شیرین عبادی، مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳ در ادامه گزارش‌های ماهانه خود، به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه آذر۱۳۹۱ پرداخت. به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، خانم عبادی در مقدمه گزارش ماه آذر۱۳۹۱ به وضعیت کودکان در ایران اشاره کرده است. او در گزارش خود ابتدا به آتش سوزی در دبستانی اشاره کرده است که در پی آن ۳۱ دانش آموز زخمی و کشته شدند. خانم عبادی همچنین به مساله ایدز در کشور و کاهش سن ابتلا به ایدز در ایران پرداخته است. این مدافع حقوق بشر در ادامه با انتقاد از بی‌توجهی مسوولان حکومتی به سرنوشت «بی‌صدا‌ترین قشر جامعه» یعنی «کودکان»، خواستار توجه بیشتر به آینده سازان فردا شده است.
خانم عبادی در ابتدای گزارش خود با انتقاد از بی‌توجهی مسوولان حکومتی به سرنوشت «بی‌صدا‌ترین قشر جامعه» یعنی «کودکان» که براساس گزارش هفته نامه اکونومیست، ایران در جدول بهترین کشور‌ها برای آینده کودکان، در بین هشتاد کشور جهان، رتبه پنجاه و هشتم را احراز کرده است نوشت که در جدول مشابهی که در سال ۱۹۸۸ منتشر شده است، با وجودی که ایران ۸ سال جنگ با عراق را پشت سر گذاشته بود، در جایگاه چهل و هشتم قرار داشت.
این مدافع حقوق بشر در این خصوص به موضوع ابتلای چهار درصد کودکان کار به ایدز که براساس گفته رییس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی ایران، سن ابتلا به آن در ایران به سنین ۱۱ تا ۱۳ سال کاهش یافته است، از نبود برنامه آموزشی در خصوص ایدز در مدارس و رسانه‌های ایران انتقاد کرد.
برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳ در ادامه گزارش خود که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود، در سه بخش «حقوق مدنی و سیاسی»، «حقوق اقتصادی و اجتماعی» و «میراث فرهنگی و محیط زیست» به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته است. در بخش حقوق مدنی و سیاسی در کنار نام فعالان سیاسی و مدنی که برای اجرای حکم به زندان فراخوانده یا بازداشت شده‌اند، به فشارهای وارد شده بر خانواده زندانیان سیاسی و عقیدتی نیز پرداخته شده است.
متن گزارش ماه آذر ۱۳۹۱ شیرین عبادی که در اول دی ماه منتشر شده، به شرح زیر است:
گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه آذر ۱۳۹۱
مقدمه
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در گزارشی در آذر ماه ۱۳۹۱ اعلام کرد که «در مدرسه دخترانه‌ای در استان آذربایجان غربی به علت نشت نفت از بخاری مدرسه و انفجار آن، ۳۱ تن از دانش آموزان این دبستان مصدوم شدند» که از آن میان، دو تن از دانش آموزان به نامهای سیدان یگانه و الهام (آمنه) اسماعیل‌پور فوت کردند. متاسفانه گزارش فوق، نمونه‌ای از وضعیت اسفبار مدارس ایران را ارائه می‌دهد؛ مدارسی که دارای بافت قدیمی بوده و به شدت فرسوده هستند و حادثه‌ای نظیر آنچه که گفته شد، همه ساله در دیگر مدارس ایران گزارش می‌شود.
همچنین در طول دو ماه گذشته، تعدادی اتوبوس حامل دانش آموزان که مسوولان مربوطه آنان را برای بازدید از آثار باقی مانده از جنگ ایران و عراق به آن مناطق می‌بردند، به علت عدم رعایت استانداردهای لازم جهت انجام چنین سفرهایی، دچار سانحه شده است که در مجموع بیش از ۵۰ دانش آموز کشته و زخمی شده‌اند. اما متاسفانه همچنان برنامه اعزام اجباری دانش آموزان به مناطق مذکور ادامه دارد و این برنامه به عنوان بخشی از درورس اجتماعی آنان معرفی شده است.
بی‌توجهی مسوولان حکومتی به سرنوشت «بی‌صدا‌ترین قشر جامعه» یعنی «کودکان» باعث شده است تا براساس گزارش هفته نامه اکونومیست، ایران در جدول بهترین کشور‌ها برای آینده کودکان، در بین هشتاد کشور جهان، رتبه پنجاه و هشتم را احراز کند. این در حالی است که در جدول مشابهی که در سال ۱۹۸۸ منتشر شده است، با وجودی که ایران ۸ سال جنگ با عراق را پشت سر گذاشته بود، در جایگاه چهل و هشتم قرار داشت.
