بیماری آلزایمر

آلزایمر با از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت، فراموش کردن آدرس‌ها و اسم‌ها آغاز می‌شود و کم کم تا آنجا پیش می‌رود که فرد حتى راه بازگشت به خانه را فراموش می‌کند.

در سال ۱۹۰۶ میلادى آلویس آلزایمر پزشک آلمانى پس از ۲۰ سال تحقیق توانست تعریفى علمى از این بیمارى ارائه دهد. این بیمارى براى قدردانى از یک عمر تحقیق آلویس آلزایمر،«آلزایمر» نامیده شده است. آلزایمر که به بیمارى پیرى معروف است در واقع چیزى بیشتر از یک فراموشى ساده است.

 بیمارى آلزایمر در واقع مشکلى مغزى است. مغز ما از میلیون‌ها سلول عصبى تشکیل شده است. هر دسته از این سلول‌هاى عصبى با هم تشکیل یک بخش را می‌دهند و هر بخش عهده‌دار یک مسؤلیت است. به عنوان مثال بخش بینایى که در ناحیه پشت سرى قرار گرفته، مسئول بررسى اطلاعاتى است که از چشم‌ها آمده است. بدین ترتیب ما تشخیص می‌دهیم که چه دیده‌ایم.
این سلول‌هاى عصبى براى بررسى و انتقال اطلاعات با یکدیگر و با بخش‌هاى دیگر در ارتباطند. این ارتباط به صورت جریان الکتریکى کوچکى است که از یک سلول به سلول بعدى انتقال پیدا می‌کند. اما چون این سلول‌ها به یکدیگر نچسبیده‌اند، بین آنها یک فضاى خالى کوچک وجود دارد.
این فضاى خالى کوچک توسط یک ماده شیمیایى مخصوص پر می‌شود که انتقال جریان الکتریکى بین سلول‌ها را سریعتر و آسان‌تر می‌کند. این ماده شیمیایى مخصوص که “سروتونین” نام دارد، توسط خود مغز ترشح می شود.

 با بالا رفتن سن و پیر شدن سلول‌ها، ترشح این ماده شیمیایى یا سروتونین کاهش می‌یابد، بدین ترتیب ارتباط بین سلولى و انتقال اطلاعات دچار مشکل می‌شود.
این مشکل بیشتر از همه در بخش حافظه و خاطرات خود را نشان می‌دهد. خاطره‌ها ترکیبى هستند از یادآورى دیده‌ها و شنیده‌ها و احساسات که براى یاداورى آنها مغز نیاز به برقرارى یک ارتباط پیچیده سلولى بین همه بخش‌ها دارد. به همین علت با بالا رفتن سن و کم شدن ترشح سروتونین در مغز، خاطره‌ها کمرنگ یا فراموش می‌شوند.

 در بیمارى آلزایمر ترشح سروتونین به شدت کاهش می‌یابد. اما این مسئله همیشه به علت پیر شدن سلول‌ها نیست. سکته مغزى که باعث از دست رفتن بخشى از سلول‌هاى مغز می‌شود یا شوک عاطفى پس از دست دادن عزیزى می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر افزایش دهند.

 آلزایمر با از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت، فراموش کردن آدرس‌ها و اسم‌ها آغاز می‌شود و کم کم تا آنجا پیش می‌رود که فرد حتى راه بازگشت به خانه را فراموش می‌کند. بیمارى آلزایمر متأسفانه درمانى ندارد اما می‌توان از پیشرفت آن جلوگیرى کرد.

 داشتن زندگی‌هاى فعال، شرکت در برنامه‌هاى جمعى، گوش کردن به اخبار و از همه مهم‌تر یاد گرفتن یک چیز جدید مثل یک زبان جدید، مغز را فعال نگاه می‌دارد. براى تقویت حافظه نیاز به داروى خارجى و گران‌قیمت نیست.

 مصرف خشکبار به خصوص فندق به تقویت حافظه کمک می‌کند. فندق داراى پیش‌ماده سروتونین است. مصرف فندق باعث افزایش ترشح این ماده شیمیایى مخصوص در مغز می‌شود.

 تحقیقات اخیر محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نشان می‌دهد بیماری آلزایمر یک بیماری ژنتیکی است. به نقل از مجله علمی جنرال فیزیک، محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی با انجام آزمایش بر روی ۱۲۰۰ مورد دو قلو اعلام کردند که ۷۱ درصد از موارد ابتلا به بیماری آلزایمر به دلایل ژنتیکی صورت می‌گیرد. تحقیقات محققان نشان داد بیماری آلزایمر به ۲ روش بروز می‌کند، اول به دلایل ژنتیکی و بعد عوامل محیطی.
تحقیقات بعدی نشان داد که عوامل ژنتیکی از اهمیت بیشتری نسبت به عوامل محیطی برخوردار هستند.
به گفته محققان بروز بیماری آلزایمر تا ۷۱درصد به دلایل ژنتیکی و ۲۱درصد به دلایل محیطی انجام می‌شود.
تحقیقات قبلی نیز ثابت کرده‌اند که وقوع بیماری آلزایمر تا ۹۵درصد بعد از ۶۰سالگی رخ می‌دهد.

