد: اولین خطا مربوط به آن دسته از تجددگرایانی است که جز قرآن همهٔ منابع دیگر شریعت را رد می‌کنند، خطای دوم مربوط به کسانی است که تلاش می‌کنند آیات قرآن را با نظریه‌های علمای جدید و از طریق تفسیرهای تخیلی مطابقت دهند»
عرفان ایران به عنوان سخنگوی گروهی از دینداران، نشریهٔ مهمی است. مجله‌ای که بدون جار و جنجال می‌کوشد به شیوهٔ اهل تصوف با اهل تشیع پیوند ایجاد کند و البته این به معنای غیرشیعه بودنِ این نویسندگان و متفکران نیست که آنان خود را در تشیع خالص و مخلص می‌دانند. در واقع فضای تازهٔ مطبوعاتی در ایران می‌تواند میان اهل دیانت دریچه‌های تازه‌ای از گفت‌و‌گو را بگشاید. میان شیعه و سنی و میان متصوفه و متشرعه…
منبع: مجلهٔ مهرنامه