ميزان نيوز : گزارش ديدارها و مذاكرات آقایان دکتر ابراهیم یزدی، مهندس محمد توسلی و همراهان آنان با آقای انور ابراهیم، نمایندگان احزاب در پارلمان مالزی و اعضای ارشد حزب عدالت مردم در ادامه درج شده است. این دیدارها در روزهای 29 و 30 آبان ماه 1387 در شهر کوالالامپور صورت گرفت
ميزان نيوز : گزارش ديدارها و مذاكرات آقایان دکتر ابراهیم یزدی، مهندس محمد توسلی و همراهان آنان با آقای انور ابراهیم، نمایندگان احزاب در پارلمان مالزی و اعضای ارشد حزب عدالت مردم به شرح زير است :
این دیدارها در روزهای 29 و 30 آبان ماه 1387 در شهر کوالالامپور صورت گرفت.
1- ديدار با انور ابراهيم و بازديد از پارلمان مالزي
نخستين ديدار هيات نمايندگان نهضت آزادي ايران با فعالان سياسي مالزي به دعوت رییس فراکسیون اتحاد ملی پارلمان مالزي برگزار شد.
هيأت متشکل از ابراهیم یزدی (دبیر کل)، محمد توسلی (رییس دفتر سیاسی) و دو تن از اعضای حزب در هفته گذشته با انور ابراهیم، نامزد پست نخست وزیری مالزی، دیدار کردند.
در آن ديدار، انور ابراهیم، رییس فراکسیون اتحاد ملی، با اشاره به خدمات دبیر کل نهضت آزادی ايران و تاثير ايشان بر دانشجويان مسلمان در سالهاي دهه 1970 در آمريكا گفت: "نام ابراهیم یزدی برای نسل من نامی ماندگار است".
معاون نخست وزیر سابق مالزی همچنين، با تشریح وضعیت فعلی خودش و فراکسیون اتحاد ملی، به تبادل نظرات و تجربیاتش با این هيأت پرداخت.
ابراهیم یزدی، فعال سابق گروههای اسلامی در ایالات متحده، با اشاره به سابقه آشنایی وي
با ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق مالزی، تلاشها و نصايحش را به او در هنگام بازداشت انور ابراهیم در سال 1998 یادآور شد و نيز با نقل نمونه مشابه در مورد حاکمان سودان،انور ابراهیم را به خویشتنداری و صرف نظر از واكنش در صورت دستيابي دوباره به قدرت توصیه کرد.
وزیر اسبق امور خارجه ایران، با اشاره به وضعیت محاکمه فعلی انور ابراهیم و یادآور شدن زندانهای درازمدت اعضای نهضت آزادی ايران در سال 1380، سختی های مبارزه را از آن همه دانست.
انور ابراهیم، در ارتباط با همین موضوع، از وجود وضعیت سیاه و سفید براي فعالان سياسي در کشورهای جهان سوم انتقاد کرد و گفت كه در این کشورها راهی جز در اوج قدرت بودن یا در زندان بودن براي فعالان سياسي متصور نيست.
وي همچنين، با اشاره به فرصت پیش آمده برای محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، در سخنرانی دانشگاه کلمبیا، از هدر دادن این فرصت انتقاد کرد و گفت : "تصور کنید كه در آن روز آن فرصت به برادر ابرهیم(یزدی) داده شده بود."
در پايان اين ديدار، هيات نهضت آزادي ايران، با همراهي نمايندگان مجلس مالزي، از ساختمان پارلمان اين كشور بازديد كردند، و در طول بازديد، در جريان توضيحات نمايندگان درباره فرآيند قانونگذاري و نيز اختلاف مواضع فراكسيونهاي مجلس اين كشور در مورد مسائل مختلف قرار گرفتند.
يادآور مي‌شويم انور ابراهیم، مشاور ارشد حزب عدالت مردم، در سال 1998، بنابر یک رشته اتهامات، از معاونت نخست وزیری مالزی کنار گذاشته شد و در پی یک محاکمه جنجالي، به زندان و محرومیت از شغلهای دولتی محکوم گرديد ولی پس از پایان دوره محرومیت، از سوي مردم مالزی به عنوان عضو مجلس برگزیده شد و نيز توانست سمت ریاست مجموعه احزاب مخالف دولت يعني فراکسیون اتحاد ملی را در مجلس به دست آورد.
