دلار در بازار ایران رکورد زد

هر دلار در بازار آزاد ایران یک رکورد تاریخی به جا گذاشته و به ۱۴۰۰ تومان رسیده است. اکنون اختلاف قیمت هر دلار در بازار آزاد و دولتی بیش از ۳۰۰ تومان است.

در جریان مبادلات بازار آزاد نرخ دلار که تا هفته پیش در حدود ۱۳۸۵ تومان متوقف شده بود، امروز یکشنبه ۲۷ آذر با به جا گذاشتن رکوردی تاریخی، از مرز ۱۴۰۰ تومان فراتر رفت.

نرخ هر دلار دولتی که روزانه از سوی بانک مرکزی اعلام می شود امروز ۱۰۹۹ تومان بود که بیشتر از ۳۰۰ تومان از هر دلار در بازار آزاد کمتر بود.

در حال حاضر هر دلار معادل ۱۴۰۰۰ریال (۱۴۰۰ تومان) است که پائین ترین ارزش پول ایران در طول تاریخ است.

امروز ارزهای دیگر در بازار نیز افزایش پیدا کرد و هر یورو ۱۸۳۵ و هر پوند ۲۱۹۰ تومان در بازار آزاد معامله شد.

نرخ دولتی هر یورو امروز ۱۴۳۳ تومان و هر پوند ۱۷۰۸ تومان قیمت گذاری شده بود.

گزارشها نشان می دهد در روزهای اخیر در شهرهای بزرگ به خصوص تهران و مشهد مردم برای خرید سکه طلا و ارز جلوی شعب های بانکها و صرافی ها صف کشیده بودند.

بانک مرکزی ایران در چند ماه اخیر برای کنترل بازار ارز سیاست های متفاوت و گاه متناقضی را اجرا کرده است.

در اواخر بهار امسال، بانک مرکزی در پی افزایش شدید نرخ ارز ابتدا سعی کرد تا با تزریق حجم زیادی ارز، قیمت ها را کنترل کند اما بعد از ناکامی در کنترل قیمت ارز به این روش، یکباره قیمت انواع ارز را در بازار افزایش داد.

این تصمیم بانک مرکزی با مخالفت گسترده ای رو به رو شد. بعد از آن بانک مرکزی، تلاش کرد تا با افزایش عرضه و کاهش قیمت، تعادلی در بازار بوجود آورد.

برخی منتقدان اقتصادی در آن زمان معتقد بودند که دولت برای افزایش درآمد خود، به افزایش نرخ رسمی ارز اقدام کرده است و می خواهد تا با فروش ارزهای نفتی به نرخی بالاتر، درآمد ریالی خود را افزایش دهد. 

بعد از آن نیز در اواخر مرداد بانک مرکزی محدودیت هایی برای فروش ارز وضع کرد و فروش ارز را به سه بانک ملی ایران، ملت و صادرات محدود کرد. بنابر تصمیم دو ماه پیش بانک مرکزی غیر از این سه بانک و صرافی های مستقر در مبادی خروجی ایران فروش ارز مسافرتی “توسط سایر صرافی‌ها و بانک‌های کشور” غیر مجاز اعلام شد.

بعد از آن و در پی افزایش شدید نرخ ارز بانک مرکزی دوباره اجازه داد تا همه بانکها ارز دولتی بفروشند اما این تغییر برنامه تاثیر چندانی در بازار ارز نداشت و اختلاف قیمت ارز دولتی و آزاد به قوت خود باقی ماند.

برنامه تک نرخی کردن ارز یک دهه پیش در ایران به اجرا گذاشته شد و اکنون بانک مرکزی سعی دارد تا با اجرای همان برنامه، ثبات را به بازار ارز برگرداند اما در چند ماه اخیر شکاف قیمت ارز دولتی و آزاد روز به روز افزایش پیدا کرده است و بانک مرکزی نتوانسته مانع رشد قیمت شود.

