دولت آمریکا ۲۶ دیماه، متن کامل توافقنامه اتمی ایران و شش کشور طرف گفتوگو را که روز سوم آذر ماه در ژنو امضا شد و در هفته سوم دیماه نحوه عملی انجام آن نهایی شد، در اختیار کنگره آن کشور قرار داد.
پیشتر انتقاداتی علیه دولت باراک اوباما مطرح شده بود که او قصد در پنهان نگه داشتن متن توافقنامه دارد؛ آنچه جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، رد کرده و میگوید محرمانه ماندن جزئیات فنی توافقنامه «به درخواست آژانس بینالمللی انرژی اتمی» صورت گرفته است.
قبل از این خلاصهای از این توافقنامه ۳۰ صفحهای که نوعی توافق اولیه یا «نقشه راه» عنوان شده، منتشر شده بود اما اکنون جزئیات آن در اختیار نمایندگان قرار میگیرد.
سخنگوی کاخ سفید گفته درست است که دولت ایالات متحده مدارکی که جزئیات فنی توافقنامه «اقدام مشترک» را در بر میگیرد امروز (پنجشنبه) در اختیار کنگره میگذارد، «اینگونه مدارک همیشه بهطور عمومی منتشر نمیشوند».
متن کامل توافقنامه در حالی به کنگره آمریکا میرود که گروهی از سناتورها قصد دارند تحریمهای جدیدی را علیه ایران به تصویب برسانند. این سناتورها که نمایندگانی از هر دو حزب جمهوریخواه و دمکرات به آنها ملحق شدهاند، در عینحال به دنبال افزایش شمار رایدهندگان به طرحی جدید هستند بهطوریکه شمار کلی آن بیشتر از دو سوم کل سناتورها شود و قدرت «وتو» را از باراک اوباما بگیرد.
رئیسجمهوری آمریکا ضمن هشدار در مورد طرح تحریمهای جدید علیه ایران در شرایط فعلی، گفته است در صورت تصویب آن را «وتو» خواهد کرد.
باراک اوباما میگوید باید به دیپلماسیای که اکنون به جنبش افتاده است، بخت پیشرفت داد.
توافقنامه اتمی با ایران از تهران میخواهد تا بخشی از برنامههای اتمی خود را -که برخی رسانههای آمریکایی آن را بخشهای پیشرفته این برنامه چند ساله نامیدهاند- داوطلبانه معلق کند و در عوض بخشی از تحریمها نیز کاهش پیدا میکند.
این توافقنامه از جمله از ایران میخواهد نیمی از اورانیوم موجود غنی شده تا ۲۰ درصد را به مواد کمتر از پنج درصد رقیق نماید. در عین حال این کشور طی شش ماه متعهد شده است که اورانیوم بیشتر از ۵ درصد غنیسازی نکند و غنیسازی ۲۰ درصدی خود را نیز متوقف کند. تهران در عین حال فعالیت خود را در تاسیسات اراک گسترش نمیدهد، به آن راکتور جدیدی اضافه نمیکند یا آب سنگین به راکتور موجود وارد نخواهد کرد. ایران متعهد شده است که ساخت تاسیسات اتمی جدید را نیز متوقف کند.
بازرسان سازمان انرژی اتمی، نمایندگان بینالمللی بهشمار میروند که طی شش ماه آینده بر اجرای تعهدات ایران نظارت میکنند.
بنا بر اعلام سخنگوی سازمان انرژی اتمی، بازرسان بینالمللی شنبه ۲۸ دیماه به ایران میروند.
قدرتهای جهانی نیز داوطلبانه بخشی از تحریمهای ایران را کاهش میدهند. از جمله قرار است کمکهای هدفمندی به ارزش بین ۶ تا ۷ میلیارد دلار از سرمایه ۱۰۰ میلیارد دلاری بلوکه شده ایران، به آن کشور شود.
این پولیست که طی سالهای گذشته، در حالیکه تهران به توافقی با کشورهای ۵+۱ نرسید، در خارج از مرزهای این کشور بلوکه شد.
بخش اصلی این سرمایه همچنان، طی زمانیکه توافق اولیه به توافقی همهجانبه نرسد، از دسترس ایران دور خواهد ماند.
بخش بزرگی از تحریمهای موجود علیه ایران نیز در این زمان سر جای خود باقی میماند.
در عین حال ایران میتواند به ۴.۲ میلیارد دلار از پول بلوکه شده خود نیز دسترسی داشته باشد. آنچه به شکل ماهیانه طی شش ماه در هشت پرداخت، و پس از هر بار تائید بازرسان بینالمللی به تهران بازگردانده میشود. این مبلغ رقمی بین ۴۵۰ تا ۵۵۰ میلیون دلار را در هر ماه در بر میگیرد.
کاخ سفید در بیانیهای که در این مورد منتشر کرده و در آن خلاصهای از جزئیات توافقنامه آمده است، میگوید تا زمانی که طرفهای گفتوگو به توافقی کامل نرسیدند، در واقع هنوز به هیچ توافقی نرسیدهاند.
ایران و ۵+۱ قرار است به مذاکرات خود برای رسیدن به توافقی همهجانبه ادامه دهند. با این همه مقامهای هر دو کشور ایران و آمریکا گفتهاند راه سختی در پیش آنها خواهد بود.
در بیانیه کاخ سفید نیز ضمن اشاره به این موضوع آمده است «با این همه به خاطر امنیت ملی ما و به خاطر صلح و ثبات جهانی، اکنون زمان آن است که به دیپلماسی بختی برای بهثمر رسیدن، داد».