آیا نماز نخواندن مجازات دارد!؟

امیرحسین ترکاشوند

شاید مجازات به خاطر نماز نخواندن، حتی به “ذهن” مردم هم خطور نکند؛ چه نماز را رابطه فرد با مبدأ هستی دانسته و دخالت زور و مجازات در این مسئله را به کلی با روح آن ناسازگار می‌دانند. این البته سخن درستی است ولی متأسفانه در متون فقهی برای نماز نخواندن مجازات، آنهم چه مجازاتی، وضع شده: اعدام!. این گونه آراء ضرورت بازنگری در مشهورات فقهی را بیش از پیش می‌کند تا در نظامی که وجهه همتش را اجرای احکام فقهی قرار داده، این گام‌ها در بیراهه سپری نشود.

افسوسِ دوچندان آنجاست که حکم یادشده، رأی عموم فقها در طول تاریخ بوده است:

 الف- اگر مردی اساساً نماز را قبول نداشته باشد کیفرش بی هیچ تخفیفی مرگ است! زیرا به دلیل انکار یکی از ضروریات دین، از اسلام خارج شده و مرتد و کافر نامیده می‌شود.
کیفر مرتد، قتل است. اینچنین فردی حتی اگر توبه کند، باز مانع اجرای حکم نمی‌شود.
بر کسی که بدلیل انکار نماز اعدام شود نماز میّت نمی‌خوانند و در گورستان مسلمانان دفن نمی‌شود.

 ب- اگر زنی (و نیز مردی که مسلمان‌زاده نیست ولی سپس مسلمان شده) نماز را قبول نداشته باشد کیفرش قتل است.  ولی پیش از اعدام، خواستار توبه‌ی وی می‌شوند اگر پذیرفت که هیچ، وگرنه به قتل می‌رسد. او نیز مرتد، از اسلام برگشته، و به دامان کفر بازگشته، تلقی می‌شود و به همین دلیل می‌کشندش. او نیز مرتد و کافر شمرده شده و شانس تشریفات اسلامی پس از مرگ را ندارد.

 پ- اگر مردی (چه مسلمان‌زاده و چه بعداً مسلمان شده) نماز را قبول داشته باشد ولی عملاً نماز نخواند در این صورت او را تعزیر می‌کنند (بیست و پنج ضربه شلاق)، اگر باز نماز نخواند دوباره تعزیرش می‌کنند و بار سوم یا حداکثر چهارم (اختلاف در فتوی و احتیاط) او را می‌کشند، زیرا به یک ضروریّ دین پایبند نبود و مرتکب گناه کبیره شد، و کیفرِ این نوع ارتکاب، اعدام است.
او البته این شانس را دارد که پس از مرگ، تشریفات مسلمانی را برایش اجرا کنند: نماز میّت بر او بخوانند، در گورستان مسلمین خاکش کنند. زیرا او مسلمان بود و نماز را انکار نکرد بلکه فقط تنبلی داشت.

 ت- اگر زنی نماز را قبول داشته باشد ولی آن را بجا نیاورد، تعزیرش نمی‌کنند بلکه حبسش می‌کنند و هنگام هر نماز به سراغش می‌روند و او را به باد کتک می‌گیرند تا اصلاح شود و نمازخوان گردد. این کار را هر وعده‌ی نماز آنقدر تکرار می‌کنند تا توبه کند یا بمیرد! اگر زیر کتک مُرد او نیز مسلمان مُرده است زیرا نظراً با نماز مشکل نداشت بلکه فقط عملاً تن به آن نمی‌داد.

چشم‌به‌راهِ فقه پویا و به امید بازبینی احکام فقهی.
بیست و دوم مرداد ۱۳۹۴
امیرحسین ترکاشوند