علائم این بیماری با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظه موقت در دوران پیری آغاز شده و به تدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه‌گیری و سرانجام مرگ در اثر ناراحتی‌های تنفسی به پایان می‌رسد. مرگ پس از ۵ تا ۱۰ سال از بروز علائم اتفاق می‌افتد، اما بیماری حدود ۲۰ سال قبل از ظهور علائم آغاز شده است. این بیماری با از دست رفتن سیناپس‌های نورون‌ها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن سلول‌های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی‌شکلی بنام پلاک‌های پیری (SP) در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌ای بنام NFT در جسم سلولی نورون‌ها، مشخص می‌شود.

 پروتئن‌های آمیلوئیدی

در بیماری آلزایمر ساختارهای پروتئینی کروی‌شکلی در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌ای در جسم سلولی نورون‌ها، تشکیل می‌شود. این ساختارهای پروتئینی که به آنها اجسام آمیلوئیدی گفته می‌شود، در اثر برخی تغییرات درپروتئوم سلول‌های عصبی و به هم خوردن تعادل و تغییر در میزان و یا ساختار پروتئین‌های پرسینیلین، آپولیپوپروتئینE، سینوکلئین، و پپتید آمیلوئیدبتا، ایجاد می‌شود. یکی از مهمترین پروتئین‌هایی که در ایجاد آلزایمر نقش دارد، پروتئین پیش‌ساز آمیلوئید (APP ) نام دارد، این پروتئین در سلول‌های دستگاه عصبی بیان می‌شود و در اتصال سلول‌ها بهم، تماس سلول‌ها و اتصال به ماتریکس خارج سلولی و اسکلت سلولی نقش دارد. پروتئین APP بوسیله سه نوع آنزیم پروتئولیتیک پردازش می‌شود. آنزیم‌های آلفا، بتا و گاما- سکرتاز، به ترتیب پروتئین APP را در اسیدهای آمینه ۶۷۸، ۶۷۱ و ۷۱۱ برش می‌دهند. با اثر آنزیم‌های گاما و بتا سکرتاز بر پروتئین APP، به ترتیب، پپتیدهایی بنام آمیلوئیدبتا۴۰ (دارای ۴۰ اسید آمینه) وآمیلوئیدبتا۴۲ (دارای ۴۲ اسیدآمینه) ایجاد می‌شوند. در حالت عادی مقدار این قطعات در سلول‌ها کم است و به سرعت تجزیه می‌شود اما اگر در پروتئوم سلول‌های عصبی این تعادل برهم بخورد و مقدار این قطعات افزایش یابد، ساختارهای پروتئینی کروی و درنتیجه آلزایمر ایجاد می‌شود. در بیماران مبتلا به سندروم داون ( تریزومی ۲۱) میزان بیان پروتئین APP افزایش می‌یابد و علائمی شبیه آلزایمر مشاهده می‌شود که می‌تواند به علت افزایش مقدار پپتید آمیلوئید بتا۴۲ باشد زیرا ژن پروتئین APP بر روی کروموزوم ۲۱ قرار دارد.

دانشمندان توانسته‌اند پروتئینی بدست آورند که به باور آنها شروع بیماری آلزایمر را سرکوب می‌کند. این یافته توسط یک گروه تحقیق بین‌المللی با هدایت دانشگاه تورونتو اعلام شده است.

محققان پروتئینی به نام TMP۲۱ را کشف کرده‌اند که تولید یک ماده سمی در مغز به نام  بتا – آمیلویید را سرکوب می‌کند. بتا آمیلویید ماده‌ی اسرارآمیز و مهمی است که باعث تخریب سلول‌های مغزی در بیماران آلزایمری می‌گردد. تخریب سلول‌های مغزی به تدریج با اختلال حافظه، تغییرات رفتاری و مجموعه‌ی علائمی آشکار می‌شود که نشانگان دمانس از آنها تشکیل شده است.

نکته جالب در این تحقیق آن است که پروتئین یادشده فاقد تأثیر منفی بر سایر فعالیت‌های سلولی است و تنها بر روی عامل مخرب بیماری آلزایمر مؤثر است.

 بیماری آلزایمر ۲ تا ۵ درصد اشخاص مسن را دربر می‌گیرد و گاهی هم بر اشخاص جوان‌تر حمله می‌کند. به نظر می‌رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلول‌های منطقه هیپو کامپ که معمولاً مقدار زیادی استیل کولین تولید می‌کنند بوجود می‌آید. سلول‌های مغزی یا نرون‌هایی که آسیب دیده‌اند پلاک‌هایی جمع می‌کنند و به تعداد زیادی می‌میرند. منطقه آسیب‌دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می‌شوند به همین دلیل یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر عدم توانایی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت‌یابی است. اما خاطرات رویدادهای دور معمولاً کمتر آسیب می‌بینند.

