احترام به حقوق شهروندی و حریم خصوصی شهروندان از جمله موضوعاتی بود که در شعارهای انتخاباتی حسن روحانی بار‌ها بر آن تاکید شد.
رئیس جمهور منتخب پس از پیروزی در انتخابات هم چند بار بر اهمیت احترام به حریم خصوصی شهروندان تاکید کرد. وی هفته گذشته در یک سخنرانی عمومی عنوان کرد که حکومت حق ندارد در حریم شخصی شهروندان مداخله کند با این حال مشخص نیست روحانی به عنوان رئیس قوه مجریه تا چه حد قادر خواهد بود دخالت دیگر نهادهای تحت امر رهبر جمهوری اسلامی در امور شخصی شهروندان را مهار یا کنترل کند.
نزدیک به یک ماه پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان یازدهمین رئیس جمهور ایران، وی و افراد نزدیک به تفکر او، بار‌ها از فضای امنیتی موجود و ایجاد سخت گیری بر شهروندان گلایه کرده و وعده دادند که در دولت اعتدال به آزادی‌های اساسی مردم و از جمله احترام به حریم خصوصی آن‌ها احترام گذاشته خواهد شد.
در کنار این اظهار نظر‌های خوش بینانه، برخی معتقدند بسیاری از موارد از جمله مسائل امنیتی در حوزه اختیارات رئیس جمهور نیست، با این حال اطرافیان رئیس جمهور منتخب به گشایش فضا امید وار هستند و معتقدند باید امید وار بود که شعار‌ها آنگونه که رئیس جمهور منتخب وعده داده امکان تحقق داشته باشد. «حجت الاسلام مجید انصاری» از افراد نزدیک به تفکر روحانی اخیرا در همایشی در شرق تهران گفت که « مردم با دیدن درهای بسته ناامید نشوند چون بالاخره کلید قفل پیدا می‌شود.»
روحانی در باره حریم خصوصی مردم چه گفت؟
حسن روحانی در دومین مناظره انتخاباتی خود تاکید ویژه‌ای بر حقوق شهروندی داشت و در همین رابطه گفته بود: «مساله حقوق شهروندی طبق قانون اساسی و فصل سومش که در واقع حقوق ملت است بسیار مهم است و این حقوق باید تدوین شود.»
منتخب مردم در آن مناظره در باره حفظ حریم خصوصی مردم نیز گفت: «مساله مهم‌تر مساله حریم خصوصی است و من از اقدام نیروی انتظامی برای جمع آوری ماهواره‌ها تعجب می‌کنم و در دولت من ورود به حریم خصوصی ممنوع است.»
نگاه متساهلانه به حریم خصوصی شهروندان را می‌توان از جمله عوامل جذب نظر افکار عمومی به حسن روحانی دانست. دخالت دولت در حریم خصوصی شهروندان طی سالهای اخیر به طرز قابل ملاحظه‌ای شده پیدا کرده است و علاوه بر برخورد با پوشش‌های عرفی جوانان که حکومت از آن به عنوان بی‌حجابی یاد می‌کند در بخش‌های دیگری نظیر استفاده از ماهواره نیز شدید‌ترین سیاست‌های تقابلی به اجرا گذاشته شده است. حسن روحانی گفته است که با چنین رفتارهایی مخالف است و اجازه نخواهد داد حریم خصوصی شهروندان نقض شود.
او چندی قبل در گفتگو با نشریه چلچراغ به صورت شسته رفته‌ای در باره مخالفت خود با هرگونه نقض حریم خصوصی شهروندان صحبت کرده و از جمله گفته بود ما با هرگونه مداخله دولت در حریم شخصی شهروندان مخالف هستیم.
قرائت متفاوت در باره شادی و حجاب زنان
افزایش آمار انواع خشونت‌ها در جامعه به همراه خبرهای نگران کننده و همیشگی درباره افزایش آمار افسردگی در جامعه ایران یکی از نشانه‌های مهم ناخشنودی جامعه ایرانی است. حکومت به دلیل قید و بندهایی که عمدتا ایدئولوژیک هستند امکان شادی‌های عمومی را به حداقل ممکن رسانده و به جای آن عزاداری‌های عمومی مذهبی را تبلیغ و ترویج می‌کند. سیاستی که به غمگین شدن جامعه انجامیده است. در میان شعارهای انتخاباتی حسن روحانی مخالفت با نگاه امنیتی به مراسم شادی عمومی به چشم می‌خورد و اکنون از وی انتظار می‌رود که در این رابطه هم قدم‌های لازم را بردارد. او پیش‌تر گفته بود: «یک عده‌ای فکر می‌کنند اگر جوانان با هم کوه بروند، در یک مراسم شادی شرکت کنند، یا در خیابان با هم قدم بزنند، عفت جامعه خدشه‌دار می‌شود. اما واقعیت این است که عفت را چیزهای مهم‌تری تهدید می‌کند. برخی از برخورد‌ها هم ناشی از نگاه پلیسی و امنیتی به جامعه است، نگاهی که همه چیز را سیاسی می‌بیند. در حالی که اجازه دادن به برگزاری برخی مراسم، شدت کنش و دیدگاه سیاسی را کاهش می‌دهد.»
