چگونه غصه به درد جسمی بدل می‌شود

مادر لی ریکبی، سرباز بریتانیایی که چند سال پیش در خیابانی در لندن به قتل رسید، می‌گوید از زمان مرگ پسرش هر روز در ناحیه‌ی سینه درد دارد. چرا داغداری روی برخی افراد چنین تأثیری دارد؟

وقتی شیرا شیلر پسر ۱۰ ساله‌ی خود مکس را ناگهان به خاطر نارسایی قلبی از دست داد علاوه بر غصه خوردن به عوارض جسمی مثل درد قفسه‌ی سینه دچار شد.
او می گوید: “مثل این است که چیزی روی سینه‌ی شما نشسته است. مثل اینکه دستی قلب شما را می‌فشارد. روزهایی که حالم خوب نیست احساس می‌کنم نمی‌توانم نفس بکشم.”

او تنها کسی نیست که چنین دردی احساس می‌کند. لین ریگبی ۴۹ ساله که پسرش لی در سال ۲۰۱۳ در جنوب شرقی لندن به قتل رسید، به بی‌بی‌سی گفت: “من هر روز در ناحیه‌ی سینه احساس درد می‌کنم و این درد هیچ‌گاه قطع نمی‌شود.”

کلماتی مثل “دل‌شکستگی”، “درد” و “زجر” معمولاً برای توصیف فشارهای عاطفی شدید به کار می‌روند اما کسانی که دچار اندوه شدید می‌شوند می‌گویند غصه را در شکل دردهای جسمانی تجربه می‌کنند.

به گفته‌ی انجمن روانشناسی بریتانیا دل‌درد شدید، تپش شدید قلب، لرزش اندام‌ها، زنده شدن خاطرات گذشته و حساسیت شدید به سر و صدا از جمله پیامدهای جسمانی داغداری است ولی این عوارض جسمانی در همه یکسان نیست و مردم از نظر احساسی و عاطفی در غم از دست دادن عزیرانشان، واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند.

باربارا وانت، گوینده و مجری تلویزیون، به یاد می‌آورد که پس از مرگ شوهرش نیک کلارک، از مجریان بی‌بی‌سی، در سال ۲۰۰۶، در ناحیه‌ی شکم درد شدیدی احساس می‌کرد. او می‌گوید: “خیلی سنگین بود، مثل یک وزنه‌ی سنگین و مثل یک عفونت گوارشی بود”.

باربارا وانت که اکنون مدیر یک نهاد خیریه به نام “وینستونز ویش” است که به کودکان داغدار کمک می‌کند، می‌گوید دو سال از غذا خوردن لذت نمی‌بُرد و هیچگاه احساس گرسنگی نمی‌کرد:

“به‌حدی لاغر شده بودم که دیگران از ظاهر من می‌ترسیدند.” صدایش مثل جیغ کلاغ شده بود و پزشکان به او گفتند این عارضه، شوکی است که به جسم او وارد شده است.

دانشوران از مدت‌ها پیش متوجه شده بودند که غم و غصه‌ی شدید علاوه بر عوارض روحی پیامدهای عاطفی نیز دارد.
آزمایش‌های پژوهشگران در دانشگاه لس‌آنجلس نشان داده است که بخشی از قشر مغز به نام کورتکس قدامی سینگولیت، دردهای جسمی را کنترل می‌کند، در عین‌حال مسئول دریافت و پردازش دردهای عاطفی است.

احساس درد در قفسه‌ی سینه عارضه‌ی شایعی است. الکس لیون استاد دانشگاه پزشکی و متخصص قلب و عروق می‌گوید: “تعدادی از بیماران من پس از یک دوره‌ی دشوار عاطفی به درد و یا تپش قلب مبتلا شدند”.
این حالت که معمولاً “عارضه‌ی دل‌شکستگی” نامیده می‌شود با عنوان کاردیومیوپاتی (اختلال ماهیچه‌ی قلب) تاکوتسوبو یا کاردیومیوپاتی ناشی از استرس شناخته می‌شود. به گفته‌ی بنیاد بیماری‌های قلبی بریتانیا این حالت معمولاً پس از یک دوره استرس عاطفی و یا جسمی شدید روی می‌دهد:

“عضلات قلب به ناگهان ضعیف می‌شوند و یکی از حفره‌های قلب تغییرشکل پیدا می‌کند”.

تخمین زده می‌شود که در بریتانیا هر ساله از هر یک‌میلیون نفر، صد نفر دچار این عارضه می‌شوند. تحقیقاتی که امپریال کالج لندن انجام داده نشان می‌دهد بروز این حالت ممکن است واکنش طبیعی برای حفاظت قلب در برابر افزایش تولید آدرنالین باشد که معمولاً در حالت شوک و یا اندوه شدید اتفاق می‌افتد.

از دست دادن عزیران در عین حال فرد داغدار را در برابر عفونت آسیب‌پذیر می‌کند. پژوهشی در دانشگاه بیرمنگهام نشان داده که در افراد داغدار و به‌خصوص افراد سالخورده ممکن است کارکرد نوتروفیل‌ها را مختل کنند. نوتروفیل پرشمارترین نوع گلبول سفید است که در مقابله با باکتری‌ها و پیشگیری از بیماری‌هایی مثل عفونت ریه نقش مهمی دارد.

شاید این نکته بتواند توضیح دهد چرا در برخی موارد زوج‌های سالخورده به فاصله‌ی کوتاهی از یکدیگر فوت می‌کنند، یک نمونه‌ی برجسته‌ی آن مرگ مارجی و کلیفورد هارتلند، زوج سالخورده‌ی ساکن شهر کاونتری بود که در سال ۲۰۱۴ در هفتاد و ششمین سالگرد ازدواج خود به فاصله‌ی ۱۴ ساعت از یکدیگر درگذشتند. در همان سال زوج دیگری به نام دان و مکسین سیمپسونز در کالیفرنیا که ۶۲ سال با هم زندگی کرده بودند به فاصله‌ی ۴ ساعت از یکدیگر در یک تختخواب و در حالی که در ساعات آخر زندگی دست‌های یکدیگر را گرفته بودند، در گذشتند.

آنا فیلیپس پروفسور طب رفتاری در دانشگاه بیرمنگهام و سرپرست تحقیقات درباره‌ی نوتروفیل‌‎ها می‌گوید: “مردم اصطلاحاً می‌گویند که دل‌شکستگی شدید باعث مرگ می‌شود. ما ترجیح می‌دهیم بگوییم که این افراد تحت تأثیر تغییرات سیستم ایمنی می‌میرند”.

پژوهش ویلیامز و دیگران نیز نشان می‌دهد واکسن در افرادی که در یک سال اخیر داغدار بوده‌اند، پادتن کمتری تولید می‌کند.

ولی با وجود حجم پژوهش‌ها و دانش پزشکی موجود در مورد رابطه‌ی غصه و نارحتی‌های جسمی، بروز این عوارض برای خود افراد داغدار کاملاً غیرمترقبه است. جسیکا میچل از مسئولان یک بنیاد خیریه که به افراد داغدار کمک می‌کند می‌گوید: “گاهی اوقات مردم از تغییر در وضعیت جسمی خود به شدت تعجب کرده و احساس می‌کنند مریض شده‌اند”.

افرادی که با این بنیاد خیریه تماس می‌گیرند معمولاً از خستگی ممتد، بی‌خوابی، سردرد، تغییر در اشتها و تغییر در سیکل عادت ماهانه شکایت کرده و احساس می‌کنند زودتر از گذشته مریض می‌شوند. جسیکا میچل می‌افزاید: “از این موارد دریافته‌ایم که غصه خوردن و داغداری از نظر جسمی نیز به افراد فشار زیادی می‌آورد و این فشار فقط در ذهن و روح احساس نمی‌شود”.
شیرا شیلر به یاد می‌آورد پس از مرگ پسرش به خود یادآوری می‌کرد که دیوانه نشده و احساس درد شکم او واقعی است:

“من و همسرم در مورد پیامدهای جسمی دوران داغداری صحبت می‌کردیم و متوجه شدیم که هر دوی ما درد مشابهی داریم”.

شیرا شیلر می‌افزاید درک نکردن این موارد نشان می‌دهد که جامعه حاضر نیست در مورد داغ از دست دادن عزیزان با صراحت حرف بزند:

“این هنوز هم تابوی بزرگی است. مردم حوصله ندارند درد دل و ناراحتی شما را بشنوند”.

جان کلی

منبع: بی‌بی‌سی