اخلاقمداران در حل تعارضات شخصی خود عاقلانه‌تر عمل می‌کنند

دکتر میرشهرام صفری

ما اغلب در مواجهه با مشکلات دیگران نسبت به مشکلات خودمان بهتر عمل می‌کنیم. از ماجراهای رمانتیک گرفته تا تنش‌هایی که در محل کار وجود دارند. اگرچه ممکن است نسبت به مشکلات دوستان خود عقلانیت بیشتری به خرج دهیم و دید بازتر و واضح‌‌تری نسبت به آن‌ها داشته باشیم، اما اغلب مشکلات خودمان را از یک دیدگاه شخصی، احساسی و دارای نقص بررسی می‌‌کنیم. این تحقیق نشان داده است که تمام افراد در برخورد با مشکلات شخصی خود دچار مشکل نیستند. افرادی که برای پیشرفت و رساندن خود و دیگران، به بهترین شرایط، انگیزه دارند، این جهت‌گیری ذهنی را از خود نشان نمی‌دهند. آنها تمایل دارند که تا جای ممکن در مورد مشکلات خودشان نیز، همانند مشکلات دیگران، منطقی عمل کنند. یافته‌های این مطالعه در ژورنال Psychological Science از مجموعه‌ی ژورنال‌های Association for Psychological Science منتشر شده است.

انگیزه‌های اخلاقی و استدلال‌های منطقی

 به گزارش نوروسافاری به نقل از سایت Psychological Science، دانشمند روانشناسی، Alex huynh از دانشگاه واترلو توضیح می‌دهد: «یافته‌های ما نشان می‌دهند که انسان‌هایی که برای انگیزه‌هایی پرهیزکارانه (اخلاق‌مدارانه) ارزش قائل هستند ممکن است برای حل مشکلات خود منطقی‌تر عمل کنند و بر جهت‌گیری‌های شخصی، که در مطالعات قبلی مشاهده شده است غلبه کنند. این موضوع بدان دلیل است که آنها می‌توانند تشخیص بدهند که زوایه و افق دید آنها برای فهم یک موقعیت کافی نیست؛ به این ویژگی تواضع عقلانی گفته می‌شود.»

پژوهش قبل، بر این موضوع متمرکز شده بود که موقعیت‌های مختلف، چگونه می‌توانند بر روی سطح استدلال منطقی شخص تأثیر بگذارند. اما این یافته‌ها نشان می‌دهند که انگیزه‌های شخصی نیز ممکن است در این فرآیند مؤثر باشند.

Huynh می‌گوید: «تا جایی که ما می‌دانیم این اولین پژوهشی است که به صورت تجربی، مفهوم پرهیزکاری را با عقلانیت (منطق) به هم گره زده است. فیلسوفان بیش از دوهزار سال است که در پی کشف ارتباط بین این دو با هم هستند. این یافته‌ها، افق‌های جدیدی برای مطالعات آتی در مورد چگونگی افزایش سطح عقلانیت شخص، به روی ما می‌گشایند.» جهت کشف ارتباط بین ایده‌آل‌ها و استدلال‌های منطقی شخصی، آقای Huynh و نویسندگان همکارش در دانشگاه واترلو ۲۶۷ دانشجو را جهت شرکت در این مطالعه به خدمت گرفتند.

طراحی آزمایش

 شرکت‌کنندگان میزان انگیره‌های پرهیزکارانه (اخلاق‌مدارانه) خود را با نمره دادن به میزان موافقتشان با عبارات خاصی مشخص می‌کردند. این عبارات شامل «من دوست دارم با دیگران و جهان پیرامونم همکاری کنم» و «دوست دارم کاری را انجام دهم که فکر می‌کنم درست است» بودند. سپس به صورت تصادفی از آنها خواسته می‌شد تا در مورد یک مشکل فردی یا مشکل یکی از دوستان نزدیک خود فکر کنند، سپس تصور کنند که مشکل مذکور هنوز حل نشده است و افکار و احساسات خود در آن مورد را بیان کنند. سپس آنها به میزان مفید بودن استدلال‌های منطقی صورت‌گرفته برای مواجه شدن با مشکلاتی که به آنها فکر کرده بودند، نمره دادند.

نتایج آزمایش

 آنچنان که انتظار می‌رفت شرکت‌کننده‌هایی که درباره‌ی یک دوراهی که دوستشان بر سر آن قرار گرفته بود فکر می‌کردند ،استراتژی‌های عاقلانه‌تری را (نسبت به شرکت‌کننده‌هایی که تنها درگیر مسائل شخصی بودند) به‌عنوان راه‌حل‌های مفیدتر انتخاب می‌کردند.

اما انگیزه‌ی انجام رفتارهای اخلاق‌مدارانه، به نظر می‌رسد بتواند این خلأ را پر کند. شرکت‌کنندگانی که در مورد مشکلات شخصی فکر می‌کردند، هر اندازه که انگیزه‌های پرهیزکارانه و اخلاق‌مدارانه‌ی آنها بیشتر بود، در استدلال منطقی، راه‌حل‌های بهتر و مفیدتری را انتخاب می‌کردند.

مؤلفه‌های استدلال منطقی (عقلانی)

 تحلیل‌های بعدی، دو مؤلفه‌ی خاص از استدلال عقلانی را آشکار کردند که از اهمیت بیشتری برخوردارند. در نظر گرفتن دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای سایر افراد و تواضع عقلانی. مردمی که برای پرهیزکاری و اخلاق ارزش قائل هستند ممکن است از خود استدلال عقلانی‌تری نشان دهند چرا که می‌دانند که فهم همه‌جانبه‌ی مشکلشان نیازمند این است از دیدگاه‌های شخصی خود فراتر بروند. مطالعه‌ی دیگری به صورت آنلاین با ۳۵۶ شرکت‌کننده صورت گرفت که نتایجی مشابه مطالعه اول را تولید کرد.

Huynh می‌گوید: «همه افراد مستعد این هستند که بیشتر روی دیدگاه‌های فردی و شخصی خودشان سرمایه‌گذاری کنند. همانطور که این یافته‌ها نشان می‌دهند، شخصیت شما و جهت‌گیری‌های انگیزشی شما می‌توانند روی توانایی شما جهت رسیدگی به مشکلات شخصی‌تان در آرامش و با منطق بیشتر تأثیر بگذارند.»

Huynh و همکارانش امیدوارند تا بتوانند این رابطه را با مطالعات و آزمایشات اضافه‌ای ارزیابی کنند و ببینند آیا آموزش به افراد برای ارزش نهادن به انگیزه‌های پرهیزکارانه و اخلاق‌مدارانه (برای مثال تمرکز بر روی ایده‌آل‌های شخصی در عین همکاری با دیگران) می‌تواند توانایی آنها را برای استفاده از راهبردهای استدلال عقلانی تقویت کند یا خیر.

ترجمه: نیلوفر توکلی

لینک گزارش خبری در سایت Psychological Science:

People Who Value Virtue Show Wiser Reasoning

لینک مقاله ی پژوهشی در ژورنال Psychological Science:

The Wisdom in Virtue: Pursuit of Virtue Predicts Wise Reasoning About Personal Conflicts