2- سخنراني دبيركل نهضت آزادي ايران درنشست نمایندگان احزاب در پارلمان مالزي
ابراهيم يزدي، دبيركل نهضت آزادي ايران، در روز پنجشنبه 20 نوامبر 2008 (30 آبان 87)، در ميان جمعی از نمايندگان احزاب در پارلمان مالزي سخنانی ایراد کرد و به پرسش‌های آنان پاسخ گفت.
در اين مراسم، كه نمايندگان حزب عمل دموكراتيك (PKR)، حزب اسلامي و حزب عدالت مردم در آن حضور داشتند، در آغاز محمد عزمین علی، نماینده پارلمان و نایب رییس حزب عدالت مردم، ضمن خوشامد گويي و معرفي نهضت آزادی ايران به عنوان يكي از باسابقه ترين احزاب ملي و مسلمان، استفاده از تجربيات نهضت آزادي ايران را براي احزاب مالزيايي بسيار مفيد ارزيابي كرد. سپس، دكتر يزدي سخنانش را تحت عنوان "نسبت آزادي وعدالت" آغاز نمود.
دبيركل نهضت آزادي ايران، با تاكيد بر اينكه جهان اسلام در نقطه تغيير تاريخي قرار دارد، در مورد فعاليتهاي روشنفكران ديني در ايران گفت: "اين گروهها، در مواجهه با فرهنگ مدرن، رسالتشان را تغيير جامعه با تكيه بر اصول اسلامي و باز تعريفي از اسلام، مطابق با شرايط روز، مي‌دانند."
يزدي به دغدغه روشنفكران ديني براي اثبات سازگاري دين و دموكراسي اشاره كرد و گفت كه لاييك‌ها و گروههاي تندروي مذهبي به اين سازگاري اعتقادی ندارند و به همين دليل با روشنفكران ديني مخالفت مي‌ورزند.
وي با اشاره به حضور اعضاي برخي از احزاب غير مسلمان در جلسه افزود: "در صورت اعتقاد يا عدم اعتقاد به اسلام نمي‌توان منكر اين اصل شد كه مهمترين پايه تغيير جامعه شناخت و تغيير فرهنگ آن جامعه است و اينكه چگونه مي‌توان آزادي را سازگار با اين فرهنگ در جامعه ترويج كرد."
يزدي سپس، در ادامه بحث در مورد نسبت آزادي و عدالت، با يادآوري شعار برخي از احزاب مالزي بر لزوم همراهي و همپوشاني اين دو ارزش براي توسعه جامعه تاكيد نمود.
رئيس شوراي مركزي نهضت آزادي ايران با اشاره به اين نكته كه "دموكراسي فرايندي يادگرفتني است" خاطر نشان كرد كه در كشورهايي مانند مالزي و ايران، كه در آنها اقليتهاي مختلف با فرهنگهاي متنوع وجود دارند، نمي‌توان به استقرار دموكراسي اميد بست، بدون اينكه حقوق عادلانه‌اي را براي اقليتها و فرهنگهاي مختلف موجود در كشور مورد تأييد قرار داد.
يزدي با اشاره به حضور مسلمانان،بوداييان، هندوها و مسيحيان در جامعه مالزي، اين تنوع را همانند تكثر جامعه ايران با حضور كردها، تركها، عربها و بلوچها دانست و تأكيد كرد كه در هيچ یک از اين دو كشور توسعه پايدار بدون مشاركت اقليتها امكان‌پذير نيست.
در ادامه جلسه، بخش پرسش و پاسخ نمايندگان مجلس مالزي با دبيركل نهضت آزادي ايران انجام گرفت.
به عنوان نخستين پرسش، محمد عزمین علی، نماينده استان سلانگور، با اشاره به تجربيات ناموفق برخي از كشورها مانند اندونزي در استقرار دموكراسي در يك كشور اسلامي، خواستار ارائه تعريفي از رابطه اسلام و دموكراسي شد.
ابراهيم يزدي در پاسخ به اين سوال، با تاكيد بر اينكه در اندونزي دموكراسي نهادينه نشده است، در باره تفاوت دو کشورخاطر نشان کرد كه در مالزي هيچ خبري از فعاليتهاي تروريستي شنيده نمي شود، اما در اندونزي حضورفعال تروريستها آشكار ترين دليل برضرورت یک تحول فکری ونا متعادل بودن اندیشه‌های دینی افراطی است.