علت بیماری

 تقریباً ۱۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال ، زوال عقل دارند و حدود نیمی عقل دارند از آنها مبتلا به آلزایمر می‌باشند. آلزایمر نوعی بیماری ناهمگن از نظر ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده می‌شود. ۵ درصد بیماران دچار بیماری خانوادگی با تظاهر زودهنگام ، ۱۵ – ۲۵ درصد دچار بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس ، ۷۵ درصد مبتلا به بیماری تک‌گیر می‌باشند. ۱۰ درصد موارد آلزایمر خانوادگی، توارث اتوزومی غالب و بقیه چندعاملی را نشان می‌دهند. مهمترین یافته‌های شناختی بیماری آلزایمر ، رسوب دو پروتئین رشته‌ای پپتید بتاآمیلویید تاو در مغز می‌باشند. پپتید بتاآمیلویید که از پروتئین رمز گردانی شده توسط یکی از ژن‌های مستعدکننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می‌آید، در پلاک‌های آمیلویید یا پیری در فضای خارج سلولی مخ مبتلایان به آلزایمر یافت می‌شود. پلاکهای آمیلویید، حاوی پروتئین‌های دیگر علاوه بر بتاآمیلویید می‌باشند. از جمله آپولیپو پروتئین E که این هم توسط نوعی ژن مستعدکننده به آلزایمر (APOE) رمزگردانی می‌شود. اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو (Tau)، کلاف‌های نورو فیبریلاری را تشکیل می‌دهند که برخلاف پلاک‌های آمیلویید در داخل نورون‌های آلزایمر یافت می‌شوند. تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبول‌هاست که بطور وافری در نورون‌های مغز بروز می‌یابد. این پروتئین، تجمع و پایداری میکروتوبول‌ها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می‌یابد، تقویت می‌کند. تشکیل کلافه‌های نورو فیبریلازی تاو ظاهراً یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است.

علائم بیماری

در اکثر موارد ، بیماری آلزایمر در اشخاص مسن و در فاصله زمانی ۸ تا ۲۰ سال به تدریج رشد می‌کند. قربانی این بیماری، ابتدا افت حافظه پیدا می‌کند و اغلب گم شدن حتی در خانه خود بیمار نیز پیش می‌آید. به مرور زمان، بیمار جهت‌یابی خود را به شدت از دست می‌دهد، اشخاص و حتی اعضای خانواده خود را نمی‌شناسد، هیجان‌های کودکانه نشان می‌دهد و از عهده نظافت خود و لباس پوشیدن بر نمی‌آید.

پیشگیری مقدم بر درمان

 سالمندانی که از بیماری آلزایمر یا از اختلال‌های حافظه‌ای سبک رنج می‌برند، می‌توانند عادات خود را انطباق دهند. همه ما ، پیر و جوان می‌توانیم یک دفترچه یادداشت و یک مداد در جیب خود یا در کنار تلفن داشته باشیم و پیام‌های خود را خیلی راحت در آن بنویسیم. ما حتی می‌توانیم یک تقویم به همراه داشته باشیم و رویدادهای پیش‌بینی شده، حتی کارهای روزمره را در آن بنویسیم. اشخاصی که از افت حافظه رنج می‌برند، می‌توانند روی روزهایی که سپری می‌شود خط بکشند. می‌توانند از داروهایی استفاده کنند که مقدار آنها برای هر روز از هفته و ماه مشخص شده است. برقراری نظم روزانه و کمک گرفتن از وسایل کمک‌حافظه بسیاری از سالمندانی را که توانایی تشکیل خاطرات تازه را ندارند از دشواری‌های حاد نجات می‌دهد.

درمان‌

 اگر یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌، حالت‌ خصومت‌ آنها را به‌ خود نگیرید. محیط‌ خانه‌ را طوری‌ تغییر دهید که‌ فرد بیمار دچار آسیب‌ بدنی‌ نشود.

 اگر مراقبت‌ از یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ که‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌ را به‌ عهده‌ دارید، از دیگران‌ درخواست‌ کمک‌ کنید تا بتوانید به‌ خود استراحت‌ دهید. از اینکه‌ نیاز به‌ استراحت‌ و فراغت‌ دارید احساس‌ گناه‌ نکنید حتی‌ اگر بیمار از این‌ مسأله‌ احساس‌ رضایت‌ نداشته‌ باشد.

 اگر گروه‌ حمایتی‌ برای‌ خانواده‌ بیماران‌ آلزایمر وجود دارد به‌ آن‌ بپیوندید و اگر وجود ندارد به‌ ایجاد آن‌ اهتمام‌ ورزید.

 افراد مراقبت‌کننده‌ از بیمار می‌توانند برخی‌ از مشکلات‌ بیمار را با اجرای‌ بعضی‌ کارها کاهش‌ دهند. مانند تکرار، برای‌ بیمارانی‌ که‌ مشکلی‌ در حافظه‌ دارند شاید یادآوری‌ مکرر کمک‌کننده‌ باشد. و اطمینان‌دهی‌ که یک‌ گفتگوی‌ صمیمانه‌ مختصر و در عین‌ حال‌ قوی‌ می‌تواند بیمار مضطرب‌ یا آشفته‌ را آرام‌ کند. و منحرف‌ کردن‌ ذهن‌ بیمار، که قدم‌ زدن‌ با بیمار می‌تواند در این‌ زمینه‌ کمک‌کننده‌ باشد.
فعالیت‌های فکری و بکاربردن قوه‌ی حافظه از بیماری الزایمر پیشگیری می‌کند.

