ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان وﺟﻮد دارد ﻧﺸﺎﻧﻪای از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺮای ﺗﺮﻣﯿﻢ آﻧﻬﺎ اﻗﺪام ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و دﯾﺮی ﻧﻤﯽﭘﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت اﺻﻼح و ﺗﺮﻣﯿﻢ آﻧﻬﺎ ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﺑﺲ ﻣﺸﮑﻞ و ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ.
ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﺗﺎج‌اﻟﺪﯾﻦ – دﮐﺘﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ
نظریه «ﭘﻨﺠﺮه ﺷﮑﺴﺘﻪ» ﮐﻪ دﺳﺘﺎورد ﻓﮑﺮی ﻣﺸﺘﺮک ﯾﮏ ﺟﺮمﺷﻨﺎس و ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎی وﯾﻠﺴﻮن و ﮐﻠﯿﻨﮓ اﺳﺖ اﺳﺘﺪﻻﻟﺶاﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮم ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﭘﻨﺠﺮه‌ای ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺮﻣﺖ ﻧﺸــﻮد آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺷــﮑﺴــﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را دارد ﺑﺎ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭘﻨﺠﺮه‌ای دﯾﮕﺮ ﻣﯽزﻧﺪ. دﯾﺮی ﻧﻤﯽﭘﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷــﻮد و اﯾﻦ اﺣﺴــﺎس آﻧﺎرﺷــﯽ و ﻫﺮج و ﻣﺮج از ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن و از ﻣﺤﻠﻪای ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﯽرود و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد از اﯾﻦ ﻗﺮار ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺎری را ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ ﻣﺠﺎزﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ ﺑﺪون آنﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺰاﺣﻢ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد. اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺎن‌دﻫﻨﺪه ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن و آﻧﻮﻣﯿﮏ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزشﻫﺎی آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﺎ ﮐﺎرﮐﺮد ﺧﻮد را از دﺳــﺖ داده و ﯾﺎ دﭼﺎر ﮐﮋﮐﺎرﮐﺮدی ﺷــﺪه‌اﻧﺪ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ارزشﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮ اﺳـــﺎس آن رﻓﺘﺎر ﺧﻮد را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ و در اﯾﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ، ﮔﻮﯾﯽ ﻫﺮ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم آن ﻣﺠﺎز اﺳـﺖ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل وﻗﺘﯽ رﺷـﻮهﺧﻮاری ﯾﺎ دروغﮔﻮﯾﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪای رواج ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و ﻗﺒﺢ و زﺷﺘﯽ آن از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ رﻓﺘﺎری ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد و در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎن ﺣﻖ دارﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﮐﺴﯽ ﻫﻢ مانعشان ﻧﺸﻮد. اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎر ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﯿﺎﻓﺘﻪ و ﯾﺎ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎر و آﻧﻮﻣﯿﮏ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮاﺳﺖ. اﻣﺮوزه در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪای در ﺣﺎل ﮔﺬار در ﺣﻮزهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺷﺪت دﭼﺎر ﺗﮑﺎﻧﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺨﺎﻃﺮه‌آﻣﯿﺰی ﻧﻤﻮده اﺳــﺖ و اﮔﺮ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً اﻗﺪاﻣﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﺮای اﺻــﻼح و ﺗﺮﻣﯿﻢ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ درﻫﻢرﯾﺰی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در آﯾﻨﺪه‌ای ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﺷﻮد. ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎریﻫﺎ و ﻧﺎﺑﺴــﺎﻣﺎﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﻗﺘﺼــﺎدی در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان وﺟﻮد دارد ﻧﺸﺎﻧﻪای از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺮای ﺗﺮﻣﯿﻢ آﻧﻬﺎ اﻗﺪام ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و دﯾﺮی ﻧﻤﯽﭘﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت اﺻﻼح و ﺗﺮﻣﯿﻢ آﻧﻬﺎ ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﺑﺲ ﻣﺸﮑﻞ و ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ. ﻣﻮﺿﻮع دردآور و ﺑﻐﺮﻧﺞ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﻦﻫﻤﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ را ﻣﯽﺑﯿﯿﻨﻨﺪ و ﺑﯽﺗﻔﺎوت از ﮐﻨﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺬرﻧﺪ و ﮐﺴﯽ دم ﺑﺮ ﻧﻤﯽآورد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎری ﮐﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﯿﻢ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد و ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺴﺌﻮل و ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﮐﺎری ﮐﻨﻨﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﻗﺘﺼــﺎدی، ﺧﺒﺮ از وﺟﻮد ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد و ﻗﺎﺑﻞﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ. در ﺣﻮزه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪای ﭼﻮن: ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، زوال اﻋﺘﻤﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ اﻓﺰاﯾﺶ آﺳﯿﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ(اﻋﺘﯿﺎد، ﺳﺮﻗﺖ، ﻃﻼق، ﻧﺰاعﻫﺎ و دﻋﻮاﻫﺎی ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ، ﺧﺸﻮﻧﺖ و…) ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ؛ ﺷــﺪت ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺷــﮑﺎف ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ؛ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮیﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﮐﺎﻫﺶ ﺳــﻄﺢ ﺳــﻼﻣﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ. در ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺣﻮزه‌ای ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺶ، آﮔﺎﻫﯽ، ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ، ﺑﺎورﻫﺎ، ارزشﻫﺎ، ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری اﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ زﯾﺮ ﻫﺴﺘﯿﻢ: ﺳﺴﺖ ﺷﺪن ﺑﺎورﻫﺎی اﺻﯿﻞ و راﺳﺘﯿﻦ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪن ﺑﺎورﻫﺎی دروﻏﯿﻦ و ﮐﺎذب ﺑﻪ ﺟﺎی آﻧﻬﺎ؛ ﮐﻢرﻧﮓ ﺷﺪن ارزشﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ، ﻓﮑﺮی و ﻋﻘﻼﻧﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﭘﺮ رﻧﮓ ﺷــﺪن زرﻧﮕﯽ، ﻧﻮﮐﯿﺴــﻪﮔﯽ و ﮐﺎﺳــﺐﮐﺎری؛ اﻓﺰاﯾﺶ دروغﮔﻮﯾﯽ، اﻓﺰاﯾﺶ اﺗﻬﺎمزﻧﯽ؛ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﻠﺐ و ﻓﺮﯾﺐﮐﺎری، ﺗﺠﺎری ﺷـﺪن داﻧﺸـﮕﺎه و ﻋﻠﻢ در ﮐﺸـﻮر؛ ﮐﻢارزش ﺷـﺪن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻔﮑﺮ؛ ﮐﻢرﻧﮓ ﺷـﺪن ارزش درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺎ ﺳﻮاد ﺷﺪن و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪن ﻣﺪرکﮔﺮاﯾﯽ، اﻓﻮل ارزشﻫﺎی ﮐﺎر و ﮐﻮﺷﺶ؛ ﮐﻢرﻧﮓ ﺷﺪن ارزشﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺧﻼﻗﯽ در ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﺮوهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ رواج و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯽﺣﺪ و اﻧﺪازه ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ و رواج ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻦﭘﺮوری و ﺗﻦآﺳﺎﯾﯽ، ﺗﺠﻤﻞﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و اﺷﺮاﻓﯽ؛ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺼﺮف ﻣﺘﻈﺎﻫﺮاﻧﻪ؛ ﺗﺒﻠﯿﻎ زﻧﺪﮔﯽ ﻻﮐﭽﺮی (Luxury). در ﺣﻮزه اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ زﯾﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد: ﭘﺮرﻧﮓ ﺷﺪن زﻧﺪﮔﯽ اﻧﮕﻠﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ در ﮐﻼنﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻋﺪه‌ای (ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻮان) ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﭘﻮلﻫﺎی ﺑﺎدآورده ﺑﺎ ﺧﻮدروﻫﺎی ﮔﺮانﻗﻤﯿﺖ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﺷﻬﺮ را ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻮﻻن ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺪه زﯾﺎدی دﯾﮕﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪروز در ﺣﺎل ﺟﺎن ﮐﻨﺪن ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻟﻘﻤﻪ ﻧﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻒ آرﻧﺪ و ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﺨﻮرﻧﺪ؛ ﮔﺴــﺘﺮش اﻗﺘﺼــﺎد راﻧﺘﯽ و ﻣﻔﺖﺑﺮی؛ ﮔﺴــﺘﺮش اﻧﻮاع ﮐﻼهﺑﺮداریﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن در ﺧﺒﺮﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ در ﺷﻬﺮ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺣﺪود ۶۰ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻮﻣﺎن و ﻓﺮدی دﯾﮕﺮ در ﺷﻬﺮ ﺳﺎری ۶ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻮﻣﺎن ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﻧﻤﻮده اﺳﺖ (ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺧﺒﺮی اﻧﺘﺨﺎب و روزﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮق). ﺣﺪود ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻂ ﻓﻘﺮ و ﺑﻪ زﯾﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ رﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی از اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ ﺳﺮ ﺑﺮآوردن دﻻﻟﯽ و واﺳﻄﻪﮔﺮی در ﺗﻤﺎﻣﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼــﺎدی از ﻣﺴــﮑﻦ و ﺧﻮدرو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻮﺷــﺎک و ﺧﻮراک؛ اﻓﺰاﯾﺶ ﺛﺮوت‌اﻧﺪوزی ﺑﻪ ﺟﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری؛ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﮕﺎهداری ﺑﻪ ﺟﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ؛ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ؛ ﮐﻤﺒﻮد آب و ﺧﺸﮏﺳﺎﻟﯽ؛ اﻓﺰاﯾﺶ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎی ﺻــﻮﺗﯽ و ﻫﻮا؛ روﻧﺪ رو ﺑﻪ ﮔﺴــﺘﺮش ﺑﯿﮑﺎری ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﯿﮑﺎری ﻓﺎرغ‌اﻟﺘﺤﺼــﯿﻼن و ﺧﺎﻟﯽ از ﺳﮑﻨﻪ ﺷﺪن ﺳﮑﻮﻧﺖﮔﺎهﻫﺎی روﺳﺘﺎﯾﯽ. اﯾﻦ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺮده ﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاری و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻋﻘﻼﻧﯽ، ﻋﻠﻤﯽ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ راه ﺣﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎری و ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮان از دوﻟﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺮﻣﯿﻢ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎی ﺷــﮑﺴــﺘﻪ را داﺷــﺖ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮑﺎری ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎن، اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان و ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻋﺰم ﻣﻠﯽ اﺳﺖ. ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﻠﻞ و دﺳﺖ روی دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻧﯿﺰ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﺎ دﯾﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎری ﮐﺮد، آن ﻫﻢ ﮐﺎری رﯾﺸﻪای و اﺳﺎﺳﯽ.