وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی در سخنرانی اخیر خود مدعی کشف و انهدام شبکهای متشکل از ۶۰۰ روزنامه نگار ایرانی شد و گفت که این شبکه فعالیتهای خود را به قصد ضربه به جمهوری اسلامی با یکدیگر هماهنگ میکردند. «حیدر مصلحی» ادعا کرد که ۱۵۰ نفر از اعضای این شبکه در داخل ایران بوده و ۴۵۰ نفردیگر در خارج از ایران مستقر هستند. او توضیح بیشتری درباره ادعای خود نداد اما اظهارات او به طور مشخص در جهت توجیه بازداشت گسترده روزنامه نگاران طی هفتههای اخیر صورت گرفته است.
ماموران وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی روز یکشنبه (۸ بهمن ماه) با حمله به چند نشریهٔ منتقد دولت، اقدام به بازداشت گروهی از اعضای این تحریریهها کردند. بنابرگزارشها، روی هم رفته ۱۹ نفر طی هفتههای اخیر بازداشت شده و گروهی دیگر از روزنامه نگاران نیز برای بازجویی به وزارت اطلاعات احضار شدهاند. این وزارت خانه تاکنون با انتشار سه اطلاعیه در صدد توجیه بازداشتهای انجام شده برآمده است. اطلاعیههایی که هدف اصلی آن طرح اتهام وابستگی روزنامه نگاران بازداشت شده به شبکههای جاسوسی کشورهای خارجی است. اتهامی که نهادهای امنیتی ایران معمولا از آن برای توجیه بازداشت روزنامه نگاران استفاده میکنند.. این بار نیز ظاهرا رویه دستگاه امنیتی در متهم کردن روزنامه نگاران داخل ایران به همکاری با سرویسهای امنیتی غربی تابع قاعده همیشگی است و اتهامهای تکراری و مشابهی که به آنها زده شده موید همین رویکرد است.
میترسند و میترسانند
درباره انگیزههای وزارت اطلاعات از موج اخیر بازداشت روزنامه نگاران تحلیلهای متفاوتی ارایه شده است اما ارتباط بازداشتها با انتخابات دور آینده ریاست جمهوری در میان این تحلیلها پررنگتر است. نهادهای امنیتی ایران به طور آشکاری نگران بروز موج تازهای از اعتراضها در بحبوحه انتخابات ریاست جمهوری هستند. این نگرانی در اظهارات ماههای اخیر آنها به وفور منعکس شده است. وزیر اطلاعات نیز در سخنرانی روز شبکه (۱۲) اسفند خود با خطاب کردن معترضان حکومت به عنوان فتنه گر گفت که «» جریان فتنه با پشتوانه مالی داخلی و خارجی خود را مجهز کرده و برای انتخابات برنامههایی دارد. «بنابراین به نظر میرسد که بازداشت گسترده روزنامه نگاران طی هفتههای اخیر نیز نوعی نمایش قدرت برای ایجاد رعب در میان فعالان رسانهای است تا آنها در صورت شدت یافتن بحران سیاسی و موج تازه اعتراضهای عمومی دست به کار فعالیت مستقل رسانهای نشوند.
