کوچ بخشی از ایرانیان به هند به دلیل آزار و اذیت مسلمانان
جامعه‌ی پارسیان زرتشتی در هند، که نیاکانشان صدها سال پیش از ایران به هند کوچ کردند، هنوز آیین‌ها و باورهای خود را پاس می‌دارند. پس از حمله‌ی اعراب مسلمان به ایران، نیاکان پارسیان امروزِ هند به دلیل آزار و اذیت مذهبی از سوی مسلمانان به هند کوچ کردند. جمعیت پارسیان هند در حال حاضر حدود صدهزار نفر برآورد می‌شود و اکثر آن‌ها در شهر بمبئی زندگی می‌کنند.
با گذشت حدود ۱۲۰۰ سال از کوچ پارسیان به هند، نوادگان آن‌ها بسیاری از سنن ایرانی را حفظ کرده‌اند.
بسیاری از این پارسیان هرگز ایران را ندیده‌اند.
در کتاب “قصه سنجان” به روایت بهمن پسر کیقباد که از جمله معدود نوشته‌های بازمانده از ادبیات پراکنده و اندک زرتشتیان به زبان پارسی است، نیاکان پارسیان هند فرار مخاطره‌آمیزی از ایران به هند داشته‌اند. قصه‌ی تلخ و دردناک کوچ بخشی از ایرانیان زرتشتی به هند، نسل به نسل و سینه به سینه روایت شده تا سرانجام مردی از نسل آن مهاجران، این روایت شفاهی را به نظم درآورده است.
بهمن کیقباد حدود سال ۱۶۰۰ میلادی منظومه‌ی “قصه سنجان” را نوشته است. او در این منظومه تاکید کرده روایت کوچ پارسیان زرتشتی از ایران به هند که سینه به سینه منتقل شده را از موبدانِ مورد اطمینان شنیده و به نظم درآورده است. او همچنین نوشته که در این روایت دردناک از هر صد، تنها یکی را نوشته و اصل روایت مفصل‌تر است.
این گروه از پارسیان زرتشتی پس از شکست ساسانیان از مسلمانان از ترس مسلمانان ابتدا به کوه‌های خراسان پناه بردند و حدود ۱۰۰ سال در این کوه‌ها زندگی کردند. آن‌گاه به سوی جزیره‌ی هرمز روانه شدند. در “قصه سنجان” آمده:
مقام و جای و باغ و کاخ و ایوان
همه بگذاشتند از بهر دینشان
به کوهستان همی ماندند صد سال
چو ایشان را بدین‌گونه شده حال
ابا دستور و بهدین یگانه
بسوی شهر هرمز شد روانه
پارسیان زرتشتی که نمی‌خواستند مورد اذیت و آزار مسلمانان قرار بگیرند، چند سالی هم در جزیره‌ی هرمز باقی ماندند (حدود ۱۵ سال) تا این‌که پای مسلمانان به جزیره‌ی هرمز هم باز شد. وقتی اوضاع را ناگوار دیدند، با صلاحدید بزرگان قوم خویش روانه‌ی هندوستان شدند. در “قصه سنجان” آمده:
زن و فرزند در کشتی نشاندند
به سوی هند کشتی تیز راندند
پارسیان پس از رسیدن به گجرات از “جادی رانه” حاکم گجرات “پناه” می‌جویند. حاکم گجرات با چند شرط به آن‌ها اجازه‌ی اقامت می‌دهد، از جمله این‌که جنگ‌افزارهایشان را از خود دور کنند و خلع سلاح شوند. پارسیان شرایط حاکم گجرات را می‌پذیرند.
حاکم گجرات قطعه زمینی در دشتی وسیع به پارسیان می‌دهد تا بتوانند در آن بنایی فراهم کنند و آتش بهرام را در آن روشن نگهدارند. پارسیان، این دشت وسیع و سرسبز را آباد می‌کنند و آن را به یاد سرزمین خود در ایران “سنجان” نام می‌نهند.
پارسیان هند تا قرن‌ها پس از مهاجرت به هند از طریق نامه ارتباط خود با موبدان زرتشتی در ایران را حفظ کردند.
پروفسور جکسون شرق‌شناس آمریکایی درباره‌ی کوچ پارسیان از ایران به هند می‌نویسد: «در سال ۷۱۶ میلادی یعنی ۶۵ سال پس از کشته شدن یزدگرد سوم، پارسیان وارد سنجان هندوستان شدند.»
در “قصه سنجان” آمده:
تو ای آب و ای باد و ای کوه و خاک زما گوی بدرود بر مام پاک
بگو نام نیک تو پاینده باد دل ما زمهر تو تابنده باد
مرنج ار ز تو روی برتافتیم سوی کشور هند بشتافتیم
سپاس و درود تو داریم پاس ترا نیک خواهیم و هوده شناس
بیاد تو یک شعله روشن کنیم بنام تو یک گوشه گلشن کنیم
زرتشتیان حدود ۴۵ آتشکده‌ی بزرگ و مهم در سراسر هند ساخته‌اند. آن‌ها در هند به نیکوکاری و پاکیزگی شهره‌اند.
منبع: دویچه وله فارسی