علی‌اشرف درویشیان سوم شهریور سال ۱۳۲۰ در کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش اوسا سیف‌الله آهنگر بود و در گاراژ کار می‌کرد. او رابطه نزدیکی با مادربزرگش داشت، مادربزرگش نیز زنی دنیادیده و باتجربه و سرد و گرم چشیده بود. در گفتن افسانهها و قصه‌های عامیانه مهارت عجیبی داشت. درویشیان بسیاری از افسانه‌های او را در کتاب افسانهها و مثل‌های کردی آورده است.
درویشیان در سال ۱۳۳۷ پس از گذراندن دوره دانشسرای مقدماتی کرمانشاه، ۸ سال در روستاهای کرمانشاه و گیلا‌نغرب آموزگار بود. در سال ۱۳۴۵ در دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی و سپس تا کار‌شناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی درس خواند و همزمان در دانشسرای عالی تهران تا رشته مشاوره و راهنمای تحصیلی پیش رفت.
وی در بسیاری از آثارش ازجمله در آبشوران، سال‌های ابری، فصل نان و همراه آهنگ‌های بابام به زندگی خودش و سختی‌های آن سال‌ها پرداخته است.در سال۱۳۳۶ که به دانشسرای مقدماتی کرمانشاه رفت، روزبه‌روز علاقه‌اش به مطالعه بیشتر شد. در تابستان ۱۳۵۰ در کرمانشاه به خاطر فعالیت‌های سیاسی و نوشتن مجموعه داستان‌های «از این ولایت» دستگیر شد. پس از ۸ ماه آزاد شد و دو ماه بعد دوباره در تهران دستگیر شد و به هفت ماه زندان محکوم شد. در پی این موضوع از شغل معلمی منفصل و از دانشگاه اخراج شد. بار سوم در اردیبهشت ۱۳۵۳ دستگیر و به یازده سال زندان محکوم شد، در حالی که سه ماه بود ازدواج کرده بود اما سرانجام در آبان ماه ۱۳۵۷ با انقلاب مردم ایران از زندان بیرون آمد.
درویشیان در کتاب‌هایش زندگی کودکان فرودست و مقاومت و تلا‌ش پیوسته آن‌ها را در زندگی نشان می‌دهد. درویشیان ۶ سال به خاطر انتشار کتاب‌هایش در زندان بود. مجموعه «فصل نان» و قصه «رنگینه» را در زندان نوشت و توسط همسرش سرکار خانم شهناز دارابیان به خارج از زندان فرستاد.
عضویت در کانون نویسندگان ایران
علی‌اشرف درویشیان عضو فعال کانون نویسندگان ایران و نیز عضو هیئت دبیران آن بود و مدتی هم به‌عنوان سخنگوی کانون نویسندگان ایفای نقش کرد. داستان‌های او دارای مضامین اجتماعی و سیاسی است. درویشیان یکی از نویسندگان اعلامیه ما نویسنده‌ایم بود که در سال ۱۳۷۳ با امضای ۱۳۴ نویسنده منتشر شده و تشکل مجدد و فعالیت دوباره کانون نویسندگان ایران را اعلام کرد.
آثار علی‌اشرف درویشیان
آثار این نویسنده عبارتنداز: بیستون، آبشوران، فصل نان، همراه آهنگ‌های بابام، گل طلا و کلاش قرمز، ابر سیاه هزار چشم، روزنامه دیواری مدرسه ما، رنگینه، کی برمی‌گردی داداش جان، آتش در کتابخانه بچه‌ها، چون و چرا، داستان‌های محبوب من، سلول ۱۸، سی و دو سال مقاومت در زندان‌های شاه، افسانهها و متل‌های کردی، سال‌های ابری، درشتی، مجموعه ۲۰جلدی فرهنگ افسانه‌های ایرانی با همکاری رضا خندان مهابادی، واژه‌نامه گویش کرمانشاهی، یادمان صمد (صمد بهرنگی) شب آبستن، از این ولایت، قصه‌های آن سال‌ها و خاطرات صفر خان (صفر قهرمانیان).
