شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید در گفتگوی اختصاصی با “جرس”، بر زمینه های عملی حفظ وحدت بین اهل تسنن و تشیع تاکیده کرده و سیاست های اشتباه و غلط حکومت ها را در افزایش درگیری های فرقه ای تاثیرگذار می داند.
به اعتقاد امام جمعه اهل سنت زاهدان این سیاستهای غلط، به دشمن کمک می کند تا در دسیسه ها و توطئه های خود موفق شود و بتواند بین مسلمانان ایجاد اختلاف کند.
متن کامل گفتگو در پی می آید:
ایران کشوری شیعه مذهب است اما همواره بر حفظ حرمت خلفا و مقدسات اهل سنت تاکید شده است و حتی پس از انقلاب اسلامی به پیشنهاد مرحوم آیت الله منتظری هفته ای با نام “هفته وحدت” با هدف تقویت مشترکات اهل تسنن و تشیع نام گذاری شد؛ به نظر شما بعد از گذشت سی و چهار سال آیا جمهوری اسلامی در تقریب و وحدت مسلمانان کامروا بوده است؟
در ابتدا میلاد حضرت رسول صلی الله علیه و سلم را به خوانندگان تبریک عرض می کنم. در جواب به پرسش شما باید عرض کنم، با وجود این که برگزاری هفته وحدت مفید بوده است اما با توجه به کارهایی که باید در زمینه وحدت به صورت عملی انجام می شد هنوز فاصله موجود است. ما امیدواریم که در شرایط کنونی که در حاکمیت ایران اسلامی دولتی جدیدی بر روی کار آمده است، دولتمردان بتوانند توجه بیشتری بر روی مسئله وحدت و ضرورت آن صورت دهند.
علت فراهم نشدن زمینه های عملی شدن وحدت میان اهل تسنن و تشیع به نظر شما چیست؟
ما باید بیشتر بر روی مسئله وحدت میان اهل تسنن و تشیع توجه کنیم تا زمینه های عملی آن صورت گیرد که متاسفانه تا الان این توجه لازم صورت نگرفته است. در واقع، سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های لازم در این زمینه انجام نشده است. با توجه به شرایط جهانی و تنش ها و تفرقه هایی که در سطح بین المللی شاهد هستیم ـ که البته معتقدم این اختلافات بیشتر بر روی جایگاه و پست است تا بیشتر بر روی مسائل مذهبی ـ اما لازم است تا در این شرایط علمای شیعه و سنی و مسئولین نظام بر روی وحدت توجه خاصی مبذول دارند.
اهل سنت و شیعه مشترکات زیادی از جمله قبله واحد، قرآن واحد و پیامبر واحد و بسیاری از احکام مشترک از جمله نماز و روزه و حج و امثال اینها با هم دارند. به نظر شما پس ریشه این گونه اختلاف افکنی ها در چیست؟
همانطور که شما اشاره کردید مشترکات زیادی میان اهل سنت و شیعه وجود دارد و تنها اختلافات جزیی در برخی مسائل با هم دارند. اهل کتاب که می گویند توحید و قرآن را قبول داریم و در قرآن هم آمده است که شما اهل کتاب را به وحدت فرا بخوانید. از این رو در بسیاری از مسائل اعم از دینی و دنیوی مشترکاتی داریم. در جهان شاهدیم که افراد به خاطر مسائل دنیوی با هم وحدت می کنند و منسجم می شوند و همانگونه که می بینیم در اروپا و آمریکا علی رغم اختلافات مذهبی اتحادیه های مشترک با هم تشکیل می دهند. بنابراین، ما مسلمانان که مشترکات بسیار زیادی داریم ضروری است که وحدت خود را حفظ کنیم تا از این طریق جلوی کج اندیشی ها و خودمحوری ها و تعصبات گرفته شود. عقل حکم می کند که به خاطر منافع جهان اسلام و مسلمانان و منافع خود ایران این وحدت حفظ شود تا منازعات و اختلافات حل شود و اهل تسنن و تشیع با گفتگو در جهت منافع اسلام پیش بروند.
به برخی کج اندیشی ها اشاره کردید که مانعی بر سر وحدت مسلمین هستند، طی سالهای اخیر هم شاهد بدترين توهين ها از دو طرف عليه مقدسات یکدیگر بودیم. این نوع ترویج خشونت و اختلاف افکنی چه پیامدهایی برای ایران به وجود خواهد آورد؟
تفرقه ها و اختلاف از هر طرف به مقدسات یکدیگر مطرح شود نقصان زیادی دارد که متاسفانه اتفاق افتاده است؛ اگرچه رهبر انقلاب این مسائل را احساس کردند و زمانی که نسبت به امور مومنین حضرت عایشه و خلفای راشدین اهانت هایی صورت گرفت از همین رو قدم های مثبتی برداشتند و توهین به مقدسات و اهانت ازواج مطهرات حضرت رسول صلی الله علیه و سلم را تحریم کردند که تاثیرات مثبت و بزرگی در ایران داشت. بنابراین توهین به مقدسات مذهبی یکدیگر برای وحدت بسیار زیان دارد.