يزدي با بيان اين نكته كه به دليل ماهيت دموكراسي و اينكه دموكراسي فرايندي از پايين‌ترين سطوح جامعه به سمت رأس هرم قدرت است افزود كه ترور تنها در صورتي پايان مي‌يابد كه مردم به آزادي و حقوق ديگران باور داشته باشند.
در پاسخ به سوال آقای سیوارسا راسیا، نماینده شهر سوبانگ و عضوهندی و ارشد حزب عدالت مردم، در مورد وضعيت فعاليتهاي نهضت آزادي در سالهاي اخير به عنوان يك حزب اپوزيسيون، يزدي شرح مختصري از فشارهاي وارد شده بر اعضاي اين حزب در سالهاي اخيررا ارایه كرد و گفت كه با وجود تمام اين فشارها، ما همچنان مخالف هرگونه عمل غير مسالمت‌آميز هستيم و فكر مي‌كنيم كه همين روش گام به گام در شش سال پيش حاكمان را ناگزير به آزادي اعضاي زنداني نهضت و عدم اجراي احكام شديد وسنگین صادر شده عليه آنان كرده است، هرچند كه حاكمان هنوز در برابر پذيرش تغيير و يادگيري دموكراسي مقاومت مي‌كنند.
يزدي همچنين، در تبيين موانع و مخالفتهاي گروههاي مختلف با استقرار دموكراسي در ايران، گفت حاكميت به فعالان سياسي هوادار دموکراسی آن چنان فشار مي‌آورد كه برخی از آنان اجباراً کشور را ترك می کنند و از سوي ديگر سياست‌هاي ايالات متحده در مورد ايران بر عليه گسترش دموكراسي در اين كشور است.
يزدي همچنين، در پاسخ به سوال آقای خا لد صمد، عضو حزب اسلامی و نماینده ی منطقه شاه عالم، پيرامون نحوه مدرنيزاسيون كشورهاي مسلمان گفت: "مدرنيته یک رشته اصول ومفاهیم زیربنايی دارد. تا زماني كه این مفاهیم اصولی در فرهنگ ملی ادغام و گوارده و به عبارتی بومي نشوند، هيچ زمينه‌اي براي پذيرش و نهادينه شدن آن ها در كشورها ی ما وجود ندارد."
يزدي مدرنيته را چيزي فراتر از مونوريل و ماشينهاي مدرن خواند و گفت كه براي بهره مندي از مزاياي مدرنيته، اين گفتمان بايد در جامعه نهادينه شود. اما به شرطي اين كار صحيح انجام مي‌گيرد كه ما قرائت مطابق با فرهنگ خودمان را از آن ارائه كنيم.
دکتر ذوالکفل، نماينده کوالالامپور از حزب اسلامي، نيز پرسشي در مورد عوامل اثرگذار بر حركت جهاني مسلمانان مطرح كرد.
در پاسخ به اين سوال، يزدي تاكيد كرد كه وضعیت و شرایط دنيای امروز با زمان صدر اسلام كاملا متفاوت است. امروز در دنيا بیش از يك ميليارد مسلمان زندگي مي‌كنند كه مالك بخش عظيمي از منابع انرژي دنيا هستند. اما مشكل اينجاست كه برخي از آنان نمي فهمند كه در دنيا چه تغييراتی رخ داده است و بعضي از آنان حتي به آموزه‌هاي سيره نبوي هم توجه ندارند.
يزدي، با ذكر اين نكته كه سوره فتح پس از امضاي صلح حديبيه نازل شد، گفت كه اين واقعه آموزه مهمي از انعطاف پذيري اسلام در برابر شرايط روز را در خود دارد و مسلمانان همچنين بايد بياموزند كه لازمه موفقيت همكاري با ساير گروهها است.
آقاي تیان چآو، نماينده پارلمان از باتو (عضو چيني حزب عدالت مردم)، با ابراز خوشحالي از ملاقات با ابراهیم یزدی، به عنوان كسي كه در طول ساليان پس از انقلاب همواره مي‌خواسته است سوالاتي از يزدي، به عنوان يكي از اثرگذاران در انقلاب ايران، داشته باشد، سوالی در مورد آنچه پس از انقلاب در ایران رخ داده است مطرح کرد.
عضو شوراي انقلاب اسلامي ايران، با ذكر اين نكته كه در تركيه نيز اعضاي احزاب آن كشور سوالات مشابهي در مورد انقلاب ايران مطرح مي‌كردند، بطور خلاصه به شرح زيرتوضیحاتی داد.
يزدي بيان كرد كه در طول تاريخ ايران، همواره قدرت سیاسی دو رکن داشته است: شاه و روحاني، گفت : این دو هميشه باهم وهمراه و همسو و شریک قدرت بوده‌اند و روحانیت ایران حتی قبل از اسلام از نفوذ عمیقی در میان توده‌های مردم عادي برخورداربوده است. وي افزود تاریخ ایران حاکی از آن است که هر زمان میان شاه و روحانی اختلاف افتاده است، روحانی برنده و شاه بازنده بوده است. اما محمد رضا شاه پهلوي به اين نكته تاريخي توجه نداشت .
عضو سابق شوراي انقلاب گفت كه شاه ايران از تاريخ درس نگرفت و به رويارويي با مذهب و روحانیت پرداخت و همان نتيجه هميشگي رخ داد. او توانست تقریبا تمام نهاد های سیاسی روشنفکران را از بین ببرد، اما نتوانست مسجد و نهاد روحانیت را از ميان بردارد. در نتیجه، روحانیت ایران به جنبش ضد استبدادی، که عمدتا جنبشی روشنفکری بود، پیوست. روحانیت قدرت بسیج مردم عادی را داشت و در نتیجه، وقتی روحانيان و روشنفكران متحد شدند، شاه سقوط کرد. اما بعد از پيروزي انقلاب هنگامی که همه مردم، از جمله مردم عادی در ابعاد ميلیونی، در انقلاب حضور يافتند، روشنفکران تبدیل به اقلیت عددی شدند. روحانیت هم حاضر به قبول حضور روشنفکران در قدرت نشد.
یزدی سپس به وجه ديگري از تاريخ ايران اشاره كرد و گفت: "اما روحانیان ایران به ندرت مستقیماً سلطنت کرده‌اند. متاسفانه، نهاد روحانيت از اين امر تاریخی درس نگرفت و از توجه به آن غافل شد. از سوي دیگر، روحانیت درک درست و واقع بینانه‌ای از شرایط و مناسبات پیچیده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه کنونی ندارد. در نتیجه، وقتی روحانيون قدرت و حکومت را بدست گرفتند، نتوانستند نيازهاي جامعه را برآورده سازند و عملا به مانع توسعه تبديل شده‌اند". وی تاكيد كرد كه اين مسأله يكي از معضلات امروز جامعه ماست.
يزدي بخشي از روحانيان حاكم در ايران را شبيه به اصحاب كهف خواند بدين معنا كه آنان صدها سال از تحولات جامعه عقب هستند و آرمانشهر آنها مدينه النبي است و گمان مي‌كنند كه در جهان امروز هم شهري مانند تهران را مي‌توان مانند مدينه النبي اداره كرد و بطور سطحي و شكلي الگوبرداري كنند.
يزدي در پاسخ به سوال يكي از نمايندگان در مورد ولايت فقيه و تاثير انديشه‌هاي دكتر علي شريعتي براي بستر سازي پايه‌هاي پذيرش اين نظريه در دوران پس از انقلاب، ضمن تذكر اين نكته كه آنچه آيت الله خميني در مورد حكومت اسلامي در پاريس مي‌گفت با آنچه در دوران پس از انقلاب به آن عمل شد كاملا متفاوت بود، گفت كه دولت موقت، پس از پیروزی انقلاب، پيش نويسي براي قانون اساسي تهيه كرد كه رکن اصلی آن جمهوریت و دموكراسي بود و در آن نشاني از ولايت فقيه وجود نداشت. اما روحانيان به مدل خليفه گري و مجالس مشورتي، مانند مجالس برخی كشورهاي عربي، علاقه بيشتري نشان دادند و نظريه ولايت فقيه از همان زمان براي كنترل انحصاري قدرت تئوريزه و نهادينه شد. وی اضافه کرد که نهضت آزادی ایران در یک نشریه تحلیلی موضوع ولایت فقیه را از دید قران، سنت رسول اکرم(ص) و ابعاد سیاسی و اجتماعی آن به تفصیل شرح داده است.
وزير امورخارجه ايران در دولت موقت، در پاسخ به درخواست نمايندگان مجلس مالزي براي تحليل تاثيرات انتخاب باراك اوباما به رياست جمهوري ايالات متحده بر ديگر كشورها، گفت كه تغييرات گفتمان جهاني حتي دامان ايالات متحده را نيز گرفته است و ما شاهديم كه در اين دوره يك زن نامزد پست رياست جمهوري مي‌شود و يك سياه پوست نيز براي اين سمت انتخاب مي‌شود و ديگر نامزد انتخاباتي نيز يك زن را به عنوان معاونش معرفي مي‌كند.
يزدي گفت كه مطمئناً در كوله پشتي سربازان آمريكايي توسعه و دموكراسي براي هيچ كشوري به ارمغان نخواهد آمد، همان‌گونه كه در عراق نيز چنين بود. اكنون ما بايد ببينيم كه چگونه مي‌توانيم از اين تغييرات در راستاي منافع ملي خودمان استفاده کنیم.
3- دیدار با اعضای ارشد حزب عدالت مردم (پی کی آر)
اعضاي هیأت ياد شده در روز پنجشنبه 30 آبان 87، به دعوت حزب عدالت مردم (پی کی آر) در دفتر این حزب حضور یافته، ضمن گفت و گو به پرسش های اعضای این گروه پاسخ دادند.
حزب عدالت مردم در سال 2003 تشکیل شد و ریاست آن بر عهده خانم وان عزیز وان اسماعیل، است. این حزب بیشترین تعداد نماینده را در ميان احزاب مخالف دولت در پارلمان مالزی دارا است.
در آغاز جلسه، آقای مصطفی کامل ایوب، معاون دبیر کل حزب، با اشاره به دیدارهیأت با آقای انور ابراهیم و نمایندگان احزاب در پارلمان مالزی و معرفی اعضای هیأت به حاضران، از آقای مهندس محمد توسلی خواست كه جلسه را با سخنانش آغاز کنند. توسلی به معرفی سوابق، مبانی اندیشه و مواضع نهضت آزادی ایران پرداخت و گفت كه در شرایط ویژه سال 1961، نهضت آزادی به عنوان یک حزب ملی واسلامی به وسيله مهندس مهدي بازرگان، آیت الله طالقانی، دکتریدالله سحابی و …در حالی تأسیس شد که این پیشگامان در حدود 20 سال تلاش های فرهنگی واجتماعی را سپری کرده بودند وزمینه های ذهنی تشکیل یک حزب اسلامی فراهم شده بود. رهبران نهضت آزادی ايران پس از تأسیس آن نیز همواره بر توسعه تلاشهای فرهنگی اهتمام ویژه داشته‌اند. وی، در ادامه سخنان خویش، با مرور تاریخی فعالیت احزاب ملی در ایران گفت که احزاب وگروه‌هایی که پایه فرهنگی نداشتند دوام چندانی نیاورده‌اند.
نخستين شهردارتهران پس از انقلاب بر ضرورت پایداری در برابر فشارها و محدودیت هایی که برای فعالیت احزاب ملی واسلامی وجود دارد گفت كه در ایران نیز، پيش و پس از انقلاب، نهضت آزادی به رغم فشارها و محدودیت‌ها تسلیم نشده است و به وظایف ملی و دینی خویش عمل می كند. و ازاین بابت سرنوشت مشابهی با حزب عدالت مردم در مالزی داشته است.
این فعال دانشجویی پيش از انقلاب در خارج از کشور گفت كه اعضای نهضت آزادی که برای ادامه تحصیل به خارج کشور رفتند، با تاسیس انجمن های اسلامی دانشجویی در اروپا و آمریکا، بستر مناسبی برای پاسخ دادن به نیازهای فرهنگی دانشجویان، اعم از ایرانی و غیر ایرانی، و آماده شدن آنان برای خدمات اجتماعی و سیاسی فراهم کردند. ثمرات این تلاشها ساخته شدن نسلی از فرهیختگان امروز کشورهای اسلامی است که بعضاً منشأ تحولاتی در بسیاری از کشورهای اسلامی شده‌اند. آقای انور ابراهیم رهبر حزب عدالت مردم و ارتباط نزدیک و برادرانه ایشان با آقای ابراهیم یزدی نمونه‌ای ازاین فرایند به شمار می‌رود.
در بخش دیگری از سخنانش، مهندس توسلی، با انتقاد از تفرقه های موجود میان مسلمانان در کشورهای اسلامی گفت كه اسلام و دعوت همه پيامبران الهی دعوت به دین واحد است و با اشاره به آیه شریفه‌ی «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» اضافه کرد که رسالت احزاب اسلامی و روشنفکران مسلمان در همه کشورها تأکید بر وجوه اشتراک وپرهیز از عوامل اختلاف و تفرقه است که متاسفانه امروز یکی از مشکلات کشورهای سلامی است.
