بسم الله الرّحمن الرّحیم
انجام آداب و رسوم هر عبادتی را؛ خيلی آسان است، فكر نكنيد سخت است، انجام بدهيد و آثارش، فوايدش خيلی فراوان است منتها چون ما همهمان فكر میكنيم كه فايدهای ندارد، به آداب كمتر توجه میكنيم. مثلاً خب در آداب و رسوم زندگی معمولی ما، وقتی دو نفر با هم راه میروند – با هم جايی میروند – وقتی به در رسيدند كه بايد يک نفر يک نفر بروند، به هم تعارف میكنند و اگر برای هر دو مسلّم باشد وضعيت چیه خب اونی كه مقدم است جلوتر میرود، اين يک آدابی است. در خود نماز هم همینجور است. يعنی در نماز جماعت شما حق نداريد از سايرين ولو يک وجب جلوتر باشيد، كه حتی اينقدر اين مسأله مهم بود اوائل چيز كه مشهور است گفتند كه: خليفهی دوم كه خيلی مقيد به آداب بود و در واقع از اين حيث پيشخدمت و مأمور پيغمبر حساب میشد، در صفها میایستاد – صفهای جماعت – شمشيرش را میكشيد میگفت: من با اين شمشير خط میكشم، اگر از اين شمشير آمديد جلو، هر چه بيايد جلو با شمشير قطع میكنم و اگر عقبتر هم بوديد، اگر عقبتر بوديد همينجور. البته اين كار او روی خلوص نيت بود و روی اين كه حتماً فرمايش پيغمبر اطاعت بشود، و البته توجه نداشت كه فرمايش پيغمبر همين صورت ظاهر نیست، در معنا بايد رعايت كنند. خب اهل معنا نبود از معنا نمیفهميد ولی به هر جهت این قدر مقيد بود در امر پيغمبر. و حتی اين امر بدون اين ذكر اين مسأله، ولی در تاريخ آمده بنام يكی از امپراطورهای روم قديم كه اين يک صندوقی داشت مثل تابوتی به يک اندازهی معين. بعضی از مجرمین را که محكوم میكردند، میگفت: توی اين صندوق بايد صاف بخوابند. میخوابيدند. اگر زيادتر از اين بودند پایشان را قطع میكرد، آن اضافی را. اگر كمتر بودند آنقدر میكشيدشان كه به آن اندازه بشوند. خودش يک شكنجهای بود. حالا منظور آداب و رسومی هم كه پيغمبر فرموده است، منطبق با طبيعت و فطرت انسانهاست. يعنی نهتنها در عبادات بلكه در زندگی معمولیمان هم اجرا میكنيم و بايد هم اجرا كنيم. برای اينكه زندگی هم مشمول، همهی اينها را دارد. بايد ادب را رعايت كرد در جامعه، محبت را رعايت كرد و اين آداب آنوقت زياد شده، مثلاً در مورد جماعت چون خيلی تأكيد كردند در موقع جماعت برای نماز فرض كنيد جمعه؛ نمازهايی كه یک عده میآیند مستحب است كه قبلاً يک استحمامی بكند برای اينكه بدنش بو نداشته باشد، بوی عرق نداشته باشد. مستحب است كه در آن موقع چيزی نخورد – در جمع نخورد – مگر البته غذايی بياورند همگانی همه برمیدارند خب میخورند. ولی خودش يک چيزی در نياورد از جيبش. اينها تمام، آداب و رسومیست كه حتی بدون اينكه گفته بشود، مردم رعايت میكردند. حالا ما هم بايد هميشه سعی كنيم اين آداب و رسومی كه هست رعايت كنيم. بهخصوص ما فقرا بايد، درويشها، اينقدر مقيد باشيد كه جزئیترين امر را رعايت كرده باشيد. و مردم هم و همه خودمان هم از خودمان توقع داريم كه اينجور باشیم. در تذكرةالاوليا هست آثاری، از شرح رفتار بزرگان است و اقطاب است. بخوانيد توجه میكنيد. حالا ما انشاءالله هم آداب ظاهر و هم آداب معنوی را بتوانيم رعايت كنيم.