میثم لطفی
«ایلان ماسک» بنیانگذار و مدیرعامل شرکت خودروسازی «تسلا» و شرکت فضانوردی SpaceX از جمله اشخاصی محسوب می‌شود که بیشترین سرمایه‌گذاری جهانی برای توسعه هوش مصنوعی را انجام داده است تا اتومبیل‌های او به‌صورت خودران بدون نیاز به راننده فاصله مبدأ تا مقصد را طی کنند. با وجود این او در آخرین صحبت‌های خود گفت: هوش مصنوعی در آینده می‌تواند به بزرگترین تهدید برای بشریت تبدیل شود و در پایان زمینه ایجاد جنگ جهانی سوم را فراهم کند.
این صحبت‌ها نشان داد که این روزها در ذهن ماسک چه می‌گذرد. او به قدری نگران بود که چند شب قبل در ساعت ۲:۳۳ بامداد به وقت لس‌آنجلس یک توئیت منتشر کرد و در آن صحبت‌هایی در مورد خاتمه یافتن جهان هستی به دستان هوش مصنوعی به میان آورد و توضیح داد بدون نیاز به هرگونه حمله نظامی، این فناوری به بزرگترین دشمن انسان تبدیل می‌شود.
نگرانی از پیشرفت فناوری
ماسک که در رده بزرگترین مدیران عرصه فناوری جا دارد در نخستین توئیت خود نوشت: «بالاخره زمان نگرانی فرا رسید.» مدت زیادی طول نکشید که او دومین توئیت خود را با این متن به اشتراک گذاشت: «چین، روسیه و بزودی همه کشورهایی که توان رایانه‌ای قوی دارند در این زمینه با مشکل مواجه می‌شوند. رقابت در عرصه هوش مصنوعی به‌طور ویژه در عرصه بین‌المللی می‌تواند آغازگر جنگ جهانی سوم باشد.»
نگرانی‌های «ایلان ماسک» زمانی بیشتر شد که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در آخرین صحبت‌های خود گفت: «هوش مصنوعی آینده زندگی ما خواهد بود و نه تنها برای روسیه، بلکه برای تمام بشریت مزایای خود را عرضه خواهد کرد. این فناوری همراه با فرصت‌های بزرگ در اختیار ما قرار می‌گیرد و البته به‌صورت همزمان تهدیدهای جدی از سوی آن برای ما ایجاد می‌شود که پیش‌بینی و مقابله با آنها کار آسانی نیست. هر شخصی که مدیریت این حوزه را در دست بگیرد، می‌تواند حاکمیت جهان را در دست داشته باشد.»
به منظور آنکه مردم بهتر و بیشتر از همیشه در این زمینه آگاهی داشته باشند، ماسک تمام معایب و خطرهای مربوط به هوش مصنوعی را بازگو کرد. او گفت که در هزاره سوم فقط نباید نگران رهبران سیاسی جهان بود تا جنگ نظامی را علیه یکدیگر آغاز کنند، زیرا هوش مصنوعی در آینده می‌تواند به‌صورت خودکار برای اعتصاب، حمله، دفاع و… تصمیم بگیرد و بهترین راه برای پیروزی در مقابل انسان را به کار ببرد.
مدیر شرکت خودروسازی تسلا می‌گوید: آنقدر که از هوش مصنوعی می‌ترسد نگران حمله هسته‌ای کره شمالی نیست و بر این مسأله تأکید دارد که حتی اگر پیونگ یانگ یک موشک هسته‌ای پرتاب کند، به‌عنوان خطرات هوش مصنوعی نمی‌تواند برای همه کشورهای جهان تهدید باشد. چشم‌انداز او به این صورت است که «هوش مصنوعی از هر آنچه که روی کره خاکی فکر می‌کنید خطرناک‌تر است» و حتی می‌تواند از تصمیمات «کیم جونگ – اون» رهبر کره شمالی هم تبعات بیشتر و گسترده‌تری داشته باشد.
نگرانی‌های ماسک از آغاز نبرد هوش مصنوعی علیه انسان به قدری گسترده بود که او در آخرین مصاحبه خود هم به آن اشاره کرد. او همچنین ماه گذشته یکی از ۱۰۰ نفری بود که یک بیانیه اعتراض‌آمیز را امضا کرد و با تحویل آن به سازمان ملل متحد خواستار جلوگیری از عرضه سلاح‌های خودمختار مرگبار شد.
