قوه قضائیه در ایران این روزها کانون توجه قرار گرفته است. در یکسال گذشته این قوه نیز همراه با تحولات داخلی ایران دچار تغییراتی شده است. مدت زمان اندکی پس از آغاز نا آرامی های بعد از انتخابات در ایران، دو دوره ریاست آقای هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه پایان یافت و صادق لاریجانی با حکم رهبر ایران بر این سمت نشست.
یلدا آراسته
جرس:قوه قضائیه در ایران این روزها کانون توجه قرار گرفته است. در یکسال گذشته این قوه نیز همراه با تحولات داخلی ایران دچار تغییراتی شده است. مدت زمان اندکی پس از آغاز نا آرامی های بعد از انتخابات در ایران، دو دوره ریاست آقای هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه پایان یافت و صادق لاریجانی با حکم رهبر ایران بر این سمت نشست. دوران ریاست آقای لاریجانی بر قوه قضائیه در زمانی آغاز شد که مردم زیادی چشمشان به احکام صادر شده از این نهاد دوخته شده بود، مردمی که پیش از این هیچ گاه پایشان به دادگاه باز نشده بود.
عملکرد قوه قضائیه هر چه بود نتوانست هیچ گروه سیاسی را در ایران راضی نگه دارد. زندانیان سیاسی روزهای بعد از انتخابات همان قدر از نقض عدالت در قوه قضائیه شکایت داشتند که افراطیونی که معتقد بودند باید بسیار شدیدتر با عوامل و سران به اصطلاح “فتنه” برخورد می شده است.
صادق لاریجانی در کمتر از یکسال از ریاستش بر قوه قضائیه ایران بارها مجبور شد به خاطر اعدام ها ،زندانی کردن ها و یا نکردن ها پاسخگو باشد.
از جاده عدل خارج نشوید
در حالیکه این روزها دیگر کمتر کارشناس سیاسی معتقد است که قوه قضائیه مستقل عمل می کند، رهبر ایران نیز در دیداری که با رئیس و مسئولان قوه قضائیه داشت تلویحا به همین امر اشاره کرد و خواستار این شد که قوه قضاييه از ” جاده عدل و انصاف ” خارج نشود و “تأثيرناپذيري از جوسازي‌هاي سياسي و حب و بغض‌ها “در قضاوت و صدور احكام وجود نداشته باشد.
آقای خامنه ای در این دیدار تاکید کرد که باید ” قوه قضاييه بايد به جايگاهي برسد كه هر فرد مظلومي احساس كند با رجوع به دستگاه قضايي مي‌تواند حق را بگيرد و مظلوميت خود را برطرف كنند.”
عدالت برای عده ای
این در حالی است که از خرداد ماه سال گذشته خلاف آنچه رهبر ایران نیز به آن معتقد است در این قوه اتفاق افتاده است.
زمانی که محمود احمدی نژاد درمناظره انتخاباتی اش با میر حسین موسوی سر انجام وعده خود را عملی کرد و به رغم مخالفت صریح قوه قضائیه از کسانی نام برد که آنها را “مفسدان اقتصادی” می خواند، هیچ واکنشی از سوی این سازمان نشان داده نشد.
این اقدام احمدی نژاد در حالی صورت گرفت که علیرضا جمشیدی سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرده بود : ” اعلام اسامى مفسدان اقتصادى به موجب حكم قطعى دادگاه و فقط از سوى قوه قضائيه اعلام مى شود.”
احمدی نژاد نه تنها بر خلاف نظر قوه قضائیه چند اسم را اعلام کرد بلکه پس از اعلام این اسامی شکایت کسانی چون آقای هاشمی رفسنجانی نیز به جایی نرسید.
لیستی تازه در راه است
در یکسال گذشته رئیس دولت دهم به این “افشاگری” خود افتخار کرد وپس از گذشت یکسال در کنفرانس خبری اش اعلام می کند که لیستی دیگر از”مفسدان اقتصادی ” تهیه کرده است که این بار قصد دارد آن را در اختیار رئیس قوه قضائیه قرار بدهد.
نامشان را اعلام کنید
“مفسدان اقتصادی” شاید یکی از چالش برانگیز ترین مباحث این قوه در سالی که گذشت، بود. آن دسته از معترضانی که معتقد به رعایت نشدن عدالت در این قوه بودند، اعلام نشدن اسامی مفسدان اقتصادی را این می دانستند که نام “آقازاده ها” در میان آنها است و ازاین میان تنها در شعارهای اعتراضی اشان از فرزندان آیت الله هاشمی رفسنجانی نام می بردند.
دستور سکوت رسید
با این حال زمانی که تحقیقات قوه قضائیه در خصوص بزرگترین اختلاس مالی در ایران به یک شرکت دولتی رسید و پای یکی از مدیران ارشد دولت به میان کشیده شد، به دستور آقای خامنه ای همه از قوه قضائیه تا نمایندگان مجلس و رسانه ها در این خصوص سکوت کردند.
رسیدگی به پرونده اختلاس میلیاردی محمدرضا رحیمی معاون اول و سخنگوی دولت دهم در حالی با حکم رهبر ایران متوقف شده بود که آقای لاریجانی وعده داده بود به سرعت به این پرونده رسیدگی می شود و “جزئیات آن ” در اختیار مردم قرار می گیرد.
