این گزارش قبل از اعلام به تعویق افتادن دادگاه دراویش گنابادی در روزهای ۲۱-۲۲و۲۳ آبان ماه تهیه شده است و لازم به ذکر است که دادگاه دراویش به تاریخ دیگری موکول شده.
شاخه گنابادی یکی از شاخه‌های سلسله نعمت‌اللهی دراویش ایران است که در چند سال اخیر، از سوی ماموران اطلاعاتی ایران همواره زیر فشار بوده است.
اکنون هفت نفر از دراویش در زندان اوین و در بند ۳۵۰ هستند: حمیدرضا مرادی سروستانی، فرشید یداللهی، مصطفی دانشجو، امیر اسلامی، رضا انتصاری، امید بهروزی و افشین کرم پور.
علاوه بر این، سه نفر نیز در زندان عادل‌آباد شیراز زندانی‌اند: کسری نوری، صالح مرادی سروستانی و محمدعلی شمشیر زن.
وضعیت سلامتی این دراویش، امکان دسترسی آنها به وکیل و میزان بهره‌مندی آنها از حقوق زندانی، در میان اخبار مربوط به نقض حقوق بشر در ایران همواره شنیده می‌شود و در روزهای آینده قرار است دادگاهی برای رسیدگی به اتهام‌های چند نفر از آنها در ایران برگزار شود.
درویشی یا جنگ نرم
{xtypo_rounded_right4}
به نظر می‌رسد استفاده ابزاری از دین برای توجیه سیاست‌ها باعث شده که مردم در واکنش به این شیوه، به قرائت‌های دیگری غیر از آنچه تبلیغ می‌شود، رو بیاورند. در چنین شرایطی، برخی از روحانیان و مسئولان حکومتی ایران، از رواج “عرفان‌های نوظهور یا کاذب” ابراز نگرانی می‌کنند. به تغبیر این عده، “عرفان‌های نوظهور پیچیده‌ترین و آسیب‌رسان‌ترین بخش جنگ نرم” هستند.{/xtypo_rounded_right4}از سال ۱۳۸۴ برخورد با دراویش و تخریب حسینیه‌های آنان، اوج گرفته است. آن زمان، آیت‌الله منتظری، مرجع تقلید متوفی تخریب حسینه‌های دراویش و اعمال فشار بر آنها را فاقد توجیه شرعی خوانده بود، اما با وجود چنین اعلام نظرهایی، در کنار حمایت برخی از چهره‌های سیاسی نظیر مهدی کروبی از حقوق اقلیت‌های مذهبی مانند دراویش، برخوردهای حاکمیت ایران با دراویش گنابادی در مقاطع گوناگون شدت گرفته و ادامه داشته است. عده‌ای ریشه این برخوردها را گرایش روبه افزایش گروه‌های مختلف مردم به اعتقادات عرفانی و صوفی‌گرایانه می‌دانند که برای گروهی از روحانیان شیعه و مسئولان نهادهای مذهبی نگران‌کننده است.
این نهادها که معمولاً جزو نهادهای رسمی حکومت به شمار می‌آیند، در تلاش برای انحصار دین در دست حکومت از هر نوع گرایش مردم به شیوه‌های دیگر دین‌ورزی و عرفان نگرانند و احتمال می‌دهند نارضایتی‌های دینی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، مردم را به نگرش‌ها و قرائت‌های دیگری سوق دهد که ضامن حاکمیت آنها نیست و به این ترتیب، حکومت پایگاه مردمی و دینی خود را از دست بدهد.
به نظر می‌رسد استفاده ابزاری از دین برای توجیه سیاست‌ها باعث شده که مردم در واکنش به این شیوه، به قرائت‌های دیگری غیر از آنچه تبلیغ می‌شود، رو بیاورند. در چنین شرایطی، برخی از روحانیان و مسئولان حکومتی ایران، از رواج “عرفان‌های نوظهور یا کاذب” ابراز نگرانی می‌کنند. به تغبیر این عده، “عرفان‌های نوظهور پیچیده‌ترین و آسیب‌رسان‌ترین بخش جنگ نرم” هستند. چندی پیش، اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس هم در جلسه‌ای، موضوع “عرفان‌های نوظهور” را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
از سوی دیگر، برخوردهای صورت‌گرفته با این گروه‌ها، نشان‌دهنده این است که حاکمیت ایران با هر نوع تشکل و سازماندهی غیر از تشکل‌های دولتی و مورد قبول خود مقابله می‌کند. جلوگیری از برگزاری مراسم مذهبی، تخریب و تعطیلی مکان‌های برگزاری جلسات (حسینیه‌ها و خانقاه‌ها) و دستگیری اعضا و مرتبطان به این گروه‌ها، نمونه‌هایی از برخورد حاکمیت با این اقلیت‌ها بوده است.