از سوی دیگر براساس گفته رییس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی ایران، سن ابتلا به ایدز در ایران به سنین ۱۱ تا ۱۳ سال کاهش یافته و بیشترین علت افزایش ایدز از طریق روابط جنسی بوده است. همچنین براساس گزارش دیگری، چهار درصد کودکان کار در ایران به ایدز مبتلا هستند. در چنین شرایطی نه تنها هیچگونه برنامه آموزشی در خصوص ایدز در مدارس ایران وجود ندارد بلکه حتی در رسانه‌های ایران نیز مطرح نمی‌شود. این در حالی است که طبق مصوبه هیات دولت در ماه گذشته، کاندوم جز اشیاء لوکس تلقی و ورود آن به ایران ممنوع شده است.
نکته دیگر در حالی است که شاهد کاهش میزان رفاه کودکان ایرانی هستیم و براساس گزارش‌های دولتی همه ساله یک میلیون دانش آموز به علت فقر نیمکت مدرسه را رها کرده و برای دستیابی به لقمه‌ای نان، راهی خیابان‌ها شده تا گدایی یا دست فروشی کنند و همچنین در کشوری که براساس گفته رییس سازمان نهضت سواد آموزی ده میلیون ایرانی بالای شش سال، توانایی خواندن و نوشتن ندارند که از میان آنان حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در گروه سنی بین ۱۰ تا ۴۰ سال قرار می‌گیرند، رهبر جمهوری اسلامی ایران دستور توقف برنامه کنترل موالید را داده است. بنابراین برنامه ریزان حکومتی با ارائه تسهیلاتی، شهروندان را به داشتن اولاد بیشتر تشویق کرده و سعی دارند تا میزان جمعیت کشور را به ۱۲۰ میلیون نفر افزایش دهند.
از همین رو برنامه ریزی‌های غلط آموزشی و سیاست‌های کلان اقتصادی که بر اساس اولویت‌های نظامی طراحی شده است، همراه با سوء مدیریت و فساد اداری، آینده کودکان ایران را تهدید می‌کند. «کودکان، آینده سازان فردا هستند؛ امروز باید به فکر فردا باشیم.»
علاوه بر مطالبی که در بالا بیان شد، خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در آذر ماه ۱۳۹۱ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به ۲ زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.
وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه آذر ۱۳۹۱
بخش اول – حقوق مدنی و سیاسی
الف- وضعیت فعالان سیاسی – اجتماعی دگر اندیش
۱) در این ماه ۲۳ نفر بازداشت شدند که برخی پس از چند روز با وثیقه آزاد شدند. بازداشت شدگان عبارتند از: حسین فلاح- فعال مدنی-، بهروز قبادی، چهار تن از اعضای حزب پان ایرانیست به نامهای میلاد دهقان، حجت کلاشی، اوژن اکبری و اکبر جاوید، چهار تن از اعضای جبهه ملی ایران به نامهای کورش زعیم، عیسی خان حاتمی، محمد اویسی و محسن رهامی، ۱۵ شهروند اهل اهواز به نامهای علی چبیشاد، حسین چبیشاد فرزند علی، صلاح الدین چبیشاد فرزند علی، حبیب سیلاوه، سید یاسین موسوی، سلمان چایان، محمد چایان، کریم چایان، آشور شمیکلی، جلیل تاتوره، قاسم زرگانی، رحیم حمیدی، مکی بریهی، محمد ناصری و امید دهدار‌زاده.
۲) محمدصادق ربانی املشی- استاد دانشگاه و عضو شورای ملی صلح- برای اجرای سه سال حبس تعزیری، سعید حائری- عضو سابق کمیته گزارشگران حقوق بشر- برای اجرای حکم دو سال حبس تعزیری و تحمل ۷۴ ضربه شلاق، عسل اسماعیل زاده- فعال مدنی- برای اجرای حکم ۴ ماه حبس تعزیری و ۷۴ ضربه شلاق، علی ذاکری از شهروندان معترض به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، حسن ارک، احمد ریاضی، حمیدی شفیق و عزیزالله پورولی از فعالان مدنی آذربایجان جهت گذراندن حکم خود روانه زندان شدند.
