وزیران خارجه ایران و آمریکا در مصاحبه‌های جداگانه، نظرات خود را نست به مذاکرات اخیر هسته‌ای در ژنو ابراز کرده‌اند. همزمان، یک مقام وزارت خارجه روسیه گفته است که ایران مسئول عدم توافق در اجلاس ژنو نیست.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، در گفتگو با بی‌بی‌سی، ضمن اشاره به مذاکرات اخیر وزیران امور خارجه کشورهای گروه ١+٥ و ایران، گفت که مذاکرات آخر هفته گذشته در ژنو به توافق “به شدت نزدیک شد” اما ایران از توافق با طرف مقابل خودداری کرد.
وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته همراه با وزیران امور خارجه بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان و مسئول سیاست خارجی در ژنو با وزیر امور خارجه ایران گفتگوهایی را به عمل آورد. وی گفت: “ما در روز شنبه [هفته گذشته] در پیشنهادی که در برابر ایرانیان قرار دادیم، به وحدت نظر ر سیدیم اما آنها [هیات ایرانی] احساس کردند که باید برگردند.”
مشخص نیست که آیا منظور آقای کری از “بازگشت” ایرانیان، تغییر نظر هیات ایرانی در جریان مذاکرات بوده یا از لزوم مراجعه نمایندگان ایران به کشورشان و رجوع به مقامات ارشدتر جمهوری اسلامی برای کسب نظر آنان سخن گفته است.
جان کری ضمن تایید اینکه بین قدرت‌های جهانی و ایران هنوز اختلافات عمده‌ای وجود دارد، درعین حال گفت که هیچیک از اختلافات بین دو طرف چنان بزرگ نیست که مانع از حصول توافق شود.
وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که جامعه جهانی باید اطمینان حاصل کند که ایران برنامه‌ای را برای تولید تسلیحات اتمی دنبال نمی‌کند.
در حالیکه جمهوری اسلامی بر صلح آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای خود تاکید داشته، شورای امنیت سازمان ملل، با تصویب قطعنامه‌هایی، از ایران خواسته است تا زمان حصول اطمینان جامعه جهانی از غیرنظامی بودن این برنامه‌ها، بخش‌هایی از فعالیت اتمی خود به خصوص در زمینه غنی سازی اورانیوم و راه‌اندازی رآکتور آب سنگین اراک را به حالت تعلیق درآورد و برای وادار کردن ایران به قبول این خواست خود، یک رشته تحریم بین‌المللی را نیز وضع کرده است.
علاوه بر این، برخی کشورهای غربی با متهم کردن ایران به تلاش برای ساختن بمب اتمی، تحریم‌های یکجانبه سنگینی را علیه این کشور به اجرا گذاشته‌اند.
جان کری در مصاحبه خود، به روابط دوجانبه آمریکا و جمهوری اسلامی هم اشاره کرد و گفت “بررسی اختلافات زمان می‌برد” و افزود: “ما سی و پنج سال است که با یکدیگر حرف نزده‌ایم، اما ظرف سی ساعت، بیش از سی سال قبل از آن با هم حرف زدیم.”
در خبری دیگر در این زمینه، خبرگزاری روسی اینترفاکس به نقل از “یک منبع وزارت خارجه” این کشور گزارش کرده است که “ایران از پیش نویس توافقنامه در ژنو راضی بود اما از آنجا که برای امضای این سند، وحدت نظر همه شرکت کنندگان لازم بود، توافقنامه به امضا نرسید.” وی افزوده است که امضا نشدن این توافقنامه “تقصیر ایران نبود.”
در جریان اجلاس ژنو، وزیر خارجه ایران در پاسخ به سئوالی در مورد احتمال امضای یک توافقنامه، گفته بود که احتمالا موضوع امضای سند به عنوان توافقنامه مطرح نخواهد بود.
ظریف و خوشبینی مشروط
همزمان، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم در مصاحبه با شبکه ٢ تلویزیون جمهوری اسلامی، نظر خود را در مورد مذاکرات هفته گذشته در ژنو ابراز داشته است.
مصاحبه کننده به آقای ظریف یادآور شد که در جریان شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، گفته بود که انتظار دارد پرونده هسته‌ای ظرف یک سال به نتیجه برسد و سئوال کردکه آیا “با توجه به سختی‌هایی که در جزئیات وجود دارد” هنوز این نظر را تکرار می کند.
وزیر امور خارجه ایران گفت: “معتقدم باید اینگونه باشد یعنی اگر حسن نیتی وجود داشته باشد، حتی به یک سال هم نیازی نیست. اما اگر به دنبال بهانه تراشی باشند، یقینا مسیر کمی طولانی خواهد شد.”
