دبیرکل سازمان ملل، بان کی‌مون، در سخنرانی خود در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه گفت در دیدار با رهبر جمهوری اسلامی از او خواسته ضمن آزادی زندانیان سیاسی، به حقوق شهروندی مخالفان احترام بگذارد.
پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان ملل روز جمعه (۱۰ شهریور / ۳۱ اوت) متن کامل سخنان بان کی‌مون در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را منتشر کرد. این سخنرانی عصر پنج‌شنبه انجام شده اما رسانه‌های رسمی و نیمه‌رسمی ایران از انتشار مهمترین بخش‌های اظهارات بان کی‌مون خودداری کرده‌اند.
گفتگوی صریح بان کی‌مون با خامنه‌ای
دبیرکل سازمان ملل روز چهارشنبه (۸ شهریور / ۲۹ اوت) برای شرکت در شانزدهمین اجلاس رهبران کشورهای جنبش عدم تعهد (“نم”) و گفتگو با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی وارد تهران شد. او ابراز امیدواری کرد که برگزاری اجلاس نم به ایران فرصت دهد وجهه بین‌المللی خود را بهبود بخشد.
یکی از سخنگویان سازمان ملل پیشتر اطمینان داده بود بان کی‌مون از فرصت سفر به ایران استفاده می‌کند و نگرانی جامعه جهانی در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور و فعالیت‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای را به آگاهی بالاترین مقام‌های جمهوری اسلامی خواهد رساند.
مطابق گزارش‌هایی که در پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان ملل منتشر شده بان کی‌مون در دیدار با رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، این نگرانی‌ها را با صراحت به اطلاع او رسانده است. دبیرکل سازمان ملل در دیدار با استادان و دانشجویان دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز گفت، از خامنه‌ای خواسته است رهبران مخالفان و دیگر زندانیان سیاسی را آزاد کند.
دعوت ایران به همکاری با جامعه جهانی
سفر بان کی‌مون به تهران با انتقادهای فراوانی، به ویژه از سوی آمریکا و اسرائیل، همراه بود. او می‌گوید در جریان این انتقادها بوده است اما به عنوان دبیرکل سازمان ملل دیدار از تمام کشورهای عضو این نهاد را وظیفه‌ی خود می‌داند. بان همچنین تاکید می‌کند: «من به آرمان‌های سازمان ملل اعتقاد دارم و معتقدم از طریق گفتگوهای مستقیم و مسالمت‌آمیز می‌توان بر معضلات و بحران‌ها غلبه کرد.»
دبیرکل سازمان ملل در دانشکده وزارت امور خارجه با اشاره به بحران‌های اقتصادی، زیست محیطی و مناقشه‌هایی که کشورهای مختلف جهان با آن روبرو هستند راه حل این معضلات را همکاری‌های موثر بین‌المللی عنوان کرد: «اگر رهبران و مردم هر کشوری تنها به منافع ملی خود بیندیشند نباید انتظار داشته باشند که در تحولی هماهنگ با جامعه جهانی به رفاه و پیشرفت برسند.»
پذیرش تنوع و تکثر، شرط پیشرفت و ثبات
بان کی‌مون می‌گوید، شرط شکوفایی قابلیت‌های بالفعل یک جامعه شهروندی پذیرش تنوع و تکثر دیدگاه‌هاست، هر چند با دیدگاه‌های مقام‌های رسمی همخوان نباشند. او می‌افزاید فعالیت‌های اجتماعی و منتقدان نباید هرگز به معنای خطری برای امنیت ملی، جامعه و حکومت تلقی شوند.
دبیرکل سازمان ملل با این مقدمه به بررسی وضعیت ایران می‌پردازد و کاستی‌های فراوان در زمینه‌های گوناگون را به حاضران گوشزد می‌کند. او می‌گوید به مشکلات اقتصادی که به مهمترین دغدغه حکومت تبدیل شده و به فشار گرانی، بیکاری و نداشتن چشم‌انداز روشنی برای آینده به ویژه برای نسل جوان آگاه است.
به اعتقاد دبیرکل سازمان ملل، ایران که ۶۰ درصد شهروندانش زیر سی سال سن دارند جامعه‌ای بسیار جوان است و این جوانان در صورتی که از آزادی و فضای لازم برخوردار باشند می‌توانند کشور را به ثبات و پیشرفت برسانند.
