پربازدیدترین‌های ویکی‌پدیای فارسی: روحانی، گوگوش، بابک زنجانی، حریم سلطان

نهاد مدیریت پروژه ویکی‌پدیا آمار تازه‌ای را مربوط به سال ۲۰۱۳ منتشر کرده‌است که نشان می‌دهد پربازدیدترین مقالات در دانشنامه ویکی‌پدیای فارسی طی سالی که گذشت به ترتیب، مقالات حسن روحانی، ایران، ویکی‌پدیا، گوگوش، و بابک زنجانی بوده‌است.

پس از این پنج مقاله، پربازدیدترین مقاله‌های ویکی‌پدیای فارسی در سالی که گذشت به ترتیب حریم سلطان، انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)، اسفندیار رحیم‌مشایی، آکادمی موسیقی گوگوش، و تهران بوده‌اند.

با آغاز سال جدید میلادی، بنیاد ویکی‌مدیا (Wikimedia) که مدیریت پروژه‌های مختلف بر اساس قالب «ویکی» را برعهده دارد طبق روال هرساله آمار ۱۰۰ مقاله پربازدید سال در نسخه‌های مختلف (زبان‌های مختلف) این دائرةالمعارف پرطرفدار را منتشر کرده‌است.

نگاهی به این آمار نشان می‌دهد که مقاله مربوط به حسن روحانی در این دانشنامه طی سالی که گذشت بیش از ۸۰۶ هزار بار از سوی جامعه فارسی‌زبان کلیک خورده و به این وسیله در صدر مقالات پربازدید آن قرار گرفته‌است.

نامزدهای آخرین انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران به ترتیب بیشترین بازدیدکننده عبارت بوده‌اند از حسن روحانی (۱)، سعید جلیلی (۱۴)، محمدرضا عارف (۲۷)، محمدباقر قالیباف (۴۰)، و محسن رضایی (۶۱).

در همین حال با وجودی که دیگر نامزدها ازجمله محمد غرضی، علی‌اکبر ولایتی، و غلامعلی حداد عادل در فهرست ۱۰۰ مقاله پربازدید ویکی‌پدیای فارسی قرار ندارند اما اسفندیار رحیم مشایی در رده هشتم پربازدیدهای سال ۲۰۱۳ قرار گرفته‌است.

از دیگر نکات جالب آمار امسال محبوبیت سریال تاریخی «حریم سلطان» است که آن را در جایگاه ششم پربازدیدهای ویکی‌پدیای فارسی و شخصیت‌های تاریخی این داستان یعنی خرم‌سلطان و سلیمان یکم را به ترتیب در جایگاه‌های سیزدهم و نوزدهم مقالات پرطرفدار سال به زبان فارسی قرار داده‌است.

این سریال که ساخت ترکیه است با دوبله‌های متعدد در ۵۵ کشور در حال پخش است و دوبله فارسی آن از سوی شبکهٔ ماهواره‌ای جم تی‌وی پخش می‌شود.

در زمینه شخصیت‌های تاریخی، مقاله «کوروش بزرگ» (۱۶) در صدر قرار دارد و پس از آن به ترتیب نام سلیمان یکم عثمانی (۱۹)، محمدرضا پهلوی (۳۰)، رضاشاه (۳۲)، ابن سینا (۳۷)، و فردوسی (۵۷) دیده می‌شود.

مقالات پربازدید امسال در مقوله خوانندگان ایرانی و غیر ایرانی به ترتیب به گوگوش (رتبه چهارم)، لیلا فروهر (دوازدهم)، جنیفر لوپز (۱۷)، جاستین بیبر (۱۸)، داریوش اقبالی (۲۴)، هایده (۲۸)، ابی (۲۹)، و معین (۴۱) اختصاص دارند.

