بحران در بازار کاغذ هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند و دامن‌گیر تمام بخش‌های مربوط به حوزه‌ی چاپ و نشر کتاب شده است.
علی‌اکبر تورانیان؛ عضو هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی، مدیر انتشارات شهراب و عضو هیات مدیره‌ی انتشارات آینده‌سازان، شرایط کاغذ را بسیار بحرانی دانست و به ایلنا گفت: وضعیت فاجعه‌آمیز کاغذ، ناشران کتاب‌های دانشگاهی هم مانند سایر ناشران با بحران ادامه‌ی حیات روبرو کرده است. قیمت هر بند کاغذ به ۷۶ هزار تومان رسیده و دست تمامی ناشران برای تولید کتاب بسته مانده است.
به گزارش ایلنا، وی از بی‌توجهی مسئولان به شدت گله کرد و گفت: ناشران و به خصوص ناشران کتاب‌های دانشگاهی، نقش بسیار بزرگ و مهمی در رشد فرهنگ و دانش جامعه دارند، اما در این شرایط بحرانی هیچ‌کس به فکر ما نیست. بعد از گندم که قوت و غذای اصلی مردم است، کاغذ یکی از مهمترین کالاهای اساسی به حساب می‌آید. متاسفانه کاغذ به حال خود رها شده و به دلیل سوء مدیریت یا بهتر بگویم عدم مدیریت، این بحران هر روز گسترده‌تر می‌شود.
عضو هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی ادامه داد: اگر کاغد در داخل کشور نبود و واردات آن ممنوع شده بود، این شرایط طبیعی و قابل قبول بود، اما من اطلاع دارم درحال حاضر کاغذ به مقدار کافی در انبارهای ما وجود دارد و واردات کاغذ در حدی بوده که به جرات می‌توان گفت تا پایان امسال کاغذ مصرفی داخل، در انبارها وجود دارد و آمار واردات کاغذ از طریق گمرک گویای این قضیه است. با این شرایط، وجود بازار سیاه و مافیای اقتصادی و احتکار در این بازار و عدم نظارت بر این جریان، قیمت‌ها را به این سطح رسانده و افراد سودجو و فرصت‌طلب همچنان چشم طمع بر این بازار دارند و درصدد افزایش بیش از پیش قیمت‌ها هستند. فروشنده‌های کاغذ تمایل چندانی برای فروش آن ندارند، چون می‌دانند که باز هم قیمت بیشتر می‌شود و عجله‌ای برای فروش ندارند. خرید کاغذ قبلآ به صورت چکی صورت می‌گرفت، اما امروز کاغذفروشان با چک تاریخ روز هم با منت کاغذ را به ناشران می‌فروشند.
مدیر انتشارات شهراب، در مورد غیرواقعی بودن قیمت کاغذ گفت: اگر بنای قیمت کاغذ را واردات آن با دلار ۲ هزار تومانی هم بگذاریم، قیمت هر بند از کاغذ نباید بیشتر از ۴۰ هزار تومان باشد. امروز وقتی قیمت به بندی ۷۶ هزار تومان رسیده، این رقم به شدت غیرواقعی‌ست و جریانات دلالی بازار را می‌چرخانند. بازارهای کاذب باعث شکل گرفته، بسیاری از فروشندگان کاغذ را نمی‌فروشند، دست به شایعه‌سازی می‌زنند و باعث بحران‌سازی می‌شوند. مساله‌ی دیگر افزایش قیمت کاغذ داخلی‌است. البته کاغذ تولید داخل بخش کوچکی از بازار را تامین می‌کند، اما دلیل بالا بودن قیمت آن مشخص نیست. این کاغذ که وارداتی نیست تا قیمت آن را متاثر از افزایش قیمت ارز بدانیم.
تورانیان ادامه داد: مشخصآ کمترین کنترلی بر بازار وجود ندارد و دلالان کوچکترین هراسی از اقدامات خود ندارند. اداره‌ی تعزیرات به خار و بار فروشی‌ها سرکشی می‌کند و کوچکترین اجناس را هم کنترل می‌کند، اما در مورد بازار کاغذ شاهد این رفتارها نیستیم. یعنی ارزش کاغذ از خار و بار هم کمتر است؟
وی در خصوص این‌که متولی اصلی این مساله چه کسی است گفت: ما بارها شرایط را به گوش مسئولان وزارت ارشاد رسانده‌ایم و از آن‌ها به عنوان مسئول حوزه‌ی فرهنگ تقاضای رسیدگی کردیم، اما آن‌ها در جواب صرفآ به گفتن این‌که «ارشاد مسئول حوزه‌ی تهیه و توزیع کاغذ نیست» اکتفا کرده‌اند. البته مسئول اصلی تعدیل بازار، وزارت صنعت، معدن و بازرگانی است که آن‌ها هم حرکت خاصی در راستای تعدیل بازار انجام نمی‌دهند.