در این بیانیه اعتراض‌آمیز نوشته شده بود: «زمانی که این سلاح‌های خودمختار هوشمند گسترش یابند باعث می‌شوند درگیری‌های مسلحانه در مقیاس بزرگتر دنبال شود تا بزرگترین مبارزات نظامی در طول تاریخ به وجود آید. این اتفاق باعث می‌شود در فاصله زمانی کوتاه تعداد زیادی از انسان‌ها کشته شوند و باید توجه داشته باشید چنین سلاح‌هایی به هوش مصنوعی مجهز شده‌اند. این سلاح‌ها می‌توانند برای ترور اشخاص مهم مورد استفاده قرار گیرند و تروریست‌ها بدون آنکه در صحنه نبرد حاضر شوند، اهداف خود را پیش ببرند.»
ماسک با نگرانی زیاد در این باره گفت: «ما زمان زیادی برای اقدام علیه هوش مصنوعی نداریم. زمانی که درهای این جعبه باز شوند دیگر از دست کسی کاری برنمی‌آید و بستن آن بسیار دشوار است.»
جنگ جهانی سوم
ماسک می‌گوید که از هم‌اکنون بوی جنگ جهانی سوم احساس می‌شود و اگر هرچه سریع‌تر برای جلوگیری از انتشار گسترده هوش مصنوعی اقدامی نشود، طولی نمی‌کشد که هیچ نیروی نظامی نمی‌تواند حریف آن شود. گفتنی است صحبت‌های جدید رئیس‌جمهوری روسیه نیز به نوعی ترس «ایلان ماسک» از هوش مصنوعی را دو چندان کرده است چرا که به گفته پوتین، هر شخص، گروه یا کشوری که بتواند هدایت و رهبری هوش مصنوعی را برعهده بگیرد بدون حتم هدایت جهان را در دست خواهد داشت.
ماسک همچنین بر این اعتقاد است که این بار جنگ جهانی سوم توسط رهبران سیاسی کشورها آغاز نمی‌شود و در عوض هوش مصنوعی فارغ از هرگونه تصمیم جهانی می‌تواند به‌صورت خودکار فرمان آغاز جنگ جهانی سوم را صادر کند. اگر هوش مصنوعی به این نتیجه برسد که حمله علیه انسان بهترین راه برای پیروزی است، بدون هرگونه نگرانی این کار را انجام می‌دهد.
مدیرعامل شرکت فضایی SpaceX که چند شرکت تخصصی برای توسعه هوش مصنوعی تأسیس کرده است می‌گوید: دولت‌های جهان برای ساخت دستگاه‌ها و ابزارهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی بخوبی عمل نمی‌کنند و در همین راستا او در یک توئیت نوشت: «دولت‌ها نیازمند آن نیستند تا قوانین عمومی و معمول را دنبال کنند. آنها در شرکت‌های خود فناوری هوش مصنوعی را ارتقا می‌دهند و این اتفاق می‌تواند به تولید سلاح‌های مرگبار و خطرناک خاتمه دهد.»
ماسک از مدت‌ها قبل در مورد مشکلات ناشی از توسعه هوش مصنوعی ابراز نگرانی کرده بود و ضمن ارسال نامه اعتراض‌آمیز از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست تا قوانین بهتر و جامع‌تری را برای توسعه هوش مصنوعی در نظر بگیرد و پیش از آنکه دیر شود، در این زمینه اقدام کند. او به «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل گفت: «فناوری هوش مصنوعی از پایه خطرآفرین است و از آن می‌توان به بزرگترین تهدید برای تمدن بشر یاد کرد. هوش مصنوعی نیاز به نظارت مستمر دارد و حتی باید در مورد آن از انرژی هسته‌ای هم بیشتر نگران بود. اگر به این مسأله توجه نداشته باشید دیر یا زود مشکلات هوش مصنوعی گریبانگیر خواهد شد.»
«ایلان ماسک» همچنین در یک نامه مجزا به کاخ سفید نوشت: «همه شما بخوبی می‌دانید که من برای توسعه فناوری سرمایه‌گذاری‌های فراوان انجام داده‌ام و حتی از مزایای هوش مصنوعی در خودروهای تسلا و فضاپیماها استفاده کردم. ولی هم‌اکنون فکر می‌کنم که مردم باید در مورد معایب هوش مصنوعی بیشتر بدانند و در مورد آن نگران باشند. لازم می‌دانم این هشدار را به جهانیان بدهم، ولی باور دارم تا زمانی که مردم با چشمان خود نبینند که روبات‌ها در خیابان همنوعان آنها را می‌کشند این مسأله را جدی نخواهند گرفت؛ زیرا هنوز خطرات هوش مصنوعی پررنگ نشده است.»
منبع: روزنامه ایران