حمایت از جنبش دموکراسی‌خواهی در ایران
بان کی‌مون رعایت حقوق به رسمیت شناخته‌ی بین‌المللی برای تمام مردم ایران را پیش‌شرط استفاده از موقعیت‌ها و ساختن آینده‌ای بهتر و شاداب‌تر برای این کشور عنوان کرده است. او با بیان این که ” من احساس می‌کنم مردم ایران آگاهند که چگونه جامعه‌ای را می‌خواهند بنا کنند” اطمینان می‌دهد که “سازمان ملل و جامعه جهانی از تمام ایرانیان در مبارزات دراز مدت آنها برای دموکراسی و حقوق بشر پشتیبانی می‌کنند”.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان ملل، دبیرکل در بخشی دیگر از اظهاراتش رهبران ایران را تشویق می‌کند فضای لازم برای وارد شدن به مباحث مهم اجتماعی را در اختیار کسانی که دیدگاه‌های مختلف و مخالف دارند قرار دهند.
به گفته‌ی بان کی‌مون عدم رعایت حقوق اجتماعی و سیاسی شهروندان، محاکمه‌های ناعادلانه و تبعیض در مورد زنان و اقلیت‌ها از چالش‌‌های دیگر حقوق بشری در ایران هستند که باید به آنها توجه شود.
درخواست آزادی رهبران مخالفان
در سخنرانی روز پنج‌شنبه، بان کی‌مون محدود کردن آزادی بیان و تحت فشار قرار دادن فعالان اجتماعی را مانع پیشرفت کشور و زمینه‌ساز بی‌ثباتی می‌خواند و می‌گوید: اهمیت فراوانی دارد که صدای مردم ایران در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده شنیده شود.
منابع رسمی در ایران از سخنانی که بان در دیدار با خامنه‌ای مطرح کرده گزارش‌های تحریف شده و ناقصی منتشر کرده‌اند. ظاهرا با توجه به همین واقعیت است که او در دانشکده روابط بین‌الملل گفته است: من در دیدار با رهبر جمهوری اسلامی خواستار آزادی رهبران مخالفان، روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشری و سیاسی و فراهم کردن شرایطی شده‌ام که همه بتوانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند.
انتقاد از یهودی‌ستیزی و انکار هولوکاست
دبیرکل سازمان ملل در سخنرانی روز پنج‌شنبه همچون اظهاراتش در مراسم گشایش اجلاس نم، بخشی از سخنانش را به مناقشه هسته‌ای ایران با غرب و اظهارات ضد اسرائیلی و انکار هولوکاست توسط رهبران جمهوری اسلامی اختصاص داد: «یهودی‌ستیزی در قرن بیست و یکم جایی ندارد.»
بان کی‌مون اعتقاد دارد این به نفع ایران است که گام‌های لازم را برای جلب اعتماد جهانی نسبت به صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود بردارد. او قاطعانه از ایران می‌خواهد “به تعهدهای خود به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل عمل کند و به درخواست‌های مطرح شده در قطعنامه‌های شورای امنیت گردن بگذارد.”
دبیرکل سازمان ملل هشدار می‌دهد: هر کشوری که در تقابل با جامعه جهانی قرار بگیرد خود را از همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی محروم می‌کند و در مسیر رو به پیشرفت عمومی منزوی می‌شود.
درخواست لغو اعدام
بان کی‌مون از ایران می‌خواهد با الگو قرار دادن برخی از کشورهای اسلامی قوانین اجرایی خود را اصلاح کند: «بسیاری از کشورها با اعتقادات شدید اسلامی موفق شده‌اند ضمن وفاداری به هویت مذهبی و اعتقاداتشان معیارهای جهانی در مورد منع آزار جسمی و اعدام را رعایت کنند.»
او در ادامه می‌گوید: من ضمن تقدیر از دستگاه قضایی ایران که اعدام نوجوانان را منع کرده از مسئولان می‌خواهم گام‌های بلندتری در جهت محدود کردن و حتا ممنوعیت مجازات اعدام در قوانین و در عمل بردارند.
مطابق برخی گزارش‌ها، بان کی‌مون در دیدار با خامنه‌ای او را به همکاری همه‌جانبه با نهادهای حقوق بشری سازمان ملل و گزارشگر ویژه‌ی این سازمان در امور حقوق بشر ایران فراخوانده است. خبرهایی نیز در مورد درخواست بان کی‌مون برای دیدار با محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین، و میرحسین موسوی، نامزد معترض انتخابات سال ۸۸ که در بازداشت خانگی است، منتشر شده که جزییات آن هنوز روشن نیست.
