حسام مهدوی – روزنامه شهروند: ۹۱ درصد مردم برای رسیدن به زندگی بهتر حاضر نشدند از ۴۵ هزار تومان یارانه چشم‌پوشی کنند.
اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و مباحث پیرامون ثبت نام افراد برای دریافت یارانه در کنار درخواست دولت برای انصراف مردم به یکی از پربحث ترین موضوعات روز کشور بدل شده است. در واقع پس از اینکه دولت اعلام کرد افرادی که نیاز به یارانه نقدی ندارند از دریافت آن انصراف دهند، این باور ایجاد شده بود که افراد زیادی با عدم ثبت‌نام در سایت رفاهی نسبت به دریافت یارانه انصراف می‌دهند و دست دولت را برای اختصاص منابع مالی بیشتر به پروژه‌های عمرانی و زیرساختی باز می‌گذارند. اما در پایان ثبت نام و بر اساس آماری که دولت ارائه داد، بیش از ۹۰ درصد مردم برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام کرده و عملا پیش‌بینی و برنامه‌ریزی‌های دولت را با اختلال مواجه کردند. روزنامه شهروند در این خصوص با بیژن بیدآباد اقتصاددان و کارشناس اقتصادی گفت‌وگویی انجام داده است که می‌خوانید.
شاهد بودیم علی‌رغم تمام تبلیغاتی که دولت در جهت انصراف مردم از دریافت یارانه انجام داد، بیش از ۹۰ درصد مردم برای گرفتن یارانه نقدی ثبت‌نام کردند. این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟
آمار ارائه شده برای ثبت‌نام یارانه معانی متعددی دارد و یکی از آن معانی ابعاد اقتصادی موضوع است. مردم احساس کردند که به مبالغی که تحت عنوان یارانه به حسابشان واریز می‌شود، نیاز دارند پس برای دریافت آن ثبت‌نام کردند. اما موضوع دیگر در این میان این است که باید قبل از بررسی بعد اقتصادی ابعاد سیاسی و اجتماعی، موضوع ثبت‌نام یارانه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. از لحاظ کلی ثبت‌نام یارانه ها یک رفراندوم بود. به این معنی که شما در قبال سوالات ارائه شده چه جوابی دارید. یکی از معانی که می‌توان از آن استنباط کرد این است که آیا شما حاضرید برای رسیدن به یک جامعه بهتر ایثار و از خودگذشتگی کنید که ۹۱ درصد پاسخ دادند خیر. یا اینکه شما به سیاست‌های اقتصادی مسوولان اعتماد دارید که باز هم ۹۱ درصد پاسخ منفی دادند. درواقع ۹۱ درصد از ثبت‌نام‌کنندگان بر این باور بودند که دولت یازدهم نمی‌تواند کشور را از تنگنای اقتصادی پیش آمده برهاند. به طور کلی می‌توان از این آمار این‌گونه استنباط کرد که ۹۱ درصد مردم حاضرند در قبال دریافت ۴۵هزار تومان از خدمات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که دولت می‌تواند به آنها ارایه کند، چشم‌پوشی و صرف‌نظر کنند.
ثبت‌نام نزدیک به ۹۱ درصد از مردم برای دریافت یارانه، چه پیامی برای دولت دارد؟
این موضوع پیام مهمی برای دولت و مسوولان دارد و آن اینکه ۹۱درصد مردم اعتقادی به سیاست‌های دولت ندارند و نسبت به آن بدبین هستند. به عنوان مثال باید گفت در کشور آلمان شرایطی اتفاق افتاد که قیمت مرغ با افزایش مواجه شد. گروه‌ها، احزاب و سازمان‌های مختلف حمایت از مصرف‌کننده طی یک فراخوان اعلام کردند که برای کاهش قیمت، یک هفته از خرید مرغ خودداری کنید. مردم نیز این کار را انجام دادند و در نتیجه ظرف مدت یک هفته قیمت مرغ کاهش یافت. این اقدام آنقدر تاثیرگذار بود که تولیدکنندگان با پوزش از مصرف‌کننده خود نیز قیمت را کاهش دادند و این کاهش قیمت به نحوی بود که بهای مرغ از قبل هم پایین‌تر آمد. این وحدت و اتفاق نظر در اثر اعتماد مصرف‌کننده به نهادها و سازمان‌های حمایت‌کننده است. در این شرایط به‌دلیل اینکه مصرف‌کننده به مسوولان کشور اعتماد دارد ایثار کرده و مانند مثال ذکر شده از خرید محصول خودداری می‌کند تا با این اقدام، قیمت کاهش یابد. اما متاسفانه این اتحاد در ایران کمتر و به ندرت دیده شده است. نظیر این موضوع در سبد کالا نیز مشاهده شد. متاسفانه مردم نه تنها به مسوولان اعتماد ندارند بلکه نسبت به هم‌نوع و هموطن خود نیز رحم نشان نمی دهند. به طوری‌که در صف های سبد کالا شاهد هرج و مرج و هجوم گسترده مردم بدون توجه به سالمندان بودیم. البته نه اینکه این موضوع مطلق باشد اما آمار نشان می‌دهد که ۹۱ درصد مردم این گونه فکر می‌کنند. این‌گونه رفتار نه با اعتقادات و نه با شان انسانی همخوانی دارد. به نظر می‌رسد مردم ایران در این برهه دچار یک تربیت اشتباه شده‌اند به این معنی که هرکس به دنبال منافع فردی خود است حتی اگر حیات هم‌نوع و هموطن خود را به خطر بیاندازد.
دولت از اجرای فاز دوم هدفمندی چه اهدافی را جست‌وجو می کند؟
علی‌القاعده هدف اصلی پشت سