«ما مصمم به ممانعت و پیشگیری از هر نوع خشونت علیه زنان هستیم.»
با این بیانیه سازمان ملل در سال ۱۹۹۵ در پکن، جامعه‌ی جهانی متعهد شده است تا برای پیشگیری و ممانعت از خشونت علیه زنان از هیچ تلاشی فروگذاری نکند. بعد از دو دهه در روزِ مبارزه با خشونت علیه زنان ما کجا ایستاده‌ایم؟
خشونت علیه زنان بعد از دو دهه همچنان وجود دارد و حتی شکل‌های تازه‌ای پیدا کرده است. هنوز هم کودکانی هستند که به جرم دختر بودن از سلامت، تغذیه و آموزش محروم هستند. جنگ‌ها پایان نیافته‌اند و زنان قربانی تجاوز و بردگی و محرومیت از تحصیل و آموزش به خاطر جنگ هستند. حق انتخاب زنان همچنان محدود است. قوم‌گرایی و تعصبات مذهبی حقوق اولیه‌ی زنان را در خطر قرار می‌دهد و بسیاری از قوانین حکومتی در بسیاری از کشورهای جهان تبعیض‌آمیز و خشونت‌آمیز باقی مانده‌اند و باز هم به تصویب می‌رسند. زنان زیادی همچنان به حقوق خود واقف نیستند و هر روز خشونت به شکل‌های تازه‌‌تر و پیچیده‌تری در زندگی روزمره‌ی زنان نمایان می‌شود. هیلاری کلینتون ۲۰ سال پیش سخنرانی تاریخی‌ای درباره‌ی خطر سلامت و رفاه کودکان دختر، زنان و برده‌داری جنسی داشت. این سخنرانی بسیار مورد توجه بود اما در سال ۲۰۱۶ ما هنوز مجبور هستیم این شعار او را تکرار کنیم که حقوق زنان یعنی حقوق بشر.
تقریباً تمام سخنان او امروز هم مصداق دارند و مسأله‌ی جهان هستند. در هند که یکی از خطرناک‌ترین و ناامن‌ترین مناطق دنیا برای تولد یک نوزاد دختر است همچنان با ایجاد محرومیت، نوزاد دختر به دست مرگ سپرده می‌شود. هر روز ۲۰ میلیون زن برای مقاصد برده‌داری جنسی خرید و فروش می‌شوند و در کشمکش‌ها و تنش‌های خاورمیانه، جنگ سوریه و تحت نظارت گروه داعش، قتل و تجاوز زنان به یک مسأله‌ی بغرنج و تروماتیک تبدیل شده است.
و ما کجا ایستاده‌ایم؟ طبق آنچه سازمان ملل به ما نشان می‌دهد، پیشرفت چندانی حاصل نشده است. آنچه مشخص است این است که خشونت علیه زنان نه تنها رفع نشده بلکه به شکل‌های مختلف و در سطوح بالایی ادامه دارد.
تجاوز یک سلاح جنگی
تا همین اواخر تجاوز به سادگی بخشی اجتناب‌ناپذیر از جنگ بود. سازمان ملل متحد می‌گوید ارتش کشور‌ها از لحاظ تاریخی تجاوز را بخشی از غنائم مشروع جنگی خود می‌دانستند. در جنگ‌های داخلی، هزاران زنِ بالغ و کودک مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. ۶۰ هزار زن در سیرالئون، ۴۰ هزار زن در لیبریا، ۶۰ هزار نفر در یوگسلاوی سابق و حداقل ۲۰۰ هزار زن در جمهوری دموکراتیک کنگو قربانی جنسی جنگ بوده‌اند.
خبر امیدوار کننده این است که توجه جهانی نسبت به مسأله‌ی تجاوز در جنگ‌ها بسیار بیشتر شده است. اولین دادگاه بین‌المللی جنایی برای یک متجاوز اهل یوگسلاوی به جرم جنایت علیه بشریت در سال ۲۰۰۱ برگزار شد. اما جنایت علیه بشریت همچنان ادامه دارد.
