تفاوت تظاهر و تجاهر

در ماه رمضان عده ای هستند که از روزه معافند و بلکه از روزه ممنوعند ،انها هم نباید در ملاءعام ،اعمالی که مخالف روزه است انجام دهند.یعنی جلوه ی خارجی اش به نحوی باشد که به نظر آید روزه اند.این مطلب را    خیلی ها اشتباه می کنند می گویند این تظاهر است. این تظاهرنیست،بلکه تجاهر به فسق را ممنوع کرده اند.

اول رمضان 1429/تفاوت تظاهر و تجاهر[1]

بسم الله الرحمن الرحیم.شکر خداوند یک بار دیگر به ما مجال داد ماه رمضان را درک کنیم و انشاءالله این لطف الهی دری باشد از رحمت او؛یعنی انشاءالله یک سال به ما مجال داده است که کسب حسنات وجبران سیئات کنیم. یک خصوصیت ویژه ای که ماه رمضان دارد همین دوره ی قرآن است که انسان منظم کرده یک دوره این کتاب را بخواند.

مطلب دیگری که گاهی ممکن است ایجاد اشتباه و ابهام برای مسلمین بکند،تفاوت بین دو لغت تظاهر و تجاهر است. در ماه رمضان عده ای هستند که از روزه معافند و بلکه از روزه ممنوعند ،انها هم نباید در ملاءعام ،اعمالی که مخالف روزه است انجام دهند.یعنی جلوه ی خارجی اش به نحوی باشد که به نظر آید روزه اند.این مطلب را    خیلی ها اشتباه می کنند می گویند این تظاهر است. این تظاهرنیست،بلکه تجاهر به فسق را ممنوع کرده اند. یعنی اگر هم کسی خطایی می کند یا به شکل خطا هست نباید علنی باشد،برای اینکه دیگران تشویق شوند.مثال خیلی ساده ای که می شود زد ،امروز ما با این ترافیک که پشت چراغ قرمز ایستاده یم، یک عدهّ ای یک تعداد زیادی ماشینها ایستاده اند اگر قدری طول بکشد ،صدای بوق ها بلند می شود که چراغ عوض بشود.یکی جلو می رود،جسارت می کند یک قدم جلو می رود،آن یکی دیگر پهلوی این می آید ،آن یک قدم جلو می رود. به این طریق اول کسی که شجاعت کرد-شجاعت نباید گفت،تهور و جسارت کرد-و رد شد،دیگران تشویق می شوند و رد می شوند. آن کسی که اول این کار را کرده گناه خودش به جای خود،گناه همه اینهای دیگر که تشویق شده اند به گردن اوست.این است که فرموده اند در ماه رمضان تجاهر به روزه خواری هم نباید کرد.از طرفی ما میبینیم در قرآن خیلی حسنات را به عنوان مجسم و به عنوان یک وجود مستقلی حساب کردند یک جا می فرمایند:وَلا تَقفُ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ إِنَّ السَّمعَ وَ اَلبَصَرَ وَ الفؤادَ کلُّ أُولئِکَ کانَ عَنهُ مَسؤُلاً[2] چشم و گوش و قلب هر کدامشان مورد سوال است.میگویند با تو چه کار کرد؟ دست میگوید با من این کارها را کردند،این کارهای خوب یا کارهای بد.خداوند به هر کدام از اینها وجود مستقلی می دهد،برای اینکه وجود در اختیار خداست به هر که خواست        می دهد. یا جای دیگر میفرماید:إِنَّ العَهدَ کانَ مَسؤُلاً[3] خداوند از آن پیمان که بسته ایم می پرسد،آیا به مقتضیات آن پیمانی که با تو منعقد کردیم،رفتار کرده اید یا نه؟ مسئول است!خداوند به حساب یک وجود مستقلی همان طور که در اخبار هست،در قرآن هم هست که در روز قیامت خوبی ها،حسناتی که انسان دارد به صورت مجسم به استقبالش می آیند. بعد از مرگش میبیند یک عده ای با لباس سفید به استقبالش آمدند ،خوش آمد میگویند:من شما را نمیشناسم،میگویند:ما همان کارهای خوب تو هستیم و عده ای دیگر را می بیند سیاه،نا مربوط،بد هیکل،میگوید شما که هستید؟میگوید ما آن کارهای بد تو هستیم که انجان دادی.

بنابر این روزه هم از حسناتی است که خداوند خیلی بر آن ثواب گذاشته یک وجود مستقلی دارد.خداوند از روزه هم میپرسد:این شخص با تو چه کرد؟نه فقط آنهایی که به روزه توفیق پیدا کردند ،بلکه آنهایی که توفیقش را هم نداشتن. می پرسند:با تو چه کردند؟به این جهت فرمودند:که آن وجود مستقل روزه الان با شماست اگر می توانید و میتوانستید روزه بگیرید و خدایی نکرده از راه تمرّد روزه نگرفتید بدانید روزه پهلویتان است،وجود دارد.اگر در ملا عام روزه شکنی کنید از او خجالت میکشید. این از جنبه معنوی اش است این با ظاهر فرق دارد کسی که نیتش است ولی عمل ظاهری آن را طوری انجام میدهد که همه آن را خوب بدانند. به قول سعدی:

نیک باشی و بدت خواند خلق        به که بد باشی و نیکت خوانند[4]

این «بد باشی و نیکت خوانند» تظاهر است،یعنی بخواهی طوری رفتار بکنی که دیگران تو را خوب بدانند،این تظاهر است.ولی تجاهر نسبت به امر الهی است؛ یعنی امر الهی گفته است روزه بگیر ،در مواردی که معافید یا نباید روزه بگیری ،من به تو گفتم نگیر،ولی همان وقت به تو گفتم ملاحظه آنهایی که روزه هستند را بکن،ملاحظه جامعه را بکن. برای اینکه باید جامعه اسلامی همه یکدست باشد؛فرموده اند:کَاَنَّهُم بُنانٌ مَرصُوص[5] ،مومنین باید این طوری باشند. بنابر این اگر کسی رخنه در این کار بکند،رخنه در این بنیان مرصوص بکند ،ولو از هم جدا نکند و فقط شکافی بدهد،او گناهکار است.

این مطالب در واقع تفاوت بین تظاهر تظاهر به ریا کاری و تجاهر به فسق در معنای این لغات است. بنابر این هر چه هم خداوند فرموده است باید انجام بدهیم.بعد اگر عقلمان رسید،حکمتش را درک می کنیم،اگر نه از خدا بخواهیم:خدایا ارنی الا شیاء کماهی،همه یاحکام و اشیاء و… را آن طوری که هستید به من نشان بده.ان شاءالله ما به کسب رحمت الهی توفیق پیدا کنیم.