ﻣﻘﺪﻣﻪ
ﻋﺮﻓﺎن از ﻗﺪﻳﻢ اﻻﻳﺎم در ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻫﻤﺔ ادﻳﺎن اﻟﻬﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ. ادﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ از ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ(ص) ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﻼم ﻣﻲدادﻧﺪ ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻌﺪ ﻣﺮﺑﻴﺎن ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ را از اﺳﻼم (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ) ﺑﻪ رب آﻏﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ. ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﺮﻓﺎن ادﻳﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ از دﻳﺪﮔﺎه ﻏﺮﺑﻴﺎن در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﻠّﺖ اﻳﻦ اﻣﺮﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﻴﺎﻧﺎت ارﺑﺎب ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻧﻮﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺋﻴﻦ ﻫﻨﺪو ﻳﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺮﻫﻤﺎ، ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻮدا و آﺋﻴﻨﻬﺎي ﻛﻨﻔﺴﻴﻮس و ﻻﺋﻮﺗﺴﻮ در ﭼﻴﻦ و ﺑﺴﻴﺎري از ﻃﺮﻳﻘﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺷﺮق زﻣﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮدهاﻧﺪ وﻗﺘﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎرﻗﻪاي از ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺟﺪﻳﺪ اﻣﻜﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺷﻬﻮدي ﻋﺮﻓﺎ را از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﻘﻞ ﻣﺎدرزاد ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ داﻧﺴﺖ. ﻟﺬا ﻣﺘﻮن زﻳﺎدي ﻧﮕﺎرش ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ آري ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎي ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ از ﻛﻨﻪ ﻧﺎﭘﻴﺪاﻳﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ و ﻋﺼﺎزﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻣﻲﮔﺮدد. آﺋﻴﻨﻬﺎ و ﻣﺬاﻫﺐ و ﻃﺮﻳﻘﺘﻬﺎي ﻓﻮق ﺣﺎوي ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺣﺪاﻗﻞ ده ﻗﺮن ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻲﺳﻮاد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﭼﻬﺎرده ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن و ﻗﻠﻢ اﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻋﺮﻓﺎي اﺳﻼم ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻪ وﺻﻒ ﻳﻜﻲ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ وﻟﻲ ﺷﺮح ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ذوﻗﻬﺎ وﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻛﻼم ﻛﺘﺎب ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺻﺎﻟﺤﻴﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺣﻀﺮت ﻧﻮرﻋﻠﻴﺸﺎه ﺛﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮي ﻣﺘﺠﺎوز از ﻳﻜﻬﺰار ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ زواﻳﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارد. ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ از اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺧﺘﺼﺎر ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم «ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ» ﻳﺎ «ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﺎم» ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد.
ﻛﺎﭘﺮا در ﻛﺘﺎب «ﺗﺎﺋﻮي ﻓﻴﺰﻳﻚ» در ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﻳﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﺗﺼﻮف ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ ﻛﺎوش زﻳﺎدي ﻧﻤﻮده و ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻧﻮﻳﻦ را ﺑﺎ ﺗﺼﻮف و ﻋﺮﻓﺎن ﺷﺮق ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ.
ﻣﻨﺠﻤﻠﺔ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻖ «ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ» آﻟﺒﺮت اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ اﺳﺖ. وي ﻣﺼﺎدﻳﻘﻲ از ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﻋﺮﻓﺎي ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ در ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ «ﺗﺌﻮري ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص» ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد وﻟﻲ «ﺗﺌﻮري ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ» را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﺮﻓﺎ ﺑﻴﺎﺑﺪ. ﻟﺬا در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ.
ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻓﻀﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي اﻃﺮاف ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﺟﺴﺎم ﻣﺎدي ﻣﺤﺘﻮي آن ﺑﻮد و از ﻃﺮﻓﻲ زﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﺑﻌﺪي ﻣﺠﺰا وﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﺪ. ﻃﺮح ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻋﺎم ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ آﺑﺮت اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺴﺘﻘﻞ زﻣﺎن و ﻓﻀﺎ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮداد.
ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص
ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص ﻣﺒﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﺔ ا ﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎي زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر اﺳﺖ. ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻓﺮدي ﺷﻴﺌﻲ را ﻣﻲﻧﮕﺮد ﻧﻮر ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺊ و ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﻨﺪه را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺣﺪود ۳۰۰۰۰۰ ﻛﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در زﻣﺎن ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻣﻲرﺳﺪ. ﺣﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ و دور ﺷﺪن از ﺷﺊ ﺑﺎﺷﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﻧﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده از ﺷﺊ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﺑﺮﺳﺪ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺑﺮاي ﺑﻴﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻛﻪ در ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت در ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗّﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ. اﻟﺒﺘّﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف در ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻤﻴﻴﺰ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ. اﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻓﻀﺎ (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪ«ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﻴﻦ»-«ﭼﭗ و راﺳﺖ»-«ﺟﻠﻮ وﻋﻘﺐ» ﻣﻜﺎن) و زﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ . ارﺗﺒﺎط ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎن ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن در ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي زﻳﺎد ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻮر ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و زﻣﻴﻦ را ﺣﺪوداً در ﻫﺸﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲﭘﻴﻤﺎﻳﺪ ﻟﺬا ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ وﺿﻴﻌﺖ ﻫﺸﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ او را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻬﺎي ﻗﻮي ﻣﺮز ﻛﺎﺋﻨﺎت را در ﺳﻴﺰده ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ . ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻮر ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﺰده ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻻن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻲرﺳﻨﺪ.
در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻃﻮل ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻪ ﭼﻪ در ﺣﺮﻛﺖ و ﭼﻪ در ﺳﻜﻮن ﻳﻜﺴﺎن ﺗﻠﻘّﻲ ﻣﻲﺷﺪ. وﻟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻃﻮل ﻣﻴﻠﻪ را ﺗﺎﺑﻊ ﺣﺮﻛﺖ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻪ ﻃﻮل آن ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﺷﻮد. ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﻮد ﺑﺪﻟﻴﻞ ادراك ﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ واﺳﻄﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﻮد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺻﺎدق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻬﻢ درك اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻮل واﻗﻌﻲ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻣﺘﺤﺮك – ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ ﺑﻮدن ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر- ﺳﺆاﻟﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﻮل ﻣﻴﻠﻪ ﺑﺮ»ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ« ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح اﺳﺖ. ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ زﻣﺎن ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد. ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ آﻫﺴﺘﻪﺗﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻣﺎن ﻛﻨﺪﺗﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود. اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از دو ﺑﺮادر دوﻗﻠﻮ ﺑﺎ وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪرو ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮود وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدد از ﺑﺮادرش ﺟﻮاﻧﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎي دوﻗﻠﻮﻫﺎ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ درك ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ آزﻣﺎﻳﺸﺎت زﻳﺎدي آن را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ذرات اﺗﻤﭙﺎرهﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻛﻪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﺘﻮ ﺳﻂ ﻣﻌﻴﻨﻲ دارﻧﺪ و ﺳﭙﺲ از ﻫﻢ ﻣﻲﭘﺎﺷﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ۸۰٪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻋﻤﺮﺷﺎن ۷/۱ ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ذرات ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ۹۹٪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﺮﺳﺪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮﺷﺎن ﻫﻔﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ذره از دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮدش ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ وﻟﻲ از دﻳﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﭼﻮن ﺳﺎﻋﺖ دروﻧﻲ ذره ﻛﻨﺪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻋﻤﺮش ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻌﺠﺐ آورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﻀﺎي ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪي ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن را ﺑﺎ ﻫﻢ درك ﻛﺮده و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﻮن ﺣﻮاس ﻣﺎ ﺑﺮاي ادراك ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ (ﺳﺎﻳﺔ) ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از اﺷﻜﺎل ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪي ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺎﻗﺺ از آن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ.
ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ
اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺗﺌﻮري ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ »ﺟﺎذﺑﻪ« ﻧﻴﺰ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ وارد ﻣﻲﺷﻮد. اﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺿﻤﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﻪ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﻪ ذرات ﻧﻮر داراي ﺟﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﻲ ﻫﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﻫﻢ ﺟﺎذﺑﻪ دارد و ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺬب اﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﺔ اﺟﺮام ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﺷﻌﺎع ﻧﻮري از ﻛﻨﺎر ﺗﻮدهاي ﺑﺎ ﺟﺮم ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ اﻧﺤﻨﺎﺋﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد. ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎذﺑﺔ ﺟﺮم ﺑﺰرﮔﺘﺮ دﺳﺘﺔ ﺷﻌﺎﻋﻬﺎي ﻧﻮري را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻛﺮده وﻟﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دام اﻧﺪازد و ﻟﺬا ﻓﺮار ﻛﺮدهاﻧﺪ. اﻳﻦ اﻧﺤﻨﺎء ﻓﺎﺻﻠﻪاي را ﻛﻪ ﻧﻮر ﺑﻴﻦ ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺊ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ. زﻳﺮا ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻫﻤﺎن دو ﻧﻘﻄﻪ ﻃﻲ ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ اﺳﺖ. اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮر در اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺧﺎص ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺳﺎزد. اﻳﻦ ﺑﺤﺚ در ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺟﺮام ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺟﻮار ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻬﺎ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺰرگ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﺒﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻋﺎﻟﻤﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻤﻴﺪه و داراي اﻧﺤﻨﺎﺳﺖ. ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ را آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﻜﻨﻴﻢ در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲرﺳﻴﻢ. ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮهاي اﺳﺖ ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر اﻧﺤﻨﺎي «زﻣﺎن- ﻣﻜﺎن» ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺘﺎره ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ در ﺧﻮد ﺟﻤﻊ و ﻣﺘﻜﺎﺋﻒ ﻣﻲﺷﻮد آﺷﻜﺎرﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد. ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﺎت و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻧﺠﻮﻣﻲ، ﻫﺮ ﺳﺘﺎره در دوران ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد در ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﺎذﺑﺔ ذراﺗﺶ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ ذرات ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪة آن ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﻣﺘﻜﺎﺋﻒ ﺷﺪه و در ﺧﻮد ﻓﺮوﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻜﺎﺛﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ در ﺳﻄﺢ آن ﻗﻮﻳﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺤﻨﺎء «زﻣﺎن – ﻣﻜﺎن» اﻃﺮاف آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد. اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ در ﺳﻄﺢ ﺳﺘﺎره ﮔﺎه ﺑﻪ ﺣﺪي ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﺮم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎرج ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﻧﻮر ﻫﻢ ﺗﻮان ﻓﺮار از ﺣﻮزة ﺟﺎذﺑﺔ آن را ﻧﺪارد ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻓﻀﺎي ﺑﻴﺮون ﺳﺘﺎره آﻧﻘﺪر ﺧﻤﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻠّﻲ ﻧﻮر ﺳﺘﺎره از آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺮون آﻳﺪ و ﻫﻴﭻ ﺧﺒﺮي از ﺣﻮادث آن ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آن را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠّﺖ ﻧﺎم آن را ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. اﻳﻦ اﻧﺤﻨﺎء ﺳﺒﺐ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻫﻨﺪﺳﺔ اﻗﻠﻴﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺴﺘﻮي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دﻫﻨﺪ و ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻧﺎاﻗﻠﻴﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎ را ﺑﺮ ﻛﺮوﻳﺖ ﻓﻀﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. زﻳﺮا در ﻓﻀﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﺎم ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺻﺎدق اﺳﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا دو ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻛﺮه ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ آن دو ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺮه اﺳﺖ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ زواﻳﺎي ﻳﻚ ﻣﺜﻠﺚ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻛﺮه ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد ﻫﻤﻮاره ﺑﻴﺸﺘﺮاز ۰۸۱ درﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﭘﻴﺮآﻣﻮن داﻳﺮهاي ﻛﻪ روي ﻛﺮه رﺳﻢ ﺷﻮد ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﻗﻄﺮ در ۴۱/۳ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻧﺎاﻗﻠﻴﺪﺳﻲ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺗﻌﺎرﻳﻔﻲ از ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ در اﻃﺮاف ﺳﻴﺎﻫﭽﺎﻟﻬﺎي ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻲ ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻮر ﺑﻪ ﻣﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦﻣﻲﺷﻮد. ﺣﺎل ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﺘﺎرهاي ﻛﻪ در ﺣﺎل در ﻫﻢ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻋﻼﻳﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺘﺎره ﻣﻲرود ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ﺷﺎﻫﺪ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪن ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻛﻠّﻲ ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﻫﻢ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺘﺎره ﻣﺴﺘﻠﺰم زﻣﺎن ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ، وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺳﺘﺎره زﻣﺎن ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﺗّﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ. اﻳﻦ دوﮔﺎﻧﮕﻲ و ﺗﻨﺎﻗﺾ در ﺗﻤﺎم ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ و ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ.
ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺣﻀﺮت ﻧﻮر ﻋﻠﻴﺸﺎه ﺛﺎﻧﻲ
در ﺳﺮّ (۷۵) ﻛﺘﺎب ﺷﺮﻳﻒ ﺻﺎﻟﺤﻴﻪ ﺗﺎﻟﻴﻒ ﺣﻀﺮت ﺣﺎج ﻣﻼﻋﻠﻲ ﻧﻮرﻋﻠﻴﺸﺎه ﮔﻨﺎﺑﺎدي ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ :
«ﻗﺮب ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ و ﺟﺬب و ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ اﻗﺘﻀﺎء ﻛﺮوﻳﺖ دارد، ﻛﺮه ﻫﻤﻪ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ، ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻔﺮوﺿﻪ ﻣﺒﺪأ اﺳﺖ و دﺣﻮ از آن اﺳﺖ، و ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺮاﺗﺴﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﻛﺮه، و ﺧﺎرج از ﻛﺮه ﺧﻸ ﻣﺤﺎل ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻻﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺖ و ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﺤﻴﻄﻪ اﺳﺖ، ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎط ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻏﻴﺮ ﺗﻌﺎﺷﻖ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﻋﺸﻖ ﻛﺪام اﺳﺖ؟ ﺗﻌﺎﺷﻖ دو ﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻃﺮﻓﻲ ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﻇﻬﻮر و ﺟﺬب وﺟﻮد».
ﺑﺮاي درك ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻈﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪة ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﻫﻤﺎن دﻳﺪهﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﺪ در ﻏﻴﺮاﻳﻨﺼﻮرت ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮد ﺑﻴﺎن ﺟﺰﺋﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﭼﻮن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن ﺷﻬﻮد ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ. از ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺣﻀﺮت ﻧﻮرﻋﻠﻴﺸﺎه اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻛﺮوﻳﺖ را ﻣﻌﻠﻮل دو ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻳﻜﻲ ﻗﺮب ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ و دﻳﮕﺮي ﺟﺬب و ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ. از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺬب و ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎدي ﻫﻤﺎن ﺟﺎذﺑﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﺮم وﺟﻮد دارد اﻟﺒﺘّﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻌﺎﺻﺮ در ﭼﺮاﺋﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ و از ﻋﻠّﺖ وﺟﻮد ﺟﺎذﺑﻪ در اﺟﺮام ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻨﻮز اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﮔﺸﻮده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا در ﻫﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺎذﺑﻪاي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﺷﻴﺎء را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ. ﻋﺎﻣﻞ اول ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺮب ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺒﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﻳﺸﺎن از وﺟﻮد ﻣﺮﻛﺰ در ﻫﺮ ﺗﻮده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮدهاي ﭼﻮن ﻛﺮه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ دارد. اﻳﻦ ﺑﻴﺎن دﻗﻴﻘﺎً ﺷﺮح ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﺎم ﻧﺴﺒﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎذﺑﺔ ﻗﻮي اﻧﺤﻨﺎي ﻓﻀﺎي اﻃﺮاﻓﺶ را ﺑﻪ ﻛﺮه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ. اداﻣﺔ ﻣﻄﻠﺐ از ﺑﻴﺎﻧﺎت اﻳﺸﺎن ﺷﺮح ﻛﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ ﻓﻀﺎي آن را اﺑﺮاز و اﻳﻦ ﻓﻀﺎ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻔﺮوﺿﺔ ﻣﺒﺪأ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺗﻤﺎم ﻛﺮه را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ. از ﻟﺤﺎظ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻣﺮﻛﺰ در ﻛﺮه وﺟﻮد ﻧﻤﻲداﺷﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻠﻲ از اﺷﻜﺎل ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲﺑﻮد ﻛﺮه ﺷﻜﻞ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲداد. در اداﻣﻪ ﻋﺎﻟﻢ را ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻛﺮوي داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺧﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﻛﺮة ﺑﺰرﮔﺘﺮي را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ زﻳﺮا ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف ﺳﻴﺎﻫﭽﺎﻟﻬﺎ ﺧﻮد ﻓﻀﺎي ﻛﺮوي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺳﻴﺎﻫﭽﺎﻟﻬﺎ در ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺧﻮد ﻛﺮه ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻛﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ و ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﻛﺮوﻳﺖ ﻋﻮاﻟﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮ در ﺗﻮ ﺗﺎ ﻻﻧﻬﺎﻳﺖ اداﻣﻪ دارد و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻋﻮاﻟﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﻛﺮوي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﻪ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻋﻮاﻟﻢ ﻛﺮوي ﺗﻮدرﺗﻮ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ را ﻣﺤﻴﻄﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﻛﺮه اﺳﺖ و ﺳﻄﺢ ﻛﺮه را ﻣﺤﺎط اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ. اﻳﻦ ﺷﺮح ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻨﺪﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺮه را ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺮﻛﺰ را ﻣﺤﺎط ﻣﻲداﻧﺪ. ﻋﻠﻲ اﻟﻘﺎﻋﺪه از ﻟﺤﺎظ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻛﺮه در اﺛﺮ وﺟﻮد ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻟﺬا اﻳﻦ
ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻛﺮه ﻣﺤﺎط و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺖ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ. از ﻟﺤﺎظ ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺤﻨﺎء در اﻃﺮاف ﺣﻮزهﻫﺎي ﺟﺎذﺑﺔ ﻛﺮوي ﺳﻴﺎﻫﭽﺎﻟﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺛﻘﻞ ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن اﻧﺤﻨﺎء ﺳﻄﺢ ﺣﻮزة ﺟﺎذﺑﺔ آن ﺷﺪه اﺳﺖ. در اداﻣﻪ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎط را ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﻋﻠّﺖ اﻳﻦ واﺣﺪﻳﺖ را ﺟﺎذﺑﺔ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﻣﺤﺎط و ﻣﺤﺎط ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲداﻧﻨﺪ. ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻌﺎﺻﺮ در اﺛﺒﺎط وﺣﺪت وﺟﻮد ﻗﺪﻣﻬﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ وﻟﻲ ﻫﻨﻮز در ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ. ﺟﺎذﺑﺔ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﻣﺤﺎط و ﺑﻠﻌﻜﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﺎﺷﻖ دوﻃﺮﻓﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻧﻴﻮﺗﻮن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺎذﺑﺔ اﺟﺮام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن »ﻋﻜﺲ ﻣﺠﺬور ﻓﺎﺻﻠﻪ« ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. اﻳﺸﺎن در اداﻣﺔ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺟﺎذﺑﺔ دوﻃﺮﻓﻪ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎط ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ دوﺋﻴﺖ ﺟﺎذب و ﻣﺠﺬوب ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺟﺬب ﻛﻨﺪ و ﻳﻜﻲ ﺟﺬب ﺷﻮد. اﮔﺮ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎط دو ﺑﺎﺷﺪ اﻣﻜﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺴﺖ وﻟﻲ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن اﻳﻦ دوﺋﻴﺖ را ﺑﺎ وﺣﺪت ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎط ﻧﻘﺾ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﺑﺮاز ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ اﻟّﺎ و ﻻﺑﺪ وﺟﻮد ﻳﻜﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺟﺎذﺑﻪ، ﺟﺬب وﺟﻮد ﺑﻪ ﻇﻬﻮر وﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎز اﺷﺎره ﺑﻪ وﺣﺪت وﺟﻮد دارد و ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻮاﻧﺘﻢ در اﺑﺘﺪاي ﮔﺸﻮدن اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ اﺳﺖ.
نویسنده : دکتر بیژن بیدآباد
منبع : http://www.bidabad.com/