طرح دیدگاههای فقهی شیعه و سنی تا چه میزان در حل اختلافات فکری- سیاسی اهل تشیع و اهل تسنن و وحدت مسلمانها اهمیت دارد؟
طرح مسائل فقهی در مرکز و محل خود مانند حوزه علمیه و مراکز علمی مشکلی ندارد؛ چراکه مشکلات ما تنها اختلاف فقهی و فکری نیست و اختلاف در میان خود اهل تسنن و اهل شیعه و حتی در فتوا ها هم موجود است، اگر مسائل اختلافی در مراکز علمی و منبرها و رسانه ها مطرح شوند قطعا در رفع اختلافات بسیار مهم است. در مسائل فقهی هم اگر اختلافی وجود دارد قابل تامل و حل است؛ منتهی به شرط این که دیدگاههای دو طرف از طرف بزرگان و علمای شیعه و سنی به یک نگاه دیده شود تا در مسیر وحدت گامهای موثری برداشته شود.
آقای مولوی عبدالحمید، همانطور که اطلاع دارید در بسیاری از کشورهای اسلامی حوادث خونین و درگیری های فرقه ای روز بروز در حال افزایش است؛ به نظر شما مشخصه و ریشه اصلی این خونریزی‌های مذهبی در عراق و سوریه و پاکستان و افغانستان و نقاط دیگر از کشورهای اسلامی چیست؟
بیشتر درگیری های فرقه ای و مذهبی که در برخی کشورهای اسلامی صورت می گیرد انواع مختلفی دارد و این درگیری های بیشتر از جانب دشمنان اسلام و کسانی است که می خواهند مسلمانان را درگیر این اختلافات کنند. ریشه آن هم در این است که متاسفانه زمانی که گروهی زمام امور را بدست می گیرند به حقوق دیگران توجه نمی کنند و در حقیقت مشکلات از اینجا آغاز می شود و منجر به درگیری های مذهبی می شود.
آنچه من از اظهارات شما متوجه شدم این است که شما تنها منشا این درگیری های مذهبی را ناشی از توطئه غرب علیه اسلام اعم از تسنن و تشیع و بهره برداری سیاسی آنها می دانید. درست است؟
بله، بخش عمده این درگیری ها و اختلافات از این توطئه شکل می گیرد. به عبارت دیگر، نقش دشمنان در این درگیری های بسیار پر رنگ است و می خواهند مسلمانان را با یکدیگر درگیر کنند. قدرت های جهانی منافع خود و امنیت اسرائیل را در این می بینند که مسلمانان را تحریک کنند تا با هم اختلاف پیدا کنند و درگیر شوند.
این درگیری های مذهبی تا چه میزان نتیجه سیاست غلط حکومتهای کشورهای اسلامی است؟
سیاست های اشتباه و غلط حکومت ها در این درگیری ها بسیار موثر است. این سیاستهای غلط به دشمن کمک می کند تا در دسیسه ها و توطئه های خود موفق شود و بتواند بین مسلمانان ایجاد اختلاف کند. اگر در داخل ممالکت اسلامی سیاست صحیح و نگاه یکسان وجود داشته باشد راههای این دسیسه ها را مسدود می کند؛ چراکه اگر زمینه ورود دشمن در داخل کشورهای اسلامی نباشد، دشمن نمی تواند دخالت کند.
به نظر شما الگویی که می تواند در جهان اسلام به تنش های فرقه ای و شکاف های مذهبی و دینی پایان دهد چیست؟
باید تمام فرق و مذاهب اسلامی که در یک کشور زندگی می کنند در اداره مملکت سهیم باشند و تفاوتی بین آنها نباشد. بهترین سیاست این است که نگاه یکسانی به این فرق ها و مذاهب اسلامی شود. در بسیاری از بلاد اسلامی که ریشه اختلافاتی که شاهد هستیم از این مسئله سرچشمه می گیرد و اقلیت ها گلایه دارند که حقوقشان احقاق نمی شود و مورد بی توجهی قرار گرفته اند و از همین رو مسائل فرقه ای را دامن زده می شود.
موفقیت دولت جدید را در وحدت شیعه و سنی چگونه ارزیابی می کنید؟
نقش دولت روحانی که دولت تدبیر و امور است در راستای امید اقوام و مذاهب بسیار موثر است. اظهارات جناب آقای روحانی هم تا الان این بوده که حرفهای اقوام و مذاهب را گوش دهند و دستیاری را برای این قسمت تعیین کرده اند. امیدواریم ایشان بتوانند دل مذاهب و اقوام را بدست بیاورند و بتوانند موانعی که بر سر راه وحدت مسلمانان است را برطرف کنند؛ تا با توجه به شرایط جهانی گام های موثری در این زمینه برداشته شود. ما بر این باوریم که دولت آقای روحانی با موانع و مقاومت کمتری برای رسیدگی به مسائل اقوام و مذاهب مواجه خواهد بود و امیدواریم در این مسیر بتوانند موفق عمل کنند.
– جرس