دامنه تاثیر و نفوذ شبکه‌های اجتماعی آن‌قدر در زندگی اجتماعی و سیاسی انسان‌ها گسترده شده که برای دولت‌های سرکوبگر هراس جدی ایجاد کرده است. در این مطلب از شش کشوری می‌خوانید که این سرویس‌ها را فیلتر کرده‌اند.
دویچه وله ـ روز پنج‌شنبه (۷ فروردین٬ ۲۷ مارس) دولت ترکیه که پیش‌تر در پی افشاگری‌ها و ناآرامی‌های سیاسی توییتر را زیر تیغ فیلترینگ برده بود٬ سرویس یوتیوب را هم در آستانه انتخابات حساس ۳۰ مارس فیلتر کرد و به جمع کشورهایی پیوست که دولت‌هایشان از تاثیرات سیاسی و اجتماعی شبکه‌های اجتماعی به شدت در هراس‌اند.
رجب طیب اردوغان٬ نخست‌وزیر ترکیه٬ همچون سایر رهبران کشورهایی که تلاش می‌کنند برای سانسور دلایل موجه عقلانی ارائه کنند٬ گفت که شبکه‌های اجتماعی انتشار مکالماتی که از طریق شنود به دست آمده‌اند و از لحاظ سیاسی آسیب‌رسان بوده‌اند را تسهیل کرده‌اند. پس از فیلترینگ توییتر٬ یوتیوب هم پس از انتشار فیلمی از نشست رهبران ترکیه که در آن مشغول بررسی احتمال آغاز جنگ با سوریه بودند٬ فیلتر شد.
ترکیه اولین کشوری نیست که به جنگ شبکه‌های جهان‌گیر اجتماعی رفته است. وب‌سایت «مادرجونز» حالا فهرستی منتشر کرده از همه کشورهایی که دسترسی شبکه‌های پرطرفداری نظیر فیس‌بوک٬ یوتیوب و توییتر را برای شهروندان‌شان مسدود کرده‌اند؛ شش کشور که عبارت‌اند از: ایران٬ چین٬ ویتنام٬ پاکستان٬ کره شمالی و اریتره. هر آنچه باید درباره پیشینه فیلترینگ این شبکه‌ها در این کشورها بدانید در ادامه این مطلب آمده است.
چین
چین در سال ۲۰۰۹ دسترسی به فیس‌بوک٬ توییتر و یوتیوب را مسدود کرد. فیلترینگ توییتر و فیس‌بوک در چین پس از اعتراضات صلح‌آمیز اویغورها٬ اقلیت مسلمان چین٬ و انتشار گسترده آن در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد.
در سپتامبر ۲۰۱۳ دولت چین تصمیم گرفت تا دست‌کم در منطقه آزاد تجاری شانگهای دسترسی به همه سایت‌های خارجی را باز کند٬ اما این تصمیم هنوز اجرایی نشده و دسترسی به بسیاری از سایت‌ها همچنان در چین ممنوع است.
چین برای سرویس‌های عظیمی نظیر توییتر و فیس‌بوک و یوتیوب معادل‌های بومی راه‌اندازی کرده که با توجه به حضور بیش از ۴۵۰ میلیون کاربر اینترنت در این کشور٬ طرفداران زیادی هم پیدا کرده‌اند.
ایران
ایران هم شبکه‌ها و سرویس‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک و توییتر و یوتیوب را در فواصل گوناگون فیلتر و رفع فیلتر کرده بود٬ اما پس از انتخابات جنجالی ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ این شبکه‌ها تا امروز اسیر تیغ فیلترینگ بوده‌اند.
با روی کار آمدن دولت میانه‌روی حسن روحانی و با توجه به وعده‌های انتخاباتی‌اش درباره تسهیل گردش آزاد اطلاعات در کشور٬ امیدها نسبت به احتمال رفع ممنوعیت‌های سخت‌گیرانه آنلاین در ایران تقویت شد٬ اما تلاش‌های دولت یازدهم تا به این لحظه راه به جایی نبرده و روزنه‌های دسترسی همچنان بسته مانده‌اند.
با این حال کاربران ایرانی با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های موجود برای عبور از سد فیلترینگ٬ همچنان حضوری پررنگ در شبکه‌های اجتماعی دارند.
ویتنام
طی چند سال گذشته٬ گزارش‌های متعددی درباره فیلتر شدن فیس‌بوک در ویتنام منتشر شده است. شیوه فیلترینگ فیس‌بوک در ویتنام به گونه‌ای است که دور زدن آن بسیار آسان است و به همین خاطر بسیاری از شهروندان ویتنامی همچنان از فیس‌بوک برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند.
در سپتامبر ۲۰۱۳ قانون جدیدی در ویتنام به تصویب رسید که به موجب آن شهروندان از انتشار محتوا بر ضد دولت در شبکه‌های اجتماعی منع می‌شوند. از آن زمان تا کنون هنوز بررسی دقیقی انجام نشده تا مشخص شود تصویب این قانون چه تاثیری بر میزان دسترسی به فیس‌بوک در ویتنام داشته است.
پاکستان
پاکستان در سپتامبر ۲۰۱۲ پس از انتشار ویدئویی جنجالی درباره زندگی پیامبر اسلام و خودداری گوگل از حذف آن ویدئو که به زعم مقامات پاکستانی «توهین به مقدسات مسلمانان» محسوب می‌شد٬ یوتیوب را فیلتر کرد. بر اساس گزارش‌های گوگل٬ فیلترینگ یوتیوب در پاکستان تا ماه مارس ۲۰۱۴ ادامه داشته است.
کره شمالی
در میان کشورهایی که از جمله دشمنان اینترنت و شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند٬ وضعیت کره شمالی به مراتب از دیگر کشورهای سانسورشده پیچیده‌تر و بغرنج‌تر است.
اینترنت همچنان کالایی ویژه و لوکس در کره شمالی محسوب می‌شود که در دسترس عموم قرار ندارد و از آنجایی که زیرساخت ارتباطات در این کشور در انحصار دولت سرکوبگر پیونگ‌یانگ است٬ شاید بتوان آن را فیلترشده‌ترین کشور جهان دانست. دسترسی به همه شبکه‌ها و سرویس‌های اجتماعی در کره شمالی مسدود و ممنوع است.
اریتره
بر اساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز٬ در سال ۲۰۱۱ دو کمپانی بزرگ خدمات‌دهنده اینترنت در اریتره دسترسی به یوتیوب را مسدود کردند. دولت اریتره همه کمپانی‌های سرویس‌دهنده را موظف می‌کند که از زیرساخت اینترنتی که تحت کنترل کامل دولت است استفاده کنند. اریتره همواره به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سانسورچیان اینترنت در جهان شناخته می‌شود.
این تنها فهرست کشورهایی است که سرویس‌هایی نظیر یوتیوب٬ فیس‌بوک و توییتر را برای مدتی طولانی فیلتر کرده‌اند. قطع و وصل فیلترینگ این سرویس‌ها در کشورهای دیگر نظیر برمه٬ افغانستان٬ تونس٬ کوبا و… هم در جریان بوده٬ اما به خاطر موقت بودن فیلترینگ در این فهرست گنجانده نشده‌اند.