۳) جمشید زارعی، تقی سلحشور و وحید شیخبیگلو از فعالان مدنی آذربایجان برای اجرای حکم قضایی احضار شدند. همچنین محمد ملکی، استاد بازنشسته دنشگاه تهران پس از آنکه منزلش مورد تفتیش قرار گرفت به دادسرا جهت اجرای حکم زندان احضار شد.
۴) علی رشیدی، اقتصاددان و عضو هیئت رهبری جبهه ملی ایران به دو سال زندان و پنج سال محرومیت از حقوق اجتماعی، مریم بهرمن- فعال زن- به هشت ماه حبس تعلیقی و عطاء الله محمدیان، اسدالله ساعدموچشی، عابدین ساعدموچشی، مهدی ساعدموچشی، علی‌محمد ساعدپناه، فردین ساعدموچشی، صابر ایوبی و حامد اوسطی، ۸ نفر از پیروان مکتب قرآن در شهرستان موچش به یک سال حبس تعلیقی محکوم شدند.
۵) محمدژیان مفتی‌زاده، حسین علایی، فؤاد مردوخ روحانی و ابوبکر امینی از پیروان مکتب قرآن سنندج به وزارت اطلاعات، هاشم آقاجری، استاد دانشگاه و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران و احمد منتظری فرزند آیت الله منتظری به دادگاه احضار شدند. همچنین برای سعید منتظری، فرزند دیگر آیت الله منتظری در پی احضار به دادسرا، قرار کفالت صادر شد.
۶) جلسه دادگاه کاظم دهقان، حمید آرایش، محمد علی شمشیرزن، امید علی اکبری، غلامعلی بیرمی و مهرداد کشاورز، شش تن از دراویش ساکن کوار برگزار شد.
۷) وضعیت برخی زندانیان سیاسی- عقیدتی همچنان نامناسب گزارش می‌شود که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: محمد سیف‌زاده از اعضای مؤسس کانون مدافعان حقوق بشر، عبدالله مؤمنی از اعضای سازمان ادوار تحکیم وحدت و سیدمحمد ابراهیمی که بر اساس تشخیص پزشکان باید به بیمارستان منتقل می‌شدند اما تاکنون این اعزام صورت نگرفته است. همچنین بازجویان وزارت اطلاعات از معاینه می‌رطاهر موسوی توسط پزشکی قانونی بر اساس خواسته دادستانی تهران، ممانعت کردند.
۸) یکی دیگر از موارد نقض حقوق بشر، تهدید و مجازات غیرعادلانه بستگان زندانیان سیاسی است که مبادرت به اطلاع رسانی در خصوص عضو زندانی خانواده خود کرده‌اند. در این ماه با گذشت بیش از یک ماه از بازداشت مهدی خزعلی، همسر، دختر و حسین خزعلی برادر مهدی خزعلی به دادسرای انقلاب احضار شدند. همچنین یکی از دختران میرحسین موسوی و زهرا رهنورد، در پی اطلاع رسانی‌ها درباره وضعیت پدر و مادرشان که در حصر بسر می‌برند، از ملاقات با پدر و مادر خود محروم شد. از سوی دیگر کمال شریفی- زندانی سیاسی- و حبیب الله گلپری‌پور- زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام- از داشتن ملاقات با خانواده خود محروم هستند. این موارد در حالی است که بازجوی علیرضا رجایی، عضو شورای فعالان ملی – مذهبی و روزنامه نگار که اینک در زندان دوران محکومیت خود را طی می‌کند، به همسر این زندانی سیاسی گفته است که از علیرضا رجایی طلاق بگیرد.
۹) نیروهای امنیتی با حضور در مراسم چهلمین روز درگذشت ستار بهشتی، وبلاگ نویسی که در زندان درگذشت، با خانواده او درگیر و مادر ستار بهشتی را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
۱۰) آذر منصوری، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی، از تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری تعلیق شد.
۱۱) احمدرضا احمدپور، روحانی زندانی در اعتزاض به وضعیت خود در زندان دست به اعتصاب غذا زد.
ب- وضعیت کتاب و مطبوعات، نویسندگان و روزنامه نگاران
۱) مهرداد سرجوئی، خبرنگار پارلمانی برای اجرای حکم ۳ سال حبس و مصطفی بادکوبه‌ای، ادیب و شاعر منتقد دولت، جهت اجرای حکم ۱۸ ماه حبس، به زندان اوین منتقل شدند.
۲) شاهو حسینی، روزنامە نگار و معلم مهابادی به پنج سال حبس محکوم شد.