منتقدان قوه قضائیه
این چشم پوشی رئیس قوه قضائیه هر چند که نظر مساعد رهبر ایران و محمود احمدی نژاد را به دنبال داشت اما برای این دستگاه منتقدان زیادی به همراه آورد.
نمایندگان مجلس اصولگرایی چون علی مطهری اعلام کرد که ” این قوه استقلال کافی ” ندارد و حتی برادر صادق لاریجانی نیز زبان به انتقاد از این قوه گشود.
علی لاریجانی رئیس مجلس اعلام کرد: ” هنوز مزه استقلال قوه قضائيه چشيده نشده است، يك مسئول بايد با افتخار در دادگاه حاضر شود نه اينكه بهانه‌هاي گوناگون بياورد تا در محكمه حاضر نشود.”
رضایت یک نفر کافی است
با این حال رئیس قوه قضائیه همچنان ترجیح داد که رضایت رهبر را از عملکرد این قوه داشته باشد.
او اعلام کرد که توقف برخی پرونده ها به خاطر دستور رهبر ایران نبوده است و اعلام کرد : ” رهبر معظم انقلاب همواره به طور قطع در برخورد با مفاسد تاكيد كردند. اما فرمودند برخوردي كه موجب تضعيف نظام مي‌شود، صورت نگيرد.”
7 مورد اعدام سیاسی در یک سال
آقای لاریجانی در پرونده ریاستش اما 7 مورد اعدام سیاسی نیز ثبت شده است که باعث اعتراض بسیاری از گروه های سیاسی داخلی و بسیاری از حامیان حقوق بشر درداخل و خارج بوده است.
معترضی چون میر حسین موسوی نیز در خصوص این اعدام ها سخن از این به میان آورد که قوه قضائیه مستقل عمل نمی کند.وی گفت : ” آیا امروز قوه قضائیه در جهت استقلال حرکت می‌کند؟ آیا قوه قضائیه در ارتباط با متهمین اخیر در همین جهت حرکت می‌کند؟ آیا قوه قضائیه مسلط است بر نیروهای امنیتی یا نیروهای امنیتی بر قوه قضائیه؟”
احکام اعدام را امضا نمی کنم
آقای لاریجانی با این حال از این احکام اعدام حمایت کرد. هر چند در یک برنامه تلویزیونی که به مناسبت هفته قوه قضائیه از شبکه اول سیما پخش می شد، اعلام کرد که او “احکام اعدام ” را امضا نمی کند و این را وظیفه قضات دانست و گفت که در “احکام قضات دخالت نمی کند.”
دانشگاه آزاد و حکمی که متوقف شد
قوه قضائیه اما یکبار دیگر نیز با موضع گیری اش در خصوص دانشگاه آزاد باعث شد که استقلال این قوه زیر سوال برود.
شورای عالی انقلاب فرهنگی چندی پیش تغییراتی در اساسنامه دانشگاه آزاد ایجاد کرد که در صورت اجرای آن، ترکیب هیأت امنا و مدیریت این دانشگاه تغییر می کرد. اما دانشگاه آزاد علیه این مصوبه به دادگاه شکایت کرد و دادگاه دستور توقف اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر کرد.
پس از آن دادستان کل کشور از رئیس قوه قضائیه خواست با استفاده از اختیارات قانونی خود، این دستور دادگاه را لغو کند و آقای لاریجانی چنین کرد.
آقای لاریجانی از این کرده خود نیز در برنامه ای تلویزیونی دفاع و اعلام کرد به نظر او، قاضی نمی توانسته اجرای تمام تغییرات در نظر گرفته شده در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را یکجا متوقف کند.
در حالیکه بسیاری از کارشناسان سیاسی معتقد هستند که این دستور آقای لاریجانی به دنبال دستور صریح رهبر ایران در این خصوص بوده است.
اعتراض زندانیان
از تمام این ها گذشته آقای لاریجانی مورد اعتراض خانواده های زندانیانی نیز هست که از مهر ماه گذشته دست به نامه نگاری برای وی زده اند تا شاید چاره ای برای زندانی اشان اندیشیده شود.
خانواده هایی که در راهروهای دادگستری سرگردان هستند و زندانیانی که به گفته خانواده هایشان بدون رعایت مواد قانون اساسی در زندان ها نگهداری می شوند.
از شما رضایت داریم
با این حال صادق لاریجانی خود از عملکرد این قوه رضایت دارد، رهبر ایران نیز امروز در دیدارش با اعضای این قوه اعلام کرد که از عملکرد لاریجانی در این سمت رضایت کامل دارد و افزود: ” یكي از اين زمينه ها، حضور شخصيتي عالِم، فاضل، مجتهد، آگاه، جوان، و داراي توانايي هاي بالا در رأس قوه قضاييه است كه در مدت كوتاه مسئوليت، آثار حضور ايشان آشكار شده است.”
آنطور که به نظر می رسد آنچه نیز پیشتر از بقیه عوامل برای این قوه اهمیت دارد رضایت شخص رهبر ایران است.
صادق لاریجانی خود نیز پیش از این اعلام کرده بود که قوای سه گانه زیر نظر رهبر ایران عمل می کنند و اختیارات احکام قضائی نیز در دست فرمانده کل قوا است.