در پاسخ به این سئوال که به چه دلیل وزیران خارجه گروه ١+٥ تصمیم گرفتند به ژنو سفر کنند، آقای ظریف گفت که “آنها دیدند که مذاکرات در حال جدی شدن و زمینه برای رسیدن به تفاهم فراهم شده است.” نشست ژنو به منظور مذاکره دو روزه هیات های نمایندگی ایران و کشورهای ١+٥ در سطح معاونان و مدیران ارشد وزارت امور خارجه این کشورها برنامه ریزی شده بود اما با حضور وزیران خارجه این کشورها ادامه یافت و سه روز به طول انجامید.
وزیر خارجه ایران گفت که حضور وزیران خارجه قدرت‌های جهانی در ژنو “نشان‌دهنده این بود که همگی احساس می‌کردند که پیشرفت قابل توجهی فراهم شده و رسیده به تفاهم نزدیک است” و افزود که از نظر او هم پیشرفت بسیار خوبی، همراه با “تاکید بر خواسته و دیدگاه حقوق حقه ایران” به دست آمد.
وزیر خارجه ایران فاش نشدن جزئیات مذاکرات هسته‌ای را علامتی مثبت دانست و گفت “اینها نشانه‌هایی از ورود مذاکرات به مراحل جدی است” و گزارش‌های رسانه‌ای در مورد محتوای مذاکرات را “ظن و توهم” توصیف کرد.
وزیر خارجه ایران با تاکید بر اینکه هدف از مذاکرات ژنو حل و فصل پرونده هسته‌ای است و حل اختلاف و برقراری روابط با آمریکا در دستور کار نیست، تلویحا به گزارش‌های حاکی از نگرانی برخی کشورهای منطقه‌ای از دوستی مجدد ایران و آمریکا واکنش نشان داد. وی گفت: “به آنها می‌گویم که بی‌جهت نگران نباشید چرا که اولویت جمهوری اسلامی در سیاست خارجی، همسایگان ایران است.”
وی همچنین در مورد برخی اظهارات جان کری در سفر به امارات متحده عربی، گفت که “بعضی وقت‌ها دیپلمات‌ها مواضع متفاوتی را در برابر سئوالات متفاوت برای رفع نگرانی دولت میزبان مطرح می‌کنند که اگر یک روش و رویکرد یکسان و منسجمی نداشته باشند، باعث خدشه وارد شدن به اعتبار آنها و همچنین صدمه دیدن اعتماد موجود در مذاکرات می‌شود.”
جان کری در سفر به امارات متحده، در سخنانی گفت که کشورهای گروه ١+٥ به موضعی واحد برای حل اختلاف با ایران دست یافته بودند، اما ایرانیان نتوانستند با پیشنهاد طرف مقابل موافقت کنند.
آقای ظریف در مصاحبه با تلویزیون ایران گفته است که تلاش اعضای ١+٥ برای حل و فصل اختلاف درونی آنها بخش عمده‌ای از زمان مذاکرات ژنو به به خود اختصاص داد.
وی در عین حال افزود: “اختلاف نظر ما با ١+٥ زیاد است و اگر اختلاف نظر نداشتیم، پرونده هسته‌ای ده سال به این شکل ادامه پیدا نمی‌کرد؛ اما هنر در این است که ما با حفظ مواضع و اصولمان، در تلاش باشیم تا به تفاهم برسیم.”
توافق با آژانس
آقای ظریف در این مصاحبه به توافق اخیر ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اشاره کرد و گفت که “کار با آژانس جزیی از راه حل است چون هر توافقی که با ١+٥ صورت گیرد، باید از طریق آژانس راست‌آزمایی شود” و اظهار داشت که در برنامه‌های هسته‌ای ایران از گذشته، ابهاماتی وجود داشته که باید با همکاری با آژانس برطرف شود.
روز گذشته اعلام شد که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی، و علی اکبر صالحی، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در پایان مذاکراتی که در تهران صورت گرفت، بیانیه مشترکی امضا کرده‌اند که از جمله شامل اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دو سایت رآکتور آب سنگین اراک و معدن گچین است.
به گزارش تلویزیون ایران، آقای صالحی در مورد این بیانیه گفت: “با این اقدام در واقع می‌خواهیم از دادن بهانه به دست دیگران جلوگیری کنیم که همواره مانع پیشرفت حل و فصل مسائل باقیمانده بین ایران و آژانس می‌شوند.”
قبل از ارسال پرونده اتمی ایران به شورای امنیت، شورای حکام آزانس بین المللی با تصویب چند قطعنامه، از ایران خواسته بود تا در جهت رفع نگرانی موجود پیرامون ماهیت برنامه اتمی خود با این نهاد همکاری بیشتری داشته باشد و برخی از فعالیت های اتمی خود را متوقف کند.ایران این قطعنامه ها را رد کرده بود.
قرار است روز ٢٠ نوامبر نمایندگان ایران و کشورهای ١+٥ در دور دیگری از مذاکرات شرکت کنند.