براساس یافته‌های دانشمندان دانشگاه Cleveland در Ohio افرادی که از نظر جسمی و فکری فعال هستند به مراتب کمتر از دیگران در معرض بیماری خطرناک الزایمر قرار می‌گیرند. در یک مطالعه بر روی ۱۹۲ نفر بیمار و ۳۵۸ نفر از افراد سالم این نتیجه بدست آمده که زندگی ساکت و بدون فعالیت جسمی و فکری باعث کم‌کاری و ناسالم ماندن مغز گردیده و در افرادی که آمادگی مبتلاشدن به بیماری الزایمر را دارند بروز بیماری را سرعت می‌بخشد. این محققین عقیده دارند که مغز هم مانند اعضای دیگر بدن به ورزش و فعالیت نیاز دارد و بکارنگرفتن آن باعث از بین رفتن قدرت تفکر می‌شود. تقویت حافظه فقط با خواندن کتاب و فکرکردن امکان‌پذیر نیست بلکه معاشرت با دیگران، مسافرت، آموختن زبانی جدید، حفظ کردن شعر، آموختن موسیقی و غیره می‌تواند در این مورد مؤثر باشد.

مصـرف‎ گـوشـت‎ ماهی‌هايی‎‎ مثل‎‎ قـزل‌آلا و مـاهــى سـارديـن‎ با دارا بودن‎ امگا سه ‎‎اسيد چـرب‎ خطر ابتلا به الزايمر را كاهش‎ می‌‎دهند.

 نتيجه‎‎ تحقيقات‎ پژوهشگران‎ دربـاره مـوش‌هـا موفقيت‎‎‌آميز بوده‎ است.

 فقط در آمريكا چهار ميليون‎ و پانصد هـزار نفر از بيماری‎ الزايمر رنج‎ می‌‎برند.

 رژيم غذايی مديترانه‌ای از ابتلا به آلزايمر پيشگيری می‌كند. يک مطالعه نشان می‌دهد مصرف رژيم غذايی مديترانه‌ای خطر ابتلا به آلزايمر را بطور چشمگيری كاهش می‌دهد. در اين تحقيق محققان رژيم غذايي و وضعيت سلامتی ۲۲۰۰ نفر را در مدت بيش از چهار سال بررسی كردند. طبق اين مطالعه هرچه افراد بيشتر اين نوع تغذيه را رعايت كنند كمتر احتمال دارد به آلزايمر مبتلا شوند. به گفته متخصصان آلزايمر، اين تحقيق شواهد ديگری در فوايد تغذيه سالم در پيشگيری از ابتلا به اين بيماری ارائه می‌كند. عموماً از رژيم غذايی مديترانه‌ای به عنوان تغذيه‌ای سالم ياد می‌شود.
اين رژيم غذايی سرشار از ميوه، سبزيجات و غلات، مقداری ماهی و مقدار بسيار كمی لبنيات و گوشت است.

 “كليو بالارد” مدير تحقيقاتی انجمن آلزايمر انگليس گفت: اين مطالعه بزرگ شواهد ديگری در نقش تغذيه و شيوه زندگی در كاهش خطر آلزايمر ارائه می‌كند.

بالارد افزود: اين مطالعه نشان می‌دهد مصرف مداوم يک رژيم غذايی سالم می‌تواند خطر ابتلا به آلزايمر را ۴۰ درصد كاهش دهد، و بيانگر اهميت تغذيه سالم است.

وی گفت: رژيم غذايی سالم حاوی ميوه و سبزيجات تازه، كنترل مرتب فشار خون و كلسترول خون، ورزش و جلوگيری از بالا رفتن وزن همگی در كاهش خطر زوال عقل در سنين بالاتر مؤثرند.

درمان آلزایمر با هورمون‌درمانی درمان جایگزین با هورمون تستوسترون در مردان سالمند می‌تواند موجب بهبودی فرم خفیف آلزایمر شود. تیمی از پژوهشگران دانشگاه كالیفرنیا به تازگی دریافته‌اند هورمون جنسی تستوسترون به طور مشخصی سبب بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به آلزایمر می‌شود. در این مطالعه بیمارانی كه از هورمون‌درمانی استفاده كرده بودند همگی معتقد بودند میزان سلامت فیزیكی و روابط بین فردی آنها پس از مصرف تستوسترون تغییر چشمگیری كرده است. از آنجا كه فرآیند سالخوردگی در مردان با كاهش هورمون تستوسترون همراه است، پژوهشگران حدس می‌زنند فقدان این ماده می‌تواند از مهمترین دلایل بروز مشكلات دوران سالمندی باشد كه از جمله آنها می‌توان به آلزایمر اشاره كرد.

سیب، دشمن آلزایمر

روش‌های بسیاری پیشنهاد شده تا روند ابتلا به بیماری كاهش یابد و شاید مفیدترین و سودمندترین این روش‌ها، ژیم غذایی مناسب و كنترل‌شده برای سالمندان باشد.