جرم: راه‌اندازی سایت
دراویش ایران نیز مانند سایر گروه‌های اقلیت، از نقض حقوق خود شکایت دارند و در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند اخبار مربوط به شیوه‌های نقض حقوق مذهبی خود را انتشار دهند.
{xtypo_rounded_right4}“عضویت در گروهک انحرافی”، اتهام دیگری است که در پرونده این اقلیت‌های مذهبی وجود دارد، اما دراویش نعمت‌الهی گنابادی، اعلام می‌کنند که شیعه اثنی‌عشری هستند و به تمام آداب شریعت اسلام مقیدند. در قانون اساسی ایران نیز درویشی و اعتقاد به طریقت‌های عرفانی جرم محسوب نمی‌شود، اما با وجود تاکید آنها بر غیر سیاسی بودن فعالیت‌هایشان، به نظر می‌رسد حکومت ایران آنها را یک جمع سیستماتیک سیاسی می‌بیند.{/xtypo_rounded_right4}
به همین دلیل، در پرونده اتهامی این گروه، فعالیت در سایت “مجذوبان نور” به عنوان یک مورد مستقل مطرح شده است. فرهاد نوری، مدیر کنونی سایت مجذوبان نور که اخبار شاخه گنابادی را انعکاس می‌دهد، معتقد است که مشکل اصلی حاکمیت با این افراد، تلاش برای نشان دادن و رسانه‌ای شدن نقض حقوق دراویش است. او به سایت جرس گفته است: “تمامی این اتهامات به علت انتشار و رسانه‌ای شدن نقض حقوق دراویش و تذکر رعایت قانون به مسئولان است.”
او اتهاماتی از قبیل توهین به رهبری و تشویش اذهان عمومی را فاقد مصداق مشخص در پرونده‌های دروایش می‌داند و تاکید می‌کند: “دراویش گنابادی در حالی مورد حمله و هجمه نیروهای امنیتی قرار می‌گرفتند که در انعکاس اخبار تخریب حسینه‌ها و ضرب و شتم دراویش تا اخراج از مشاغل و سلب امتیازات، حتی توسط رسانه‌های ملی کشور بایکوت خبری بودند و صدای آنها شنیده نمی‌شد. به همین دلیل، گروهی از وکلا و فعالان حقوقی اقدام به راه‌اندازی سایت مجذوبان نور برای تذکر و اطلاع‌رسانی مواد نقض حقوق جمعیت دراویش کردند و طی نامه‌های بسیاری به مسئول کشور اعم از رهبری، رئیس قوه قضایی و مراجع و … رعایت نشدن قانون اساسی را یادآور شدند.”
نوری گفته است: “در واقع به صورت خیلی ساده می‌توان گفت جرم تمامی این افراد راه‌اندازی سایتی بوده که تنها هدفش اطلاع‌رسانی و دفاع از دراویش در ایران بوده است که به اتهاماتی مثل توهین به رهبری، تشویش اذهان عمومی به آنها منتسب شده است. جالب است بدانید حتی پرونده این افراد که در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران مفتوح است نیز با نام پرونده سایت مجذوبان نور معرفی شده است.”
“عضویت در گروهک انحرافی”، اتهام دیگری است که در پرونده این اقلیت‌های مذهبی وجود دارد، اما دراویش نعمت‌الهی گنابادی، اعلام می‌کنند که شیعه اثنی‌عشری هستند و به تمام آداب شریعت اسلام مقیدند. در قانون اساسی ایران نیز درویشی و اعتقاد به طریقت‌های عرفانی جرم محسوب نمی‌شود، اما با وجود تاکید آنها بر غیر سیاسی بودن فعالیت‌هایشان، به نظر می‌رسد حکومت ایران آنها را یک جمع سیستماتیک سیاسی می‌بیند.
