وی تاکنون در نقش تهیه کننده، کارگردان یا دستیار فیلمهای فراوانی را به صحنه برده است که از جمله آنها می توان به “Tabutta Rövaşata”، "ساختن کشتی از پوست خربزه"، "کجائی فیروزه" و فیلم تاریخی "حاجی وعد کاراگؤز چرا مرد؟" اشاره نمود.
حضور در یک مراسم سخنرانی ایشان فرصتی بود تا با ازل آکای در مورد فیلم در دست تهیه اش با عنوان "جلال رومی" مصاحبه کنم.
بعد از سخنرانی به سراغ او رفتم و درخواست کردم در مورد موضوع فیلم در دست آینده اش با مضمون مولانا با او گفتگو کنم.صمیمانه قبول کرد، دوربین وخودکار را که حاضر داشتم در آوردم و شروع کر دیم.
دید ستایشگر او نسبت به سینمای ایران و واقع بینی اش قابل تحسین بود. یک ساعتی نشستیم و در مورد مولانا با او صحبت کردیم. در آینده ای نزدیک قصد دارد فیلمی با عنوان جلال رومی را با حضور دانیل دی لیویس بازیگر نام آشنا و مشهور انگلیسی فیلم دار و دسته نیویورکی کلید بزند. از سینمای ایران مخملباف و قاسم خانی را می شناسد و سینمای ایران را جهانی می داند. در بعضی جاها مصاحبه – در موضوع مولانا – اندکی چالشی شد که به هر ترتیب جلوی چالش از سوی دو طرف گرفته شد!
با توجه به موضوع فیلم، گورسل کورات سناریست این فیلم نیز در این مصاحبه ما را همراهی می کرد:
آقای آکای نظر شخصی تان در مورد مولانا چیست؟ از نظر شما مولانا بیشتر شاعر است یا اندیشمند؟
آکای: مولانا بیش از آنکه شاعر باشد یک متفکر است، در واقع تفکر و اندیشه است که او را به دنیای شعر پرتاب می کند. متأسفانه اکنون حکومتها بجای آنکه مولانا را و تفکر او را رواج دهند مولانا ستیز شده اند. اندیشه های مولانا اکنون تنها در رقص سماع خلاصه شده است و بس. در حالی که تفکر مولانا بسیار فراتر از آن چیزی است که الان شاهد ان هستیم.
– ساختن فیلمی در مورد یک اندیشمند با ابعاد جهانی همچون مولانا و کلا سینمایی کردن اندیشه یا شعر کار آسانی نیست، چگونه می خواهید این مشکل را حل کنید؟
آکای: مولانا یک نقطه عطف در زندگی اش دارد. این نقطه عطف به شخصه اهمیت بسیاری برای من دارد. آنهم آشنایی مولانا با شمس است. در واقع مولانای قبل از آشنایی با شمس با مولانای بعد از آشنائی اش با شمس زمین تا آسمان فرق دارد. نقطه عطف فیلم نیز این بخش از زندگی مولاناست. تصوف و عرفان مولانا بعد از آشنایی با شمس شکل می گیرد. در واقع داستان سرگذشت مولانا حقیقتا یک تراژدی است شبیه آنچه که در تراژدی های یونان می بینیم. سیر وقایع تاریخی زمان مولانا و سیر تحول روحی او در قونیه آن زمان دستمایه بسیار خوبی برای پردازش سوژه است که ما از آن بهره خواهیم برد. ضمن آنکه ما در این فیلم یک جدال فکری را شاهد هستیم و فراق و وصال شمس و مولانا و در کنار آن مرگ کیمیا خاتون، سوگلی علاءالدین کیقباد.
گورسل کورات(سناریست): فیلم «جلال رومی» تلفیقی از وقایع زمان حضور مولوی در قونیه بخصوص در زمان آشنائی اش با شمس خواهد بود. پرداختن به شخصیتهای علاء الدین کیقباد، کیمیا خاتون و شمس از موضوعات مهم فیلم هستند. در کنار شخصیت مولانا وقایع تاریخی آن زمان نیز سوژه فیلم است.
– پس به نظر شما علت عمده ای که مولانا مولانا شد تأثیر و حضور شمس بوده است و موضوع اصلی فیلم هم همین است؟
آکای: هم بله و هم نه، مولانا قبل از شمس هم مولانا بود. اما بعد از آشنایی با شمس به مرحله دیگری از زندگی رسید. دید جدیدی پیدا کرد. در واقع ما با دو مولانا روبرو هستیم، اولی مولانای قبل از شمس و دومی مولانای بعد از شمس
گورسل کورات: ما در سراسر اشعار و حکایات مولانا با استعارات و تمثیل های عرفانی روبه رو هستیم. نماد عدد شش، رواق، 6 گوشه یا زاویه و… نمونه های فراوانی از این دست در زندگی مولانا وجود دارد که در کنار فلسفه، بیان تصویری هم دارند. آنچه که برای من به عنوان سناریست مهم است سینمایی کردن این نمادهاست.
– آقای آکای فیلم از چه زمانی کلید خواهد خورد؟
آکای: فیلمنامه تقریبا تا یک ماه دیگر کامل می شود و بعد از آن مراحل پیش تولید فیلم شروع خواهد شد.