در ادامه این نشست، یزدی در سخنانی، با تاکید بر لزوم همکاری تشکلهای همسو در جهان اسلام، گفت كه ما در دنیای اسلام با مشکلات مشابهی روبرو هستیم ولی هر کدام راهکار خودمان را برای روبرو شدن با آن داریم، اما لازم است از تجربه های يكديگر استفاده کنیم و درس بگیریم. بطور مثال، حضور فعال زنان در عرصه سیاست و اجتماع در مالزی یکی از نکاتی است که می تواند مورد استناد فعالان سیاسی ایران قرار گیرد. توضيح آنكه در مالزي زنان عهده دار مشاغل متعدد سياسي، اقتصادي، ازجمله قضايي، نظير قاضي هستند. حضور زنان برجسته عضو حزب در اين نشست چشم‌گير بود.
ابراهیم یزدی ادامه داد: "اتفاقی که برای برادر انور (ابراهیم)در سال 1998 افتاد، یک اتفاق مختص به مالزی نیست، ما هم در ایران مشکلات مشابهی داریم." و اضافه کرد: " چه در ایران چه در اینجا، گروههایی هستند که نمی‌خواهند حقوق اولیه منتقدان را به رسمیت بشناسند و در راه حرکت دگراندیشان مشکلاتی ایجاد می‌کنند ولی مهم است که ما به عنوان تشکلهای همسوي اسلامی یا دموکراسی خواه به این گونه اعمال اعتراض کنیم."
یزدی به حضور نمایندگان سندیکاهای حمل و نقل مالزی در جلسه اشاره کرد و گفت كه در ایران دبیر و اعضای سندیکای رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در زندان هستند و وظیفه همکاران آنان در خارج از کشور است که نسبت به این مساله اعتراض كنند.
او در پاسخ به سوالی درباره ولایت فقیه، با توضیح مفهوم آن گفت كه نهضت آزادی ایران کاملا با این شیوه حكمراني مخالف است و در سال 1988، در نشریه‌ای مستند، دلایل مغایرت این نظریه را با آیات قرآن و سنت پیامبر شرح داده است.
او در مخالفت با نظریه ولایت فقیه گفت: "در قرآن هیچ مفهومی با این عنوان نداریم و آیت الله خمینی با استناد به برخی از احادیث این نظریه را وضع كرده گروهی از علمای اسلامی اعتقاد دارند كه احادیث مورد استناد اين نظريه معتبر نیستند."
یزدی در این باره اضافه کرد كه اگر به بهترین انسان هم حداکثر اختیارات را بدهیم، آنهم به صورت مادام العمر، این سرآغاز دیکتاتوری و فساد خواهد بود.
او این ديدگاه را به خلافتهای صدر اسلام تشبیه کرد و افزود این مفهوم نه در قرآن آمده است، نه در سنت پیامبر ریشه دارد و نه با شرایط امروز سازگار است و یکی از مهمترین مشکلات امروز ما برای توسعه دموکراسی در ایران نیز همین مساله است.
وزیر امور خارجه اولین دولت انقلاب، با اشاره به این موضوع که در پیش نویس قانون اساسی مورد تایید آیت الله خمینی اصل ولایت فقیه گنجانده نشده بود، اضافه کرد كه عملکرد این نظریه در سی سال گذشته نيز موید ناکارآمدی آن بوده است. پس بهتر است كه این مفهوم از قانون اساسی حذف شود و به همان پیش نویس قانون اساسی بازگردیم.
محمد توسلی نیز، در توضیح نظریه ولایت فقیه برای برخی از حاضران که آشنایی نسبت به آن نداشتند، گفت كه درباره ولایت فقیه طیفی از نظریه ها وجود داد. ولایت مطلقه فقیه برخلاف مبانی دموکراسی ونظام های مردم سالار است، چرا که در نظام مردم سالار پایه مشروعیت حکومت از پایین یعنی ناشی ازآراي مردم جامعه است ولی در نظریه ولایت مطلقه فقیه مبنای مشروعیت حاکمان ازبالا یعنی آسمانی و الهی است.
یزدی همچنین به برخی سوالات تاریخی حاضران در مورد مسائل لبنان، امام موسی صدر و رابطه دکتر چمران و روشنفکران دینی ایران با مجاهدان لبنانی پاسخ گفت.
در پایان این نشست، هدایای یادبودی از سوي حزب عدالت مردم به اعضاي هيأت نهضت آزادی داده شد.
روابط عمومي
نهضت آزادي ايران