عضو هیات مدیره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی ادامه داد: ما در همه‌ی شرایط حامی دولت بوده‌ایم و با تحریم‌ها هم به مقابله پرداخته‌ایم و تا آخرین لحظه از کشورمان دفاع می‌کنیم، اما دولت باید در مقابل مردم پاسخ‌گو باشد که چرا وضعیت به این شکل درآمده است. مسئولان بر مساله‌ی کنترل قیمت کاغذ و رفع مشکلات تاکید دارند، اما امروز شرایط به این ترتیبی‌ست که می‌بینید و باید از مسئولان پرسید که چرا به تاکیدات مقام معظم رهبری عمل نمی‌کنند.
بحث بالا رفتن قیمت مرغ و دخالت دولت برای تعدیل بازار آن، مساله‌ای بود که تورانیان به آن اشاره کرد و گفت: ما شاهد بودیم که در زمان مساله‌ی گرانی مرغ آن همه سر و صدا به پا شد و دولت با تمام توان سعی در پائین آوردن قیمت آن کرد و با واردات گسترده و راهکارهای دیگر اهمیت آن را نشان داد. در موارد مشابه دیگری مثل لبنیات و نان و مواد غذایی دیگر هم شاهد همین رفتار هستیم. حال سوال من این است که اهمیت کاغذ از شیر و پنیر و مرغ کمتر است؟ ناشر ایرانی نمی‌تواند کتاب چاپ کند و بسیاری از ناشرین کارهای خود را واگذار کرده‌اند و در پی تغییر شغل هستند، از سوی دیگر دانشجوی ایرانی نمی‌تواند کتاب بخرد، مسئول این‌ها چه کسی است؟ چرا برای مساله‌ی فرهنگ و دانش اهمیتی قائل نیستیم؟
وی تصریح کرد: من به عنوان ناشر کتاب‌های دانشگاهی خودم را در مقابل دانش‌آموزان و دانشجویان مسئول هستم، اما وقتی شرایط برای ناشران سخت شود و ادامه‌ی کار ممکن نباشد، بسیاری از ناشران مجبور به تغییر شغل می‌شوند و به دنبال کارهای کاذبی مثل بازار سکه و ارز می‌روند. در این مدت چاپ کتاب‌های انتشارات ما به یک سوم قبل رسیده که آن هم با سختی بسیار زیادی انجام می‌شود. من با تمام وجودم می‌گویم که به داد کاغذ برسید تا ناشران ما از این بخش خارج نشوند. در این شرایط حساس که باید از کشور دفاع کنیم.
مدیر انتشارات شهراب نقش کتاب‌های دانشگاهی را در پیشرفت‌های بشر انکار نشدنی دانست و گفت: تمام پیشرفت‌های ما مدیون و مرهون کتاب است. کتاب‌های درسی که در ایران چاپ می‌شوند کاملآ به روز هستند و دانشجوی ایرانی، همان مباحثی را می‌خواند که یک دانشجو در آمریکا و اروپا در اختیار دارد. این ساز و کار مناسب دارد از ما گرفته می‌شود. چاپ یک کتاب ۸۰۰ صفحه‌ای برای ما در حدود ۵۰ هزار تومان هزینه ایجاد می‌کند و این به هیچ وجه قابل قبول نیست. دیگر کسی با این قیمت کتاب را نمی‌خرد و ما هم کتاب را با این قیمت تولید نمی‌کنیم. ما در مقطع حساسی قرار داریم و ترم تحصیلی دانشجویان و دنش‌آموزان در حال آغاز شدن است و آن‌ها نیاز به کتاب دارند، باید حرکتی بزرگ برای جبران این مشکل صورت بگیرد.
تورانیان ادامه داد: ثمره‌ی این اتفاقات چیزی جز به وجود آمدن بازارهای سیاه برای تهیه کتاب نیست. میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجو به دلیل گرانی کتاب با مشکل تهیه آن روبرو می‌شوند. تا امروز ده‌ها ناشر برای واگذاری کتاب‌های خود اقدام کرده‌اند و برخی هم در حال خروج از این صنف هستند. سال‌ها طول کشیده تا یک انتشارات به مرحله‌ی فعلی برسد و تجربیات زیادی بیاندوزد. تعطیلی هر انتشارات، خلائی بسیار بزرگی در این قسمت ایجاد می‌کند. بسیاری از ناشران به مولفان جواب منفی می‌دهند و نویسندگان و مترجمان ما هم در میان آسیب‌های زیادی می‌بیند.
عضو هیات مدیره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی در پایان گفت: ما نیاز به یک حرکت بزرگ داریم تا از این وضعیت نجات پیدا کنیم و فرهنگ و دانش کشور را هم نجات دهیم.