شش درویش گنابادی در راه دادگاه
رضا انتصاری، عکاس خبری، مستندساز و خبرنگار، بیش از یک سال است که بدون دادگاه در زندان است.{xtypo_rounded_right4}
رضا انتصاری شرایط دادرسی را غیر قانونی و غیر عادلانه و تدارک دفاع را غیر ممکن دانسته است. همچنین اعضای خانواده این زندانی عقیدتی اعلام کرده‌اند که او اکنون از ناحیه انگشت دست دچار مشکل است. این صدمه از ضرب و شتم ماموران امنیتی هنگام دستگیری او به وجود آمده است.{/xtypo_rounded_right4}
او که فعال حقوق دراویش است، ۱۳ شهریور سال ۹۰ به دنبال هجوم نیروهای امنیتی به دفتر سایت مجذوبان نور دستگیر شد. ورود رضا انتصاری به علت تعلق به درویشان و فعالیت‌های خبری از سال ۸۸ به محل کارش ممنوع شد. او ۱۴سال با شبکه‌های برون مرزی و شبکه خبر سازمان صدا و سیمای ایران همکاری داشت و پس از آن، به تهیه مستندهای فرهنگی و تاریخی و همکاری با پایگاه خبری دراویش نعمت‌اللهی پرداخت، اما شهریور سال گذشته، در حالی که با گروه تصویربرداری فیلم سینمایی امام حسین همکاری می‌کرد، بازداشت شد. اتهام‌های این زندانی عقیدتی، “توهین به رهبری٬ تشویش اذهان عمومی٬ اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی٬ نشر اکاذیب و عضویت در فرقه انحرافی” عنوان شده است.
به گفته خانواده او، اکنون پرونده اتهامی رضا انتصاری در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران است و قاضی پرونده، صلواتی، تاریخ جلسه‌های رسیدگی به اتهام های او را در روزهای ۲۱، ۲۲ و ۲۳ آبان ماه تعیین کرده و قرار است به همراه شش نفر دیگر از مدیران سایت مجذوبان نور محاکمه شود. با این حال، وکلای او اجازه مطالعه پرونده را پیدا نکرده‌اند و هیچگونه ملاقاتی با موکل خود نداشته‌اند، رضا انتصاری شرایط دادرسی را غیر قانونی و غیر عادلانه و تدارک دفاع را غیر ممکن دانسته است.
همچنین اعضای خانواده این زندانی عقیدتی اعلام کرده‌اند که او اکنون از ناحیه انگشت دست دچار مشکل است. این صدمه از ضرب و شتم ماموران امنیتی هنگام دستگیری او به وجود آمده است که به دلیل درمان ناکافی و دیرهنگام، انگشت دست چپ او خم نمی‌شود.
وکلای زندانی، دراویش در انتظار حکم
روز ۱۴ آبان، جمعی از دراویش نعمت‌اللهی گنابادی با ارسال نامه‌ای به اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری سراسر ایران، خواستار رسیدگی سریع کانون وکلا به زندانی شدن وکلای خود شدند.
وکلای دراویش گنابادی، فرشید یداللهی و امیر اسلامی همراه مصطفی دانشجو و امید بهروزی بیش از یک سال است که بدون هیچ حکم و محاکمه‌ای در زندان هستند.
این دراویش در نامه خود نوشته‌اند: “وکلای ما از حقوق قانونی ما دفاع کرده‌اند و چون زبان اعتراض به اعمال خلاف قانون گشوده‌اند هم اکنون به عنوان متهم محاکمه می‌شوند.”
آنها همچنین در نامه خود رسیدگی و توجه کانون وکلا به این نامه را وظیفه این کانون در جهت دفاع از حیثیت و شرافت شغل وکالت و حفظ معنا و مفهوم حقیقی استقلال کانون دانسته‌اند.
پیش‌تر، در تاریخ نهم آبان ۱۳۹۱، چهار دراویش گنابادی ساکن شیراز که برای رسیدگی به اتهاماتشان به شعبه ۱۱۰ دادسرای عمومی و جزائی شیراز (دادسرای اطلسی) احضار شده بودند، از شرکت در این دادگاه امتناع کردند.
فرزانه نوری، صالح مرادی، بهزاد نوری و فرزاد درویش، به این دلیل که به صورت تلفنی و بدون ابلاغ احضاریه به وکلای مدافع احضار شده بودند شرکت در دادگاه را نپذیرفتند. در پرونده این افراد اتهام‌هایی نیز نظیر عضویت در گروهک انحرافی، اخلال در نظم عمومی، بر هم زدن امنیت و تشویش اذهان وجود دارد.
در حالی که امروز و فردا تعدادی از زندانیان متعلق به دراویش گنابادی به دادگاه خواهند رفت، عده‌ای نیز در دادگاه انقلاب تهران پرونده‌های مفتوح دارند و منتظر تعیین تاریخ دادگاه یا ابلاغ و اجرای حکم هستند. علیرضا روشن و نصرت طبسی، از دراویشی هستند که به ترتیب به یک سال حبس تعزیری و چهار سال حبس تعلیقی و شش ماه حبس تعزیری و چهار و نیم سال حبس تعلیقی محکوم شده‌اند.
رادیو زمانه – نعیمه دوستدار