 عامل اصلی ایجاد آلزایمر، رادیكال‌های آزاد اكسیدكننده هستند كه با افزایش سن بیشتر تولید می‌شوند.
اگر میخواهید جلو تولید آنها را بگیرید یا تولید آنها را به حداقل برسانید روزی دو تا سه لیوان آب‌سیب و یا سه تا چهار عدد سیب میل كنید. مطمئن باشید كه ضرر نمی‌كنید.

زردچوبـه، ضد آلزایمر

زردچوبه‎ در درمان‎ و پیشگیـری‎ از بیماری‎ آلزایمر مؤثر است‎.

 محققان‎ دریافتند زردچوبه‎‎‎ یا رنگ‎‌دانه زرد موجود در ادویـه كاری‎ پروتئین‎ بتاامیلیوئیـد را در مغـز موش‌ها تجزیه‎‎ و از رسوب‎‎ این‎‎ پروتئین كه سبـب تخریب‎ بافت‎ مغز می‎‎شود جلوگیری‎ می‌كند.

 محققان‎ معتقدند زردچوبه‎ بیش‎ از هر داروی‎ دیگری‎‎ در پیشگیری از تشكیل‎ توده‎ پروتئینی‎ مؤثر است‎.

 درطب‎ سنتی‎ هند، زردچوبه‎ از هزاران‎ سـال‎ پیش‎ به‎‎ عنوان‎‎ یک‎ ماده ضدالتهاب‎ در درمـان بیماری‌های‎ مزمن‎‎ و ناتوان‌كننـده‎ كـاربـرد داشته‎ است‎.

 این‎‎‎ تحقیق‎ نشان می‎‎دهد، می‌توان از خـواص‎ ضدالتهابی‎‎ و آنتی اكسیـدان‎‎ ایـن مـاده‎ در بیماری‌هایی‎ ماننـد سـرطان، آلـزایمـر و بیماری‌های‎ قلبی‎ بهره‎ برد.

براساس تحقیقات جدید، روشی‌ نوین برای مبارزه با پیشرفت بیماری آلزایمر، پیشنهاد شده است.

 علت اصلی بیماری آلزایمر کاملاً شناخته شده اما یکی از مواد مهمی که سبب بروز بسیاری از علائم این بیماری می‌شود، یک پروتئین به نام آمیلویید بتاپیتید AB است.
به گفته پزشکان این پروتئین به طور منظم در مغز انسان ساخته می‌شود با این حال در برخی شرایط تغییراتی در این پروتئین به وجود می‌آید و به یک ماده مضر تبدیل می‌‌شود.
محققان تلاش نمودند تا با تزریق یک آنتی‌بادی که در مغز به پروتئین AB متصل می‌شود، از اثرات مضر تجمع این ماده در مغز جلوگیری کنند و با این کار از ایجاد بیماری آلزایمر جلوگیری خواهد شد. 

 داروها

خیلی‌ از داروهایی‌ که‌ برای‌ مشکلات‌ دیگر مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند می‌توانند باعث‌ گیجی‌ یا خواب‌آلودگی‌ شوند. این‌ داروها را باید حتی‌الامکان‌ قطع‌ کرد. هم‌اکنون‌ داروهای‌ زیاد دیگری‌ تحت‌ بررسی‌ هستند. بعضی‌ از آنها برای‌ کنترل‌ علائم‌ آشفتگی‌ مفید هستند. داروهای‌ جدیدی‌ که‌ با نسخه‌ پزشک‌ تجویز می‌شوند ممکن‌ است‌ پیشرفت‌ بیماری‌ را در بعضی‌ از بیماران‌ به‌ تأخیر اندازد.

تاثیر بیوتكنولوژیك داروهای استاتین در كاهش خطرات آلزایمر

بر اساس آخرین نظرات متخصصان درمان بیماری آلزایمر در مركز تحقیقات بیماری آلزایمر در مركز تحقیقات این بیماری، مستقر در واحد بهداشت مركز درمانی دانشگاه، PITTSBURGH استاتین درمانی از روش‌های مختلفی امكان كاهش خطر آلزایمر را برای افراد مبتلا فراهم می‌سازد. بر اساس گزارش شماره جدید بولتن بیوتكنولوژی، این بررسی‌ها در مقاله جدیدی در AMERICAN JOURNAL OF MEDICINE با عنوان استاتین‌درمانی، آزمون‌های بالینی، خطوط كلی و مسیرهای نوین به چاپ رسیده است.
بنابر مطالب این مقاله استاتین‌ها علاوه بر خاصیت كاهش سطوح كلسترول احتمالاً در سركوب تولید یک پروتئین آمیلوئید نیز تأثیرگذار هستند كه تصور می‌رود در فرآیند بروز بیماری آلزایمر نقش‌آفرین است. همچنین استاتین‌ها عمل گردش خون را بهبود بخشیده و التهاب را در بدن كاهش می‌دهند. لازم به توضیح نیست كه همه خواص در كاهش خطر بیماری الزایمر مثبت و اثرگذار هستند.

این مجله رسمی انجمن استادان پزشكی آمریكاست كه در میان مجلات عمومی پزشكی در جهان دارای هشتمین ضریب مراجعه علمی است. شركت NYMOX PHARMACEUTICAL DORP حقوق پتنت استفاده از داروهای استاتین در پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر در ایالات متحده و جهان را دارا می‌باشد. این حقوق مالكیت موارد درمان بیماران در معرض الزایمر ناشی از خطرات مرتبط با عوامل عروقی را نیز در بر می‌گیرد.

 استاتین‌ها دسته‌ای از داروهای كاهش‌دهنده كلسترول هستند كه در تاریخ صنعت داروسازی جهان به مقام پرفروش‌ترین قرص‌های تجویزشده دست یافتند. فروش جهانی این محصولات در سال ۲۰۰۴ میلادی تا ۲۶ میلیارد دلار برآورد شده است. بیماری آلزایمر علت اصلی عدم تعادل رفتار و فراموشی در سنین كهولت بوده و تنها در ایالات متحده دامنگیر بیش از ۴/۵ میلیون نفر است. امكان بالقوه بكارگیری استاتین‌ها در درمان بیماری آلزایمر در مقالات و مراجع مختلفی ارزیابی و سنجیده شده است كه در این میان توجه محققان بر مكانیزم‌های احتمالی عمل استاتین در ممانعت یا كاهش پیشرفت این بیماری بوده است. لازم به ذكر است بولتن بیوتكنولوژی برای بالا بردن كیفیت و پویایی مطالب از تمام خوانندگان دعوت به همكاری كرده و برای شنیدن هرگونه اظهارنظر، پیشنهاد راهبردی، انتقاد سازنده و دریافت مطالب و مقاله سودمند در زمینه‌های تخصصی، عمومی و كاربردی بیوتكنولوژی اعلام آمادگی می كند.

فعالیت و رژیم غذایی‌

 تا حدی‌ که‌ امکان‌ دارد بیمار آلزایمری‌ باید فعالیت‌ خود را حفظ‌ کند. با پیشرفت‌ بیماری‌، نهایتاً تمامی‌ فعالیت‌ها نیاز به‌ نظارت‌ خواهند داشت‌.

 آیا این بیماری حالت ارثی هم دارد؟

 سن بالا، سابقه خانوادگی، جنس مؤنث بودن و سندرم داون، مهمترین عوامل خطرساز برای آلزایمر هستند. در جمعیت‌های غربی، خطر تجربی آلزایمر در سرتاسر عمر، ۵ درصد است. اگر بیماران، خویشاوند درجه اولی داشته باشند که آلزایمر در او پس از ۶۵سالگی بروز کرده باشد، خطر نسبی ابتلای آنها ۳ – ۶ برابر، افزایش می‌یابد. اگر بیماران خواهر یا برادری مبتلا به آلزایمر پیش از ۶۰سالگی و نیز یک والد مبتلا باشند، خطر نسبی آنها ۷ – ۹ برابر می‌شود. آزمایش آپولیپوپروتئین A نوعی آزمایش تشخیصی کمکی است و نباید برای پیش‌بینی آلزایمر در بیماران بی‌علامت استفاده شود. مبتلایان به سندرم داون، افزایش خطر ابتلا به آلزایمر را نشان می‌دهند. پس از ۴۰سالگی ، مبتلایان به سندرم داون، همواره یافته‌های آسیب‌شناختی عصبی آلزایمر را دارند و تقریباً ۵۰ درصد آنها ، دچار افت شناختی می‌شوند.

چگونگی مراقبت از بيماران مبتلا به آلزاایمر

اگر در خانواده شما افراد سالمندی زندگی می‌کنند که محبوب و مورد احترام شما هستند ممکن است گاه در مورد آنها نگران و دچار ترديد شويد که فراموشکاری يا اختلال حافظه آنها مربوط به بيماری است يا نه؟

آلزايمر شايع‌ترين نوع دمانس “زوال عقل در سنين پيری” است. در اين بيماری تحليل رفتن و کاهش تدريجی بافت مغز باعث زوال عملکرد و توانايی عقلانی می‌شود.

آلزايمر با توانايی فکر کردن، استدلال و ارتباط اجتماعی فرد رابطه دارد و می‌تواند منجر به ناتوانی او در مراقبت از خود شود. تصور اينکه شما با يکی از افراد خانواده‌تان دچار اين بيماری شويد می‌تواند نگران‌کننده باشد.
اما يکی از بهترين راه‌های رفع اين نگرانی داشتن اطلاعات در مورد بيماری است. انجمن آلزايمر يک مرکز جهانی دارد که با استفاده از اينترنت قابل دسترسی برای همه است. در اين سايت درباره بيماری و آخرين تحقيقات مربوط به آن اطلاعات کامل موجود است. علاوه بر اين مجموعه‌ای از تست‌های ساده قابل دستيابی است که می‌تواند علائم اوليه و هشداردهنده را مشخص کند. اين مطالب در سايت www.alz.org وجود دارد. با وجود اين تشخيص آلزايمر تنها با مشاهده علائم اختصاصی و بررسی دقيق بيمار توسط پزشک انجام می‌شود.

آلزايمر با بالا رفتن سن بيشتر بروز می‌کند. در حدود يک پنجم افراد بالای هشتاد سال و حدود هفت درصد افراد بالای شصت و پنج سال در معرض خطر آلزايمر هستند.

آيا آلزايمر قابل پيشگيری است؟

گرچه تعريف دقيقی برای جلوگيری از آلزايمر وجود ندارد اما مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد داشتن فعاليت منظم، جلوگيری از چاقی و افزايش وزن، نگهداشتن کلسترول و فشار خون در حد طبيعی و داشتن يک رژيم غذايی سالم غنی از آنتی‌اکسيدان‌ها، ويتامين C و E و روغن ماهی می‌تواند تا حدودی از بيماری جلوگيری کند. علاوه بر اينها تحقيقات دانشمندان نشان داده است که بعضی داروها می‌توانند سير زوال عملکرد روانی را در موارد خفيف تا متوسط آلزايمر کاهش دهند.

معمولاً بيمار مشکلات روانی و اجتماعی ديگر نظير افسردگی را نيز به دنبال آلزايمر تجربه می‌کند. درمان‌ها و مراقبت‌ها در اين بيماران معمولاً در جهت کنترل و پيشگيری از اين گونه عوارض صورت می‌گيرد. شرکت بيمار در گروه‌های کاردرمانی و حمايت‌های اجتماعی برای اين بيماران و حتی خانواده‌ها و مراقبت‌کنندگان آنها با همين هدف انجام می‌شود. در اين گروه‌ها، با ايجاد مشاغل ساده ولی قابل استفاده و مورد علاقه فرد، روش‌هايی برای کمک به رشد و تقويت حافظه مثل نوشتن ليست، يادداشت‌برداری و حتی گاهی نقاشی و کپی‌برداری بکار گرفته می‌شود.

عوامل ژنتيک

يکی از عوامل مهمی که معمولاً در ايجاد بيماری آلزايمر دخيل و مؤثر شناخته شده‌اند، عامل ژنتيک می‌باشد. اگر فردی در خانواده مبتلا به اين بيماری باشد، احتمال ابتلای فردی ديگر در خانواده وجود دارد.

اما به طور کامل عامل ژنتيک در تعداد کمی از خانوادهها مسئول ايجاد بيماری آلزايمر می‌باشد. آلزايمر به صورت ارثی، بيماری سريعی است که معمولاً در سنين ۳۵ تا ۶۰ سالگی رخ می‌دهد.

برخی از خصوصيات افراد مبتلا به آلزايمر

افراد بيمار، معمولاً توانايی يادگيری بسيار کمی دارند و معمولاً به عنوان فرد کم‌هوش شناخته می‌شوند. تحقيقات در بين افراد مبتلا به آلزايمر نشان می‌دهد که انجام وظايف هوشمندانه يا قضاوت در موقعيت‌های حساس اجتماعی در آنها به خطر می‌افتد. از دست رفتن حافظه قديمی فرد باعث نقصان در توانايی استفاده از دانسته‌های سابق و تجربيات قبلی او می‌شود و بنابراين رفتارهای غيرعادی و ناشی از خامی و بی‌تجربگی از فرد سر می‌زند.

ناتوانی در تشخيص شکل جديدی از اطلاعات قبلی نيز از نشانه‌های اين بيماران است. اگر مجلات يا روزنامه‌هايی که فرد قبلا آنها را می‌شناخته با شکل تازه يا پوششی جديد به دست فرد برسند فکر می‌کند که قبلاً آنها را نديده و نخوانده.

فرد معمولاً بطور اتوماتيک برای کاهش حافظه نزديک خود راه‌های جبرانی پيدا می‌کند. مثلاً بيشتر از واژه‌های کلی به جای ذکر جزئيات استفاده می‌کند يا بجای استفاده از نام فرد از عنوان شغلی يا اجتماعی او استفاده می‌کند. مثلاً به جای ناميدن فرد او را پدر، پزشک، پرستار و… صدا می‌زند. علاوه بر اين فرد با مشکلات زبان روبه‌رو می‌شود. بطور کلی اختلالات حافظه منجر به محدود شدن دايره لغات فرد در گفتار و نوشتار می‌شود. فرد در پيدا کردن کلمات برای تکميل جملات خود مشکل دارد.

فرد معمولاً نيازهای خود از قبيل تشنگی و گرسنگی را بسيار فوری می‌داند و برای رفع آن بدون توجه به ملاحظات اجتماعی و اثراتی که رفتارش بر ديگران دارد، اقدام می‌کند. با پيشرفت بيماری، فرد بيشتر درونگرا خواهد شد و ارتباطات اجتماعی به مرور محدودتر و با مشکل مواجه می‌شود.