مرکز پژوهشهای مجلس اخیرا در گزارشی به ارزیابی طرح ارزی بانک مرکزی پرداخته است و در آن توضیح داده که چرا بانک مرکزی نتوانسته نرخ ارز را کنترل کند.

مرکز پژوهشهای مجلس معتقد است که بازار ارز از سال گذشته به دلیل تحریم های بین المللی با مشکل رو به رو شده و با عملکرد بانک مرکزی “نتیجه زحمت ده ساله سیاست تک نرخی ارز نیز متزلزل شده است.”

دلیل آشفتگی بازار طلا و ارز

گزارش تازه وزارت اقتصاد ایران نشان می دهد که حجم نقدینگی به ۳۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این حجم نقدینگی، این روزها معضل عمده ای برای اقتصاد ایران شده است و کارشناسان می گویند که بخشی از تلاطم بازار ارز و طلا ناشی از این نقدینگی سرگردان است.

محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی ایران هفته گذشته در نشست با اعضای اتاق بازرگانی تهران گفت که “نقدینگی و پول همانند آب پشت سد است که اگر این آب به صورت کانالیزه در همه بخشها هدایت شود شکوفایی را به بار می آورد در حالی که اگر بی ضابطه رها شود، تبدیل به سیل نقدینگی سرگردان شده که امری مضر برای اقتصاد است.”

به گفته رئیس کل بانک مرکزی، “امروز با ۱۰ و ۱۲ درصد (سود) نمی توان سپرده و پول از دست مردم جمع کرد، این در حالی است که سال گذشته نرخ تورم ۱۲.۴ درصد، مهرماه و آبان ماه امسال هم به ترتیب ۱۹.۱ و ۱۹.۸ درصد بوده است، بنابراین اگر بخواهیم داشته باشیم اوراق مشارکت با نرخ سود ۱۵ درصدی به فروش رسانیم نباید انتظار خرید از سوی مردم را داشته باشیم.”

اخیرا شورای پول اعتبار با افزایش سود اوراق مشارکت به میزان یک و نیم درصد که از سوی بانک مرکزی پیشنهاد شده بود، موافقت کرد با این هدف که بانک مرکزی بتواند با عرضه اوراق مشارکت با سود ۱۷ درصدی، بخشی از نقدینگی بخش خصوصی را جذب کند.

بانک مرکزی اکنون سعی دارد تا با افزایش نرخ سود بانکی بازار ارز و سکه را کنترل کند.

در ابتدای سال، نرخ سود سپرده ها در حالی حدود یک و نیم تا دو درصد کاهش پیدا کرد که پیش بینی می شد بخشی از سپرده گذاران به دلیل بیشتر شدن نرخ تورم از سود سپرده های بانکی، پولهایشان را از بانکها بیرون بکشند.

گزارشها نشان می دهد که این تصمیم تاثیر منفی بر جای گذاشته است و برای همین بانک مرکزی سعی دارد تا دوباره با افزایش نرخ سود سپرده ها، نرخ سود را به حالت قبلی برگرداند.

گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نیز کاهش نرخ سود سپرده های بانکی را یکی از دلایل “هجوم مردم به بازار سکه و ارز” معرفی می کند و می گوید که “با کاهش سود سپرده ها، مردم از کاهش ارزش ریالی پس اندازهای خود نگران شده و سپرده گذاری را غیراقتصادی می دانند.

افزایش نرخ تورم، کاهش سود سپرده ها و جذاب نبودن بازارهایی نظیر مسکن، خودرو و تلفن همراه باعث شده تا بخشی از نقدینگی به سمت بازار ارز و طلا هدایت شود.

کارشناسان اقتصادی می گویند که احتمال تشدید تحریم ها به خصوص بانک مرکزی، نفت و کالاهای نفتی، صاحبان نقدینگی را به سمت بازار ارز هدایت کرده که امیدوارند با خرید ارزهای معتبر منفعت بیشتری ببرند.