– بازیگران تمام نقش ها اهل ترکیه هستند؟
آکای: بازیگران فیلم «جلال رومی» به غیر از بازیگر نقش شمس از ترکیه هستند
– برای نقش شمس چه کسی را در نظر گرفته اید؟
آکای: با توجه به آنکه شمس از محیطی خارج از فضای قونیه می آید و برای وجهه جهانی بخشیدن به فیلم در نظر دارم از «دانیل دی لویس» بازیگر بریتانیایی فیلمهای « دار و دسته نیویورکی ها» و « پای چپ من» در نقش شمس تبریزی استفاده کنم.
– برای لوکیشن های فیلمتان آیا به ایران یا افغانستان هم سفر خواهید کرد؟
آکای: نه، فیلم به زمان حضور مولانا در قونیه می پردازد و در آن شهر فیلم برداری خواهد شد. البته قونیه آن زمان نیز محل تلاقی فرهنگ ها و زبان های گوناگون بوده است. پیشینه تاریخی رومی آن شهر، تأثیر زبان و ادب فارسی در قونیه و نیز حضور ترک ها به عنوان ساکنان قونیه از وجوهی است که قونیه را به یک شهر چند فرهنگی در زمان حضور مولانا تبدیل کرده است.
– بودجه فیلم چقدر است و از کجا تأمین خواهد شد؟
آکای: این فیلم بودجه ای کلان خواهد برد. اما با توجه به اهمیت موضوع فیلم سازمانهای داخلی و بین المللی زیادی تمایل دارند در این فیلم سرمایه گذاری کنند.
– این سئوال در واقع شاید پرسش بسیاری از ایرانیان باشد. آنها اعتقاد دارند که مولانا ایرانی است و زبان شعری مولانا نیز فارسی است. به نظر شما مولانا متعلق به کدام فرهنگ است؟ با توجه به آنکه اشعار مولانا به فارسی است اما از سوی دیگر مولانا حداقل به عنوان یک شاعر شیعه مطرح نیست. ملیت مولانا چیست؟
آکای: ببینید مولانا متعلق به هرکسی است که او را از آن خود می داند. مولانا متعلق به یک کشور خاص نیست. اما طبیعی ست که دوست داران مولانا کسانی هستند که به ترویج اندیشه های او اهتمام کنند.
یک داستانی در این مورد بگویم. فرض کنیم مادری فرزندی را به دنیا می آورد و او را رها می کند. کودک از سوی یک نامادری بزرگ می شود و بعد از مدتها، مادر اصلی پیش قاضی شکایت می برد تا دوباره فرزندش را در آغوش بگیرد. قاضی حکم می دهد که هرکدام از مدعیان از دو طرف کودک بگیرند و هر یک که پرزورتر باشد بچه را تصاحب می کند. در اینجا مادر واقعی چون می خواهد بچه اش را تصاحب کند و تمام زورش را می زند، اما نامادری چون یک عمر با کودک بوده است دلش به رحم می آید و بچه را رها می کند. در اینجا قاضی قطعا به نفع نامادری حکم خواهد داد. همان نامادری ای که عمرش را به پای بزرگ کردن بچه فدا کرده است.
– اما در داستانهای ما مادرواقعی دلش به رحم می آید و بچه را رها می کند!
آکای: اشتباه برداشت نشود. منظور من آنست که هر کسی مولانا را ارج نهد و به اندیشه هایش احترام بگذارد دوست دار واقعی مولانا اوست.
گورسل کورات: ببینید مهم تفکر است. به نظرم در مورد متفکران نه ملیت مهم است، نه زبان و نه مذهب. ضمن آنکه مولانا علیرغم آنکه سنی بود تفکرات عرفانی و صوفیانه داشته است. متفکران متعلق به یک خاک خاص نیستند. دعوایی که بر سر ملیت مولانا هست درباره افرادی مثل اسپینوزا، ناباکوف و افراد دیگر رخ نمی دهد. به عنوان مثال آیا می توانیم اسپینوزا را که یکی از بزرگترین نمایندگان پانته ئیزم است منحصر به یک کشور خاص بکنیم؟ مفهوم وطن برای مولانا یک مفهوم جهانی است. وگرنه قبول دارم که اشعار مولانا به فارسی است و نقش مهمی در ادبیات فارسی دارد. شخصیت های جهانی را نمی توان در مرزهای جغرافیایی کنونی محدود کرد. ضمن آنکه هر کشوری می تواند به آن شخصیت مباهات کند.
– اسمش را به خاطر ندارید؟
آکای: اگر اشتباه نکنم پیمان قاسم خانی است
به عنوان آخرین سئوال، وضعیت سینمای ترکیه چگونه است؟
آکای: سینمای ترکیه بعد از یک دوره اوج در دهه 70 میلادی وارد دوران فرود خود شد. به عنوان مثال در سالهای آغازین آن دهه در ترکیه 50 میلیون نفری، سالیانه بیش از 250 میلیون بلیت سینما به فروش می رفت. اما بعد از آن دوران سینمای ترکیه به قهقرا رفت. طی چند سال گذشته سینمای ترکیه دوباره جان گرفته است. سالیانه 30 میلیون نفر به سینما می روند. از 56 فیلم تولید شده در سال گذشته به جرأت می توانم بگویم 20 فیلم دارای ارزش های هنری فراوان بوده اند و این نوید یک آینده خوب را برای سینمای ترکیه می دهد.