تضعیف شریعت و عقل به نابودی جامعه می‌انجامد

استاد گروه فلسفه تربیت دبیر مجتمع آموزش عالی پیامبر اعظم(ص) با اشاره به اینکه عقل بزرگترین پیغمبر وجود انسان است، گفت: تضعیف شریعت، طریقت و عقل مساوی با نابودی یک جامعه است و قوت این سه عامل، بالندگی و شکوفایی و رشد و تعالی جامعه را به دنبال خواهد داشت.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست “شریعت، طریقت و عقل در اندیشه عرفانی فلسفی” عصر چهارشنبه 15 تیر با حضور دکتر حشمت الله ریاضی استاد بازنشسته فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه الزهرا، دکتر مهدی کیایی استاد بازنشسته فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه آزاد و دکتر علی محمد صابری استاد فلسفه و عرفان اسلامی تربیت دبیر مجتمع آموزش عالی پیامبر اعظم(ص) در سرای اهل قلم برگزار شد.

دکتر علی محمد صابری استاد گروه فلسفه تربیت دبیر مجتمع آموزش عالی پیامبر اعظم(ص) در این نشست با اشاره به اینکه دین لایه‌های گوناکونی دارد گفت: دین لایه‌های گوناگون و مختلفی دارد و درک این نکته باعث می‌شود از قشری‌گری در دین رهایی یابیم. باید توجه داشت که تعصبات و تحجرات باعث می‌شود تا جامعه رشد فرهنگی نداشته باشد.

وی افزود: جامعه‌ای که به شریعت، طریقت و عقل توجه کند می‌تواند رشد فرهنگی داشته باشد. شریعت قانون اساسی هر جامعه و دین است. اگر شریعت ریشه الهی داشته باشد، قانون الهی است و اگر ریشه الهی نداشته باشد قانونی عرفی می شود.

وی یادآور شد: طریقت به معنای راه باطن برای رسیدن به خدا و وصول حق است. طریقت راه اصلاح فردی هر جامعه است. آداب آن طریقتی و باطنی است  که هر فرد باید برای اصلاح خود و جامعه آنرا رعایت کند.

صابری در ادامه به تعریف عقل پرداخت و گفت: عقل بزرگترین پیغمبر وجود انسان است. تضعیف شریعت، طریقت و عقل مساوی با نابودی یک جامعه است و قوت این سه عامل بالندگی و شکوفایی و رشد و تعالی یک جامعه را به دنبال خواهد داشت.

وی تأکید کرد: توجه به این سه عامل، قوت معنویت، طریقت، عقلانیت و هویت انسانی را باعث می‌شود. خلاً هویت، خلاً معنویت، خلاً معرفت و بی اخلاقی نتیجه عدم توجه به این سه عامل است و در این صورت است که یک جامعه دچار دین گریزی، بی هویتی و استضعاف فرهنگی می‌شود.

در ادامه این نشست دکتر مهدی کیایی استاد بازنشسته فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه شریعت یک معنای لغوی دارد و یک معنای اصطلاحی گفت: شریعت در معنای لغوی به معنای محل آشامیدن آب است. در معنای اصطلاحی شریعت به معنای اقوال و احکامی که خداوند متعال به زبان پیامبر بر بندگان مقرر فرموده است.

وی تصریح کرد: هم اصطلاح شریعت و هم اصطلاح حقیقت از عبارات اهل الله است. شریعت امر به التزام عبودیت است. مغز عبودیت نیز ربوبیت است و حقیقت مشاهده ربوبیت است که به آن عرفان شهودی می‌گویند.

وی افزود: هر شریعت که مؤید به حقیقت نباشد غیر قابل قبول است و از طرف دیگر هر حقیقتی که مقید به شریعت نباشد غیر مقبول است.

این پژوهشگر حوزه عرفان یادآور شد: حقیقت همه حیرت است. لذا بزرگان اهل عرفان گفته‌اند که شریعت تن است. طریقت دل است و حقیقت جان. شریعت چراغ است اما حقیقت داغ. این داغ را باید در بسم الله الرحمن الرحیم یافت و پیدا کرد. شریعت ارکان ظاهری است و حقیقت ارکان باطنی. شریعت بی دردی است و طریقت بی خودی.

کیایی در ادامه به تعابیر دیگر شریعت و طریقت اشاره کرد و گفت: شریعت واسطه است اما حقیقت مکاشفه و به آن عرفان کشف و شهود نیز می‌گویند. از اینرو علی(ع) خطاب به پروردگار خود می‌گوید تو را به خاطر بهشت و جهنم عبادت نمی‌کنم بلکه تو را شایسته و سزاوار عبادت می‌دانم. شریعت، گفتار انبیا است و طریقت، کردار انبیا ولی حقیقت، دیدن انبیا است.

وی در ادامه به تعریف طریقت پرداخت و تصریح کرد: طریقت سیر خاص سالکان راه حق و کسانی که ترک دنیا کرده‌اند است. هر چه ما را از یاد خدا غافل کند دنیا است. طریقت مال انسانهای الهی است و هر کسی نمی‌تواند مرد این راه باشد.

وی در ادامه به تعریف عقل پرداخت و گفت: عقلی که عرفا به آن می‌تازند وهم است و نه فهم. عقل آنست که در مسیر عبودیت و بندگی حرکت کند. بزرگان عرفان معتقدند که دو نوع عقل معاش و عقل معاد داریم. عقل معاش در سر است و عقل معاد در دل. باید توجه داشت که اگر قدرت تعقل را از انسان بگیرند در بسیاری از مسائل از حیوانات نیز عقب‌تر است. در حواسی چون بویایی، شنوایی و بینایی انسان بسیار ضعیف‌تر از حیوانات است و این عقل است که باعث برتری انسان از حیوان است.