بسم الله الرحمن الرحیم
بعضی‌ها انتقادهایی می‌کنند از لحاظ اجتماعی و روان‌شناسی بر این آداب مجالس عزا. البته بعضی (از موارد آن) درست هم هست، دون شأن امام است و دون شأن شیعیان امام. ولی خیلی‌ها که این انتقاد را می‌کنند نظرشان اصلاً یک ((عناد و دشمنی)) است با این (مراسم) که کاری با آن نداریم. صرف‌نظر از بعضی انتقادات- که خوب انتقادات را باید عقلای قم، خب در این مورد علمای اعلام عزاداران خودشان، فکری کنند- یادبود یک واقعه که در ملتی می‌خواهد انجام شود به چند جهت ممکن است باشد: یکی اینکه یادبود ملت از یک واقعه‌ای که موجب ایجاد این ملت شده باشد. مثلاً خب در داستان‌های قدیم روم می‌گویند که شیری یا گرگی، این دو تا بچه را شیر داد. یعنی از آن‌هایی بودند که در بیابان افتاده بودند. داستان خیلی از این قبیل هست که فرزندانی رها شده‌اند یا اینکه در کشتی (بودند) و همگی غرق شدند. این‌ها باقی ماندند و به حیوان دیگری خداوند مأموریت داد، که آمدند و این‌ها را بزرگ کردند. حتی خب داستان خودمان، داستان زال را که رها کردند ولی سیمرغ زال را گرفت و زیر نظر خودش بزرگ کرد. البته در این قبیل، وقایعی در طی تاریخ ملت هست که ملت‌ها خواسته‌اند این واقعه فراموش نشود و نسل‌های بعدی این قاعده را بدانند و این واقعه را بشناسند. این یک جهتِ یادبود می‌شود که بخواهند واقعه‌ای را (یادآوری) کنند یا از یک جریانی تجلیل کنند. یعنی در واقع مثل یک جشنی تلقی می‌شود و افتخار به یک واقعه‌ای که این واقعه را خداوند انجام داده برای اینکه زنده بماند و در واقع یک نحوه شکرگزاری است از الطاف خداوند. یک وقایعی دیگر هست که از دست دادن و فقدان یکی از بزرگانی که ملت (مجموعه مردم به آن‌ها نظر دارند) آن از بین رفته است. مثلاً خب واقعهٔ عظیم شهادت علی «علیه السلام» را همهٔ مسلمین تجلیل می‌کنند، برای اینکه همه با از دست دادن علی «علیه السلام» در واقع برنامهٔ خلافت به نظر همهٔ آن‌هایی که خلافت را (به آن شکل) می‌دانستند منتفی شد. علی علیه السلام آخرین خلیفه‌ای بود از چهار نفر که بر طبق یک روال مشخصی، که البته آن روال هم چندان منتسب به قرآن نبود ولی مورد قبول همهٔ ملت قرار گرفت- یعنی همهٔ ملت تقریباً- این هم یک واقعه‌ای که مردم فراموش نکنند. البته در یادآوری چنین واقعه‌ای مردم باید توضیح داده شود تا بفهمند که با از دست دادن چنین بزرگی مانند علی «علیه السلام» چه لطمه‌هایی به مردم خورد! یادآور آن لطمه‌ها باشند؛ برای اینکه دیگر (مرتکب نشوند)، دیگر چنین واقعه‌ای اتفاق نیفتد و از آن جهاتی که خود مردم می‌ترسیدند از عقوبتش این جهات ایجاد نشود. این هم یک نوع واقعهٔ یادبود است.
وقایع دیگری هست که خب متفرق است ولی گاهی یکی یا دوتاش خیلی مورد توجه ملت بوده در آن ایامی که اتفاق افتاده است. مثلاً ظهور اسلام! ظهور اسلام هم البته فکر اسلام و اینکه یک مسلمان چطور فکر کند؟ این یک (مسأله) یا یک واقعه‌ای نبود که یک‌مرتبه واقع شود یا… طی قرن‌ها این فکر در ذهن مردم بوده است. منتهی به این وضعیت، به این حالت که رسیده جمع‌آوری و منظم شده و اسم اسلام را که به عقیدهٔ ما ابراهیم بر این‌ها گذاشت.
خدا در قرآن فرمود که «ملة أَبِیکُمْ إِبْرَاهِیمَ هُوَ الذی سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ» اوست که شما را قبلاً هم مسلمان نامید، مسلم. ولی خب در این واقعه چه کسی ایجاد کرده این را؟ پیغمبر و همه متفقند که نظر اصلی در اسلام، نظری است که پیغمبر گفته باشد. اختلافی هم که حالا (وجود دارد) در این است که این گفته و این روش منسوب به پیغمبر است؟ آیا واقعاً منسوب به پیغمبر است؟ یا اینکه خبرنگاران تاریخ جعل کردند؟ این غیر از اصل مطلب است. در اصل مطلب اختلافی نیست که هر چه پیغمبر فرموده است «جزء اسلام است» ولی این چیزی که ما نوشته داریم و می‌گوییم این‌ها را پیغمبر فرمود آیا منتسب به اسلام هست یا نیست! این محتاج به بررسی تاریخ است. ولی با این نگاه، با این تفسیر که نگاه کنیم؛ واقعهٔ عاشورا، واقعهٔ محرم را هیچ مسلمانی فراموش نمی‌کند. و هیچ مسلمانی ((اگر مسلمان معتقد و خدا‌شناسی)) باشد به این واقعه اهمیت می‌دهد. و بنابراین بر آداب و رسومی هم که هر ملتی تشکیل می‌دهد احترام می‌گذارد. البته همهٔ مسلمین- چه ما در ایران و چه در خارج- همه به این واقعه احترام می‌گذارند. گو اینکه آداب و رسومی که به کار می‌برند متفاوت است. ولی همه حاکی از علاقه‌مندی به این واقعه است.
این علاقه‌مندی بسیار خوب است و لازم و واجب است. منتهی آداب و رسوم آن را باید تصفیه کرد چون در این آداب و رسوم خیلی‌ها، آن گروه‌ها یا افرادی که از هر واقعه‌ای در نظر دارند (به نفع خود) استفاده کنند و افکار مردم را به یک سمت بکشانند. خب مثلاً بعضی‌ها امام حسین را می‌گویند همان امامی است که ظاهر شده مثلاً! این در هر دوره‌ای آن کسی که خدمتی کرده در معرض این سوءاستفاده‌ها هست. این است که باید ما توجه بکنیم، در ضمن اینکه اصل این واقعه را هرگز فراموش نکنیم، ولی آداب و رسومش را به نحوی قرار بدهیم که همهٔ ما و همهٔ غیرمسلمانان توجه به اهمیت این موضوع بکنند. ان‌شاءالله خداوند هم ما را توفیق دهد در چنین عملی، و هم عمل ما را قبول کند.