مخالفت با تفکیک جنسیتی و نقض حقوق زنان
تصمیم متولیان نهادهای آموزشی در دولت احمدی‌نژاد به جداسازی جنسیتی نهادهای آکادمیک باعث ناخوشندی دانشجویان و اساتیدی شده که چنین اقدام‌هایی را مرتجعانه تقلی کرده و اجرای آن را باعث قدرت گیری گروه‌های به شدت محافظه کار در جمهوری اسلامی می‌دانند. نگاه دانشجویان اکنون به حسن روحانی است تا به وعده‌ای که برای مقابله با جداسازی جنسیتی داده است جامعه عمل بپوشاند. او گفته که « جداسازی جنسیتی مغایر با پیشرفت است و در همین راستا تاکید کرده که هیچ جامعه‌ای در طول تاریخ نتوانسته است تفکیک جنسیتی کند، ما به هیچ عنوان دنبال تفکیک جنسیتی نیستم. »
زنانی که حقشان را می‌خواهند
زنان طالب مشارکت سیاسی و اجتماعی هم چشم به عملکرد روحانی داده‌اند تا ببینید آیا آن طور که وی در شعارهای انتخاباتی‌اش از افزایش مشارکت زنان حمایت می‌کرد در عمل هم زمینه برآورده شدن تقاضایی را فراهم می‌کند یا نه. مطالباتی که بسیار متکثر و متنوع هستند و برخی از آن‌ها علیرغم آنکه نیازی به هیچ اقدام ساختاری ندارد اما به دلیل ایدئولوژی رسمی حکومت محقق نشده‌اند. امکان دادن به زنان برای حضور در استادیوم‌های ورزشی یکی از این مطالبات است. حسن روحانی در این باره گفته است: « من با اعمال محدودیت‌های فراقانونی علیه دختران و زنان مخالفم. برخی آن‌قدر تنگ‌نظر هستند که حتی فتواهای غیرسخت‌گیرانه‌تر مراجع را نیز برنمی‌تابند. رفتار آدم‌های سخت‌گیر امروز با تصوراتشان درباره اسلام نمی‌خواند. اسلام را کامل و راه‌حل همه چیز معرفی می‌کنند، ولی دست آخر نمی‌توانند راهی برای وارد کردن زنان به ورزشگاه‌ها پیدا کنند و راه محدود کردن را در پیش می‌گیرند. من البته معتقدم قطعا مشکل از سوی این افراد است. » اظهارات او در شرایطی بیان می‌شود که گروهی از دختران و زنان که به قصد استقبال از ملی پوشان فوتبال پس از راهیابی ایران به جام جهانی به استادیوم آزادی رفته بودند به در بسته خورند و نیروی انتظامی اجازه حضور آنان در ورزشکاه را نداد.
آیا روحانی می‌تواند؟
برخی ناظران مسائل ایران معتقدند از آنجا که اختیار خیلی از امور از عهده رئیس جمهور خارج است، تحقق برخی وعده‌های وی عملا امکان پذیر نیست. از جمله در باره « گشت ارشاد»، اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی پیش‌تر گفته بود که « جمع کردن گشت‌های ارشاد در اختیار رئیس جمهور نیست و کسانی که برای جلب آرای مردم به دنبال جمع‌آوری طرح گشت ارشاد هستند، باید بدانند گشت ارشاد از جنس منافع ملی است و کسی حق ندارد این موضوع را خدشه‌دار کند. »
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مداخله نهادهایی چون بسیج، سپاه و نیروی انتظامی در حریم خصوصی مردم و محدود کردن آزادی جوانان از جمله مسائلی است که مستقیما با نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ارتباط پیدا می‌کند. با این حال رئیس جمهور می‌تواند از طریق چانه زنی با مقامات، اقدامات محدود کننده علیه مردم و جوانان را کاهش دهد.
– جرس / فرشید آل داوود