مکانيسم‌ها و روش‌های معمولی که برای تطابق با شرايط مختلف و افراد گوناگون در محيط زندگی از آنها استفاده می‌کنيم در بيمار مبتلا به آلزايمر کاهش پيدا می‌کند و رو به زوال می‌رود، بنابراين فرد، انعطاف‌پذيری و قابليت انطباق با محيط، مسئولیت‌ها و شرايط تازه را از دست می‌دهد و به مرور منزوی و دور از جمع خواهد شد.

در موارد پيشرفته، بيمار توانايی ارتباط با محيط يا کنترل عملکردهای جسمانی خود را از دست می‌دهد و با پيشرفت بيشتر بيماری، مراحلی از کاهش هوشياری، کما و به دنبال آن مرگ رخ می‌دهد.

مراقبت از بيمار مبتلا به آلزايمر

ميزان و نوع مراقبت از بيمار بسته به موقعيت بيمار و شدت بيماری او متفاوت خواهد بود. در بعضی مراحل برای جلوگيری از وابستگی بيمار تنها نظارت بر رفتارها و کنترل شرايط محيط او برای مراقبت کافی است.

اما در مراحل نهايی که بيمار حدود خود و کنترل وظايف و فعاليت‌های معمولش را از دست داده است، مراقبت دقيق و اصولی مورد نياز است. فراموش کردن غالباً برای بيمار مشکلاتی فراوانی را ايجاد می‌کند. فراموشی در هنگام آشپزی می‌تواند منجر به آتش‌سوزی و سوختگی شود. فراموشی در پيدا کردن آدرس و زمان مراجعه به خانه يا محل ديگر می‌تواند باعث گم شدن فرد شود. بنابراين مراقبت از اين بيمار گاهی با مشکلات زيادی همراه است و شايد هرکسی از عهده مراقبت از چنين بيمارانی برنيايد. در اغلب مجامع پيشرفته حمايت‌های مالی، اجتماعی و منابع آگاهی برای مراقبت در دسترس هستند که می‌توانند نيازهای اقتصادی و اجتماعی خانواده‌ها را بخصوص اگر فرد بيمار، نان‌آور خانه باشد برطرف کنند. ضمن اين که اطلاعات و آگاهی افراد خانواده را در زمينه مراقبت و حمايت از فرد بيمار فراهم نمايند. اما باقی ماندن فرد در خانه و مراقبت از او توسط افراد خانواده و فرزندان می‌تواند بعضی از مسائل و آشفتگی‌های روانی بيمار را کاهش دهد و او را با نزديکانش مرتبط سازد.

نشانه‌های احتمالی برای پيش‌بينی بيماری

آيا واقعاً نشانه‌هايی هست که بتوان قبل از بروز علايم واقعی بيماری، احتمال خطر را پيش‌بينی کرد؟

تحقيقات نشان می‌دهد که بعضی از نشانه‌ها می‌تواند قبل از بروز آلزايمر تظاهر کند مثل:

از دست رفتن حس بويايی: کاهش توانايی در تعيين و تشخيص بوها قبل از کاهش حافظه ايجاد می‌شود. مطالعه نشان می‌دهد آسيب عصب ناحيه بويايی مغز که مخصوص کنترل حس بويايی است قبل از آسيب حافظه ديده شده است.
اختلال فضای بينايی: به دليل نرسيدن خون کافی و آسيب عصبی در ناحيه بينايی مغز يک نشانه زودرس ديگر، اشکال در اطلاعات بينايی است. اين مسأله با ناتوانی در دنبال کردن و يادآوری جهات بينايی يا کپی کردن و نقاشی کردن تصاويری که فرد آنها را ديده، همراه می‌باشد.
کاهش شنوايی

به وجود آمدن پرتی حواس اغلب ناامیدکننده و ترس‌آور است. با آگاهی از بیماری و تغییر رفتار در مقابل بیمار می‌توان از واکنش‌های خشن و پرخاشگرانه اجتناب کرد. 

تصور غلط: بیماران آلزایمری متوجه وقایعی که در اطراف آنها رخ می دهد، نیستند.
حقيقت: بسیاری از افرادی که به آلزایمر مبتلا هستند، نسبت به کلیه وقایعی که در اطراف آنها روی می‌دهد آگاهی دارند، اما عده‌ای نیز با این مسئله مشکل دارند. آلزایمر توانایی برقراری ارتباط و تشخیص وقایع روی‌داده را از بیماران سلب می‌کند، هر چند بر روی هر کس تأثیر متفاوتی می‌گذارد. واقعیت این است که بیماران آلزایمری همان انسان‌های سابق هستند و شما باید ملاحظه آنها را کرده و در مقابلشان با احترام رفتار نمایید.

آلزایمر یک نوع بیماری پیش‌رونده است و بسیار ویرانگر می‌باشد که به مرور زمان سلول‌های حیاتی مغز را نابود می‌کند. معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال بروز می‌کند، اما همچنین می‌تواند بزرگسالان را در سنین کمتر نیز نشانه رود. یک نفر از هر ۱۳ نفر کانادایی بالای ۶۵ سال دارای آلزایمر و یا سایر بیماری‌های ذهنی است. انجمن آلزایمر یک سازمان خیریه سلامتی است که همواره به بیمارانی که مبتلا به آلزایمر هستند کمک می‌کند.