سازمان ملل در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ از جامعه‌ی جهانی خواسته است نسبت به جنایت‌های خاورمیانه هشیار باشند: «زندگی هزاران دختر و زن در خاورمیانه در خطر است و آن‌ها هر روز در معرض آزار جنسی قرار دارند. زنان در سوریه و عراق در معرض خشونت آشکار و شدید جنسی، استثمار و قاچاق قرار دارند.»
خشونت جنسی
حتی خارج از معرکه‌ی نزاع و جنگ، زنان هنوز هم قربانی خشونت جنسی هستند.
طبق گزارش یونیسف، حدود ۱۲۰ میلیون دختر زیر ۱۸ سال در زندگی خود تجاوز جنسی، یا شکل‌های دیگر رفتارهای جنسی ناخواسته را از یک تا ۱۰ بار تجربه می‌کنند. اما فقط تعداد محدودی از زنان آزار جنسی و تجاوز را گزارش می‌کنند. بسیاری از این شکایت‌ها در کشورهای پیشرفته ثبت می‌شوند. برای مثال زنان امریکایی به تازگی شکایت‌های خود را از تجربه‌ی آزارهای جنسی ۳۰ سال گذشته خود ثبت می‌کنند.
متأسفانه با وجود اعلام و ثبت شکایت، بسیاری از متجاوزان راهی برای فرار از مجازات پیدا می‌کنند. یک مطالعه از ۱۱ کشور جهان نشان می‌دهد که فقط ۶ درصد متهمان آزارهای جنسی بازداشت می‌شوند و فقط یک درصد از آن‌ها مجازات را تحمل می‌کنند.
خشونت خانگی
خشونت خانگی یک مسأله‌ی جهانی است. در سال ۲۰۱۶ هنوز هم زنان در معرض خشونت خانگی هستند. این مسأله چندان به محل اقامت، میزان تحصیلات، نژاد و وضعیت اقتصادی ربط ندارد. طبق آمارهای سازمان بهداشت و سلامت جهانی ۳۰ درصد زنان در روابطی هستند که نوعی از خشونت فیزیکی یا جنسی را تجربه می‌کنند. تقریباً نیمی از زنانی که به قتل می‌رسند توسط شریک جنسی خود یا یکی از اعضای خانواده کشته می‌شوند. این رقم برای مردان ۶ درصد است. بسیاری از زنان روابط خشونت‌آمیز را به خاطر ترس، ناآگاهی و یا وابستگی ادامه می‌دهند. متأسفانه آمار دقیقی درباره‌ی خشونت‌های روانی و عاطفی وجود ندارد چون بسیاری از زنان یا نمی‌دانند در معرض خشونت هستند یا آن را گزارش نمی‌کنند.
با این حال پیشرفت‌هایی نیز حاصل شده است. اکنون ۱۲۵ کشور جهان خشونت خانگی را به رسمیت می‌شناسند. در سال ۲۰۰۶ فقط ۸۹ کشور آن را به رسمیت می‌شناختند. اما هنوز هم ۶۰۳ میلیون زن در کشورهایی زندگی می‌کنند که خشونت خانگی در آن‌ها جرم نیست و در ۱۲۷ کشور جهان یعنی خانه‌ی ۳ میلیارد زن، اجبار به سکس توسط همسر جرم شناخته نمی‌شود.
ایجاد یک تصویر درست درباره‌ی میزان پیشرفت منع خشونت علیه زنان دشوار است. زیرا همه‌ی کشورهای عضو سازمان ملل در این‌باره به یک‌سان تلاش نمی‌کنند. کشورهای اندکی آمار دقیق از وضعیت خود ارائه می‌دهند. تلاش و مبارزه با خشونت علیه زنان در بسیاری از کشور‌ها با درهای بسته برخورد می‌کند. در برخی از کشور‌ها فعالان حقوق بشر بسیار آزادانه و مؤثر تلاش می‌کنند در حالی که در بسیاری از کشور‌ها فضای امن برای فعالیت‌های حقوق بشری فراهم نیست.
آمار و ارقام‌های موجود ناامید کننده هستند اما ما از تلاش دست بر نمی‌داریم و ناامید نمی‌شویم. خشونت علیه زنان یک اپیدمی جهانی است و این راه دشوار را باید ادامه داد.
منبع: رادیو زمانه