«شناخت‌نامه»
«شناخت‌نامه علی‌اشرف درویشیان» اثر تحقیقی-تاریخی آرش سنجابی (مستندساز، نویسنده و مترجم) درباره درویشیان است که از سال ۸۶ برای دریافت مجوز چاپ چندین و چند مرتبه به وزارت ارشاد رفته ولی در تمام این سال‌ها پشت سد سانسور ماند، آن گونه که نویسنده اثر می‌گوید؛ این کتاب از سوی اداره کتاب وزارت ارشاد ابتدا با جمله اثر «در حال بررسی است» و بدون گفتن پاسخ «نه» برای ۹-۸ سال بلاتکلیف مانده بود و حتی اصلاحیه‌ای که برای تغییرات به نشر مروارید اعلام شده بود پس گرفته شد تا با بررسی‌های دقیق‌تر اصلاحیه‌ها را مجدد عنوان کنند و نهایتاً چاپ کتاب ممنوع اعلام شده.
آرش سنجابی در همین رابطه و درباره آخرین وضعیت انتشار «شناخت‌نامه علی‌اشرف درویشیان» به ایلنا می‌گوید: شناخت‌نامه علی‌اشرف درویشیان از نشر مروارید گرفته شده، برای اینکه این نشر پس از آنکه کتاب ممنوع اعلام شد دیگر تمایلی نداشت با ارشاد وارد مذاکره دوباره شود. خانم شهناز دارابیان (همسر آقای درویشیان) حدود یک ماه پیش از من خواستند که کار را از نشر مروارید تحویل بگیرم تا خودشان ناشر دیگری را برای پیگیری دریافت مجوز اثر پیدا کنند اما متأسفانه درگیر فوت آقای درویشیان شدیم و کار مسکوت ماند. اما با قطعیت می‌گویم که حتماً تا عید ناشر تازه‌ای را انتخاب کرده و پیگیر انتشار شناخت‌نامه علی‌اشرف درویشیان می‌شویم.
این نویسنده و مترجم البته تأکید می‌کند: این بخشی از کار است که در اختیار ماست اما حوزه اعطای مجوز که در اختیار ارشاد است را نمی‌دانم چه نتیجه‌ای خواهد داشت و اینکه آیا بار دیگر انتشار این اثر ممنوع اعلام می‌شود یا پس از مرگ آقای درویشیان با نگاه بهتری به قضیه نگاه می‌کنند، را نمی‌دانم. در هر صورت امیدوارم بتوانیم برای انتشار این اثر مجوز بگیریم تا دست‌کم ادای دینی به علی‌اشرف درویشیان و کارهایی که در حوزه ادبیات و داستان بومی ایران کرده است، داشته باشیم.
سنجابی درباره دلایل غیرقابل چاپ اعلام شدن این اثر نیز اینگونه توضیح می‌دهد: وزارت ارشاد هیچ زمان دلیلی را برای ممنوع اعلام کردن یک اثر اعلام نمی‌کند یا به‌اصطلاح توضیحی به ناشر نمی‌دهد. حجم این اثر چیزی نزدیک به ۱۰۰۰ صفحه است و مطمئناً اگر موارد حذفی کم بود، قطعاً به ما اعلام می‌کردند که با اصلاح کار را چاپ کنیم ولی وقتی ممنوع اعلام شده یعنی با کلیت محتوای اثر مشکل دارند.
علی‌اشرف درویشیان چهارم آبان سال ۱۳۹۶ به دلیل بیماری درگذشت. مراسم بزرگداشت وی که قرار بود در دانشگاه علمی کاربردیِ فرهنگ و هنر کرمانشاه برگزار شود، لغو شد اما علت لغو این مراسم و نام نهادی که دستور چنین کاری را داده آشکار نگردید. پیکر درویشیان روز ۸ آبان در قطعهٔ ۷ بهشت سکینه کرج با حضور جمع بزرگی از مردم و با آواز «مرغ سحر» به خاک سپرده‌شد.
