حسن روحانی نسبت به استفادهٔ پلیس جمهوری اسلامی از چند هزار مأمور مخفی برای نظارت بر رفتار اجتماعی شهروندان واکنش نشان داده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی رئیس جمهوری، آقای روحانی در یک نشست خبری که در پایان سفر به سمنان برگزار شد، در پاسخ به سؤالی در مورد راه‌اندازی “گشت اخلاقی نامحسوس” توسط پلیس، گفت که برخی طرح‌ها را دولت در کشور اجرا می‌کند و برخی طرح‌ها هم مربوط به دستگاه‌های دیگر مانند قوه قضائیه و دیگر نیروهاست.
در جمهوری اسلامی، پلیس به عنوان بخشی از نیروهای مسلح، تحت فرماندهی رهبر جمهوری اسلامی است اما عملکرد آن زیر نظر وزیر کشور قرار دارد و وزیر کشور جانشین فرمانده کل قوا در پلیس است. آقای روحانی گفت: “دولت به وعده‌های خود از جمله در این زمینه پایبند است و هرجا لازم بوده برای ایجاد احساس امنیت در مردم، از توان خودش استفاده کرده است.”
وی گفت که “اولین وظیفهٔ ما در قبال مردم، احترام به شخصیت و جایگاه و کرامت مردم است” و افزود: “کرامت انسانی را خدا به انسان‌ها داده و این کرامت مقدم بر دین است؛ کرامت همه باید حفظ شود. ما مردم خوب و وظیفه شناسی داریم.”
رئیس جمهوری تأکید کرد که: “همه ما باید در زمینهٔ فرهنگی کار و تلاش و به گونه‌ای عمل کنیم که مسئله‌ای که از طریق فرهنگی قابل حل است از طرق دیگر حل نکنیم. ما طبق آیهٔ قرآن باید دنبال موعظه حسنه و جدال احسن باشیم و بهترین و کوتاه‌ترین راه را باید انتخاب کنیم. دولت اقداماتی که در حد توان اجرایی‌اش باشد انجام خواهد داد.”
به کارگیری چند هزار مامور مخفی برای نظارت بر رفتار شهروندان اظهارنظرهای متفاوتی را در پی داشته است
دو روز پیش، سرتیپ پاسدار حسن ساجدی‌نیا، رئیس پلیس تهران، اعلام کرد که بیش از هفت هزار “مأمور نامحسوس امنیت اخلاقی” برای “گزارش ناهنجاری‌ها” در شهر تهران فعال شده‌اند. به گفتهٔ او، وظیفهٔ این مأموران زن و مرد این است که در صورت مشاهدهٔ مواردی مانند “مزاحمت برای نوامیس، آلودگی صوتی، کشف حجاب در خودرو و انجام حرکات نمایشی در خیابان، پلاک خودرو را برداشته و از طریق سامانهٔ پیامکی به مرکز پلیس امنیت اخلاقی اطلاع دهند.”
به گفتهٔ رئیس پلیس تهران، مأمورانِ مخفی اجازهٔ بازداشت افراد را ندارند. وظیفهٔ آنان شامل مراقبت اجتماعی و گزارش مواردی است که خلاف تشخیص می‌دهند.
کار مأموران “نامحسوس امنیت اخلاقی” همزمان با تشدید فعالیت واحد موسوم به گشت ارشاد آغاز شده که معمولاً نشانهٔ آغاز فصل گرما و نگرانی حکومت از امکان استفادهٔ زنان از پوشش “نامناسب” است. افزون بر گشت ارشاد، در گذشته نهادها و گروه‌های مختلف جمهوری اسلامی تدابیر دیگری مانند ترغیب شهروندان به انجام “نهی از منکر” را هم به منظور کنترل شهروندان و مقابله با تخطی از ضوابط اخلاقیِ مورد نظرِ حکومت توصیه و اجرا کرده‌اند.