۳) هفته نامه «نصیر بوشهر» با حکم دادستان بوشهر و روزنامه محلی «وارش» استان مازندران توقیف شدند.
۴) احمد زیدآبادی، روزنامه نگار زندانی و دبیر کل سازمان ادوار تحکیم وحدت که در مرخصی درمانی به سر می‌برد و سه نفر از مدیران زندانی سایت مجذوبان نور به نامهای حمیدرضا مرادی، مصطفی دانشجو و رضا انتصاری که برای درمان در بیمارستان بستری بودند، به زندان بازگردانده شدند.
۵) عیسی سحرخیز، روزنامه نگار زندانی که در بیمارستان بسر می‌برد، توسط مأموران امنیتی به زمین کوبیده شد.
۶) مدیر مسئول پایگاه خبری سبزپرس و محمد نوری زاد، روزنامه نگار و نویسنده به دادسرا احضار شدند.
۷) باران کوثری، بازگیر سینما اعلام کرد که از فعالیت هنری منع شده است.
۸) دولت جمهوری اسلامی ایران با ابلاغ دستور حذف بخش‌هایی از فیلم «من مادر هستم»، اعلام کرد که از اکران این فیلم در شهرهای مذهبی جلوگیری می‌شود. همچنین به سید علی صالحی، شاعر و منتقد نو‌پرداز معاصر اعلام کرد که در صورت حذف ۱۲۰ صفحه از ۱۵۰ صفحه مجموعه اشعارش، به این کتاب اجازه انتشار خواهد داد. از سوی دیگر هرمز همایون‌پور، مدیر انتشارات کتاب روشن از تعطیلی کتابفروشی روشن پس از تمدید نشدن مجوز این موسسه انتشاراتی توسط دولت، خبر داد.
۹) ۲۳ نفر از مدیران مسوول روزنامه‌های در حال انتشار، در نامهای اعلام کردند که اگردر خصوص گرانی کاغذ تصمیمی فوری اتخاذ نشود، رسانه هایشام به اجبار تعطیل می‌شود.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
۱) در ماه آبان تعداد ۷ نفر اعدام شده‌اند: دادستان عمومی و انقلاب کرمانشاه از اعدام ۴ نفر در این منطقه خبر داد. رسانه‌های وابسته به دولت ایران اتهام سه نفر از این افراد را حمل و نگهداری مواد مخدر و یک نفر دیگر را تجاوز به عنف اعلام کردند. «م- هـ» در سمنان و «ایرج. م»، «محمود. ت» و «نعمت‌الله. ع» در زاهدان اعدام شدند. رسانه‌های وابسته به دولت ایران اتهام آنان را حمل و نگهداری مواد مخدر اعلام کردند.
۲) نیروهای امنیتی مانع از ملاقات فعالان سیاسی و مدنی اصفهان با اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام شدند.
۳) دادستان کل کشوراز بازداشت دو نفر در ارتباط با پرونده مهدی هاشمی، فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی خبر داد.
۴) برخی رسانه‌های رسمی ایران گزارش دادند که تعداد زیادی استودیوی زیر زمینی که به گفته آنان مروج ابتذال و مرتبط با ضد انقلاب و دشمنان ملت ایران بوده‌اند، کشف و ۳۰ نفر از عوامل این شبکه‌ها بازداشت شده‌اند.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
۱) وضعیت اقتصادی در ایران همچنان نامناسب گزارش می‌شود؛ برای مثال نرخ تورم در آبان ماه ۱۳۹۱ به ۲۶. ۱ درصد رسید که این عدد در طول ۱۵ سال اخیر سابقه نداشته است. این در حالی است که به علت شرایط بد اقتصادی و کمبود مواد اولیه که عمدتا ناشی از سوء مدیرت اقتصادی و همچنین تحریم‌های سیاسی است، تعداد زیادی از کارگران نتوانسته‌اند ماه‌ها دستمزد خود را دریافت کنند. در خصوص وضعیت کارگران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نائب رییس سندیکای کارخانجات چای شمال ایران اعلام کرد که از مجموع ۱۸۰ کارخانه چای در شمال کشور، بیش از ۶۵ واحد تولیدی چای به سبب سیاستگذاری‌های غیرکار‌شناسانه دولت در خرید برگ سبز از چایکاران، تعطیل شده است. همچنین ۳۰ کارگر کارخانه صنایع فلزی ایران، پس از اتمام قرارداد توسط کارفرمای دولتی این واحد تولیدی، ۴۰۰ کارگر کارخانه زاگرس خودرو با تعطیلی این کارخانه و ۵۵ کارگر از شرکت قطار شهری اهواز پس از اعلام اعلام قطع همکاری با این شرکت، بیکار شدند. از سوی دیگر کارگران مجتمع دامداری مهاباد در سال جاری ۷ ماه حقوق و دستمزد دریافت نکرده‌اند. ۲۴۰۰ کارگر کارخانه‌های پروفیل ساوه و نورد لوله صفا نیز در اعتراض به عدم پرداخت شش ماه از دستمزدهای خود، دست به اعتصاب زدند.
۲) گزارش سالانه شفافیت بین المللی نشان می‌دهد که ایران از نظر فساد حکومتی در بین ۱۷۰ کشور جهان، در رتبه ۱۳۳ قرار دارد. ایران در گزارش شفافیت بین المللی سال ۲۰۱۱ میلادی در رتبه ۱۲۰ قرار داشت که در سال جاری ده رتبه تنزل کرده است.
۳) پدر هادی دانشیار، فعال کارگری بازداشت شد. این در حالی است که سید هادی دانشیار، فعال کارگری به سه سال حبس تعزیری محکوم شده است.
۴) شهناز سگوند، همسر علی نجاتی، عضو هیئت مدیره سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه پس از احضار مجدد به دادسرا، تفهیم اتهام شد.
۵) رضا شهابی، عضو هیئت مدیره سندیکای شرکت واحد، در اعترض به برخورد توهین آمیز مامور زندان در بیمارستان و همچنین عدم پیگیری مسئولان زندان نسبت به وخامت وضعیت جسمی‌اش، دست به اعتصاب‌تر و دارو زد.
۶) رامین زندنیا٬ بها ملکی٬ پیمان نودینیان، علی قریشی، کمال فکوریان٬ مصطفی سربازان، عزت نصرتی، پرویز ناصحی٬ محمد صدیق صادقی٬ هیوا احمدی و رضا وکیلی، یازده تن از اعضای کانون صنفی معلمان کردستان هر کدام به چهار ماه حبس که به مدت دو سال به حالت تعلیق در می‌آید، محکوم شدند. همچنین حکم تبعید مختار اسدی از اعضای انجمن صنفی معلمان کردستان برای پنجمین سال متوالی و حکم ممنوع الخروجی هاشم خواستار، فعال فرهنگی مجددا تمدید شد.
۷) ۴۷ نفر از کارمندان میراث‌فرهنگی کرمان حدود پنج ماه حقوق دریافت نکردند.
۸) مسئولان دانشگاه پیام نور مهاباد با درخواست جمعی از اعضای انجمن‌های این دانشگاه، جهت گردهمایی به منظورابراز همدردی با کودکان پیرانشهری که همکلاسی‌هایشان در آتش سوزی یک مدرسه جانباخته بودند، مخالفت کردند.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
اخبار منتشر شده از میراث فرهنگی و محیط زیست در آذرماه نیز همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد.
۱) آمارهای دولتی حاکی از آن است که چوب بهره برداری شده در مجموع سال‌های ۸۹ و ۹۰ از جنگل‌های شمال ایران بالغ بر ۱. ۵ میلیون مترمکعب است.
۲) ۲۵۰ اصله درخت پارک جنگلی جهان‌نما توسط پیمانکاران وزارت راه و شهرسازی قطع شد.
۳) نفوذ آب به شالوده برج آزادی تهران، بنای این برج را تهدید می‌کند.
۴) انفجار شیء نا‌شناس در جزیره لارک که به گفته اهالی این جزیره شبیه به مین دریایی بوده است، جان دو کودک را گرفت.
خاتمه
در پایان این گزارش ماهانه توجه مقام‌های مسئول جمهوری اسلامی ایران را به وضعیت کودکان ایرانی به ویژه کودکان کار و سرنوشت کودکان بد سرپرست یا فاقد سرپرست و همچنین ضرورت تأمین حداقل رفاه و تحصیل رایگان برای کلیه کودکان ایرانی، جلب می‌کنم. «کودکان، آینده سازان فردا هستند؛ امروز باید به فکر فردا باشیم.»
شیرین عبادی
مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳
اول دی ۱۳۹۱
توضیح: علاقه مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت‌ها و خبرگزاری‌های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت‌های کانون مدافعان حقوق بشر، جرس، الف، کمیته گزارشگران حقوق بشر، ندای آزادی، بازتاب، هرانا، قانون، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، موکریان، ندای سبز آزادی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی‌بی سی.