لیونل مسی (۲۶) پربازدیدترین فوتبالیست خارجی و علی دایی (۳۳) پربازدیدترین فوتبالیست ایرانی این فهرست هستند. باشگاه فوتبال استقلال تهران سی‌وچهارمین مقاله پربازدید سال و باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران پنجاه‌وسومین مقاله پربازدید این دانشنامه بوده‌اند.

بررسی این فهرست نشان می‌دهد که مقالات مربوط به شهرهای ایران و جهان و کشورهای مختلف هم‌چنان مانند سال‌های پیش در میان پربازدیدترین‌ها قرار داشته‌اند و در این میان مقالاتی چون تهران، شیراز، تبریز، و ایران، آمریکا، ترکیه، و افغانستان در زمره محبوب‌ترین‌ها بوده‌اند.

کاهش توجه به مقالات مربوط به جنسیت

در حالی که بررسی مقالات پربازدید ویکی‌پدیای فارسی در سال ۲۰۱۲ نشانگر توجه زیاد بازدیدکنندگان به نوشتارهای مرتبط با جنسیت و روابط جنسی در آن سال بوده، مقایسه آن با آمار سال ۲۰۱۳ نشان از کاهش توجه به این مقوله دارد.

ازجمله مقاله همجنس‌گرایی که سال گذشته در رده دهم قرار داشت، در سال ۲۰۱۳ در میان صد مقاله پربازدید به چشم نمی‌خورد و همین امر برای چندی دیگر از مقالات مربوط به جنسیت صادق است.

اقبال بیشتر ایرانیان به استفاده از نسخه فارسی ویکی‌پدیا

از دیگر فهرست‌هایی که بنیاد ویکی‌مدیا هرساله منتشر می‌کند آمار بازدید از نسخه‌های مختلف ویکی‌پدیا به تفکیک کشور است. نگاه به فهرست‌های این آمار نشان می‌دهد که در سال ۲۰۰۹ میلادی در حدود نیمی از بازدیدهای کاربران ایرانی از نسخه انگلیسی ویکی‌پدیا انجام می‌شده و کمی بیشتر از نیمی از دیگر مراجعات به نسخه فارسی این دانشنامه جهانی بوده‌است.

بررسی همین آمار برای سال‌های پیاپی اما حکایت از استقبال فزاینده جامعه ایرانی از نسخه فارسی ویکی‌پدیا دارد به طوری‌که در سال ۲۰۱۳ در حدود ۷۵ درصد از مراجعات ایرانیان برای کسب اطلاعات از این دانشنامه به نسخه فارسی بوده و نسخه انگلیسی تنها حدود ۲۲ درصد از مراجعات از ایران را به خود جلب کرده‌است.

طی این مدت البته تعداد مقالات نسخه فارسی ویکی‌پدیا نیز رشد چشمگیری را نشان می‌دهد به طوری که شمار مقالات این دائرةالمعارف فارسی هم‌اینک از مرز ۳۴۶ هزار مقاله گذشته و از این نظر، زبان پیشرو در میان زبان‌های منطقه خاورمیانه است.

«در حدود هزار مقاله ویکی‌پدیای فارسی فیلتر شده‌اند»

در نوامبر ۲۰۱۳ کالین اندرسن و نیما ناظری به عنوان پژوهشگر با مرور ۸۰۰ هزار مقاله از مقالات ویکی‌پدیا تمامی مقالات فیلتر شده را شناسایی و صفحات فیلتر شده از سوی دولت جمهوری اسلامی را به ده بخش تقسیم کردند.

در جریان این مطالعه در مجموع، ۹۶۳ مقاله فیلتر شده در ویکی‌پدیای فارسی پیدا شد که محدوده مطالب اجتماعی-سیاسی و مسائل جنسی را پوشش می‌داد از جمله سیاست، روزنامه‌نگاری، هنرها، مذهب، مسائل جنسی، جنسیت، و حقوق بشر.

احمد شهید، گزارشگر حقوق بشر ایران، در گزارش اکتبر ۲۰۱۳ خود به مجمع عمومی سازمان ملل به گزارش کامل این پژوهش استناد کرد.