فعالیت گشت ارشاد با آغاز فصل تابستان تشدید می‌شود
به کارگیری چند هزار مأمور مخفی در شهر تهران، با واکنش‌های مختلفی در داخل و حتی خارج از ایران مواجه شده است. برخی از کارشناسان، مجاز بودنِ استفاده از مأموران مخفی برای انجام وظایفی که طبق قانون باید توسط مأموران رسمی نیروی انتظامی انجام گیرد را مورد سؤال قرار داده و برخی نیز نسبت به سوء استفادهٔ احتمالی از این وضعیت برای ایجاد مزاحمت و مختل کردن امنیت و حریم خصوصی شهروندان ابراز نگرانی کرده‌اند.
علاوه بر این، گفته شده است که در کشورهای دیگرِ جهان، معمولاً سعی مقامات بر این است که با اعزام مأموران پلیسِ اونیفورم پوش به اماکن عمومی، به متخلفان هشدار داده و مانع از قانون شکنی شوند، در حالیکه مأموران مخفیِ پلیس تهران به جای جلوگیری از ارتکاب تخلف، صرفاً در پی کشف و مجازات متخلفان هستند. به این ترتیب، استفاده از مأموران مخفی آن هم برای مقابله با مواردی مانند بدحجابی عجیب به نظر می‌رسد و ممکن است به تلاشِ یک نهاد حکومتی برای ایجاد احساس رعب و ناامنی اجتماعی تعبیر شود. به این دلیل، برخی به کارگیری این تعداد مأمور مخفی در سطح جامعه برای کنترل رفتار شهروندان را ویژهٔ نظام‌های حکومتی خاصی در گذشته و حتی موضوع داستان‌های تخیلی توصیف کرده‌اند.
رئیس پلیس از کاربرد مأموران لباس شخصی برای حفظ “امنیت اخلاقی” دفاع کرده است
در واکنش به این انتقادات، رئیس پلیس تهران شب گذشته در یک برنامهٔ گفتگوی تلویزیونی به دفاع از طرح امنیت اخلاقی نامحسوس پرداخت. وی گفت که طرح امنیت اخلاقی در سال‌های گذشته هم در سطح کشور به ویژه تهران اجرا می‌شده و اظهار داشت که این اقدامات “از جمله انتظارات مردم از پلیس است.”
آقای ساجدی‌نیا گفت که امنیت اخلاقی فقط به پوشش منحصر نمی‌شود بلکه “به همهٔ موضوعات و آسیب‌های اجتماعی مربوط است” و افزود که “پلیس برای این منظور، هماهنگی خوبی با قوهٔ قضاییه دارد.” در مورد علت استفاده از مأموران بدون اونیفورم برای جلوگیری از تخلفات اجتماعی، وی وظیفهٔ این افراد را با مأموریت‌های عملیاتی پلیس یکسان دانست و گفت که “پلیس در اکثر مأموریت‌های عملیاتی از جمله مواد مخدر، فتا و پلیس امنیت با لباس شخصی است.” رئیس پلیس تهران در عین حال تأکید کرد که وظیفهٔ پلیسِ نامحسوس صرفاً زیر نظر گرفتن افراد و گزارش رفتار آنان به مراکز پلیس است.
حسن ساجدی‌نیا گفت که “همهٔ هفت هزار پلیس نامحسوس که در تهران به کارگرفته می‌شوند، ضابط قضایی و پلیس و دارای کارت شناسایی هستند” اما مشخص نکرد که آیا این مأموران دوره‌های آموزشی خاص نفرات پلیس را گذرانده و رسماً به عنوان مأمور پلیس استخدام شده‌اند یا شرایط دیگری دارند. آقای ساجدی‌نیا همچنین گفت که اگر کسی با لباس شخصی به عنوان پلیس امنیت اخلاقی با شخصی برخورد کرد، باید فوراً به پلیس ١١٠ اطلاع داده شود.
در این برنامهٔ تلویزیونی، لاله افتخاری، نمایندهٔ مجلس هم گفت که “علاوه بر مستندات قرآنی، محمل قانونی طرح امنیت اخلاقی، مصوبهٔ شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ١٣٨٤ است” و افزود: “نامحسوس بودن می‌تواند بازدارندگی بیشتری ایجاد کند.”