ادعاهای زیادی و دست خالی
شیوه بازداشتهای اخیر یعنی حمله به روزنامهها و بازداشت روزنامه نگاران در میان همکارانشان به خوبی انگیزه ایجاد رعب و وحشت را برملا میسازد. یکی از روزنامه نگاران که در روز حمله به روزنامهها در یکی از این تحریریهها حضور داشته به» جرس «میگوید:» شیوه بازداشتها کاملا با هدف ایجاد ترس بود. ماموران اطلاعات بعد از حضور در تحریریه اقدام به جمع آوری تلفنهای همراه همه افراد حاضر در روزنامه کردند. بعد افرادی که قرار بود بازداشت شوند را به اتاق دیگری بردند و بعد از سه ساعت آنها را با خود بردند. «به گفته این روزنامه نگار» اگر هدف وزارت اطلاعات صرفا بازداشت این افراد بود میتوانستند مثل همیشه به خانههای آنها مراجعه کنند و با نشان دادن حکم جلب اقدام به بازداشت کنند. حمله به تحریریهها فقط با هدف ترس و ارعاب بود. «در همین حال یکی دیگر از روزنامه نگاران مطلع با اشاره به بازجوییهایی کوتاه از روزنامه نگارانی که اخیرا بازداشت شدهاند به» جرس «میگوید:» روزنامه نگارانی که اخیرا بازداشت شدهاند به طور میانگین ۳ یا ۴ چهار جلسه بازجویی داشتهاند و برای روزهای طولانی کسی به انها در سلول سر نمیزده است. همین مساله نشان میدهد که دست نیروهای امنیتی در متهم کردن آنان به همکاری با رسانههای خارجی یا سرویسهای امنیتی خارجی کاملا خالی بوده است. «به گفته این روزنامه نگار» وزارت اطلاعات برای این بازجوییهای کوتاه مدت میتوانست روزنامه نگاران را به این وزارت خانه احضار کند و سوالات خود را بپرسد و هیچ دلیلی برای بازداشت آنها وجود نداشت. این نوع بازداشت کردن یک شوی تبلیغی تمام عیار بود. «
تقلایی برای حفظ پایگاههای عمومی
سخنرانی اخیر وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی هم که در آن به شبکهای متشکل از ۶۰۰ روزنامه نگار اشاره شده است در واقع نشان دهنده تلاش این نهاد برای پیشبرد این پروژه تبلیغی و امنیتی است. یکی از روزنامه نگاران ساکن ایران با اشاره به این موضوع به» جرس «میگوید: وزارت اطلاعات به رغم ادعای خود در آگاهی از تمام شئون فعالیتهای رسانهای در ایران چطور از شکل گیری حلقه ای۶۰۰ نفری غاقل بوده است و اصولا چطور ۱۵۰ نفر نفر از روزنامه نگاران داخل ایران به رغم محدودیتهای شدید امنیتی ریسک همکاری با آنچه» سرویسهای امنیتی خارجی «خوانده شده را پذیرفتهاند.» به گفته او «در واقع اظهار اینکه شبکهای ۶۰۰ نفری از روزنامه نگاران مخالف حکومت شناسایی شدهاند به جای آنکه قوت دستگاه امنیتی را نشان دهد عملا قوت منتقدان را آشکار میسازد. هر چند که باید در نظر گرفت این اظهارات پایهای در واقعیت ندارد و مبتنی بر یک سناریو تخیلی است.»
مصلحی علاوه بر ادعای کشف شبکهای ۶۰۰ نفره از روزنامه نگاران مخالف حکومت در بخش دیگری از سخنان خود به نقش شبکههای ماهوارهای هم اشاره کرده و مدعی شده که «راه اندازی شبکههای مختلف تلویزیونی ضدانقلاب در سالهای اخیر در قالب برنامههای تحلیلی و گفتوگو از سوی جبهه استکبار طراحی شده است تا از رویارویی مسلمانان با جبهه استکبار جلوگیری کند.» وی این شبکههای تلویزیونی را به تلاش برای «تضعیف انقلاب» از طریق «حمله سنگین به ولایت فقیه و گفتمان امام و رهبری و بزرگنمایی مشکلات و خبرسازی» متهم کرده است. اظهارات او نمایانگر احساس ضعف سیستم امنیتی و رسانهای جمهوری اسلامی است که به رغم قدرت نماییهای مکرر وزارت اطلاعات و سایر نهادهای امنیتی در حال از دست دادن روزافزون موقعیت خود در نزد افکار عمومی است. این ضعف روزافزون احتمالا سیستم امنیتی ایران را برای ادامه دادن روش بازداشت و برخورد با رسانهها طی ماههای اخیر ناگزیر خواهد ساخت و قربانی شدن تعداد دیگری از فعالان رسانهای در ایران طی ماههای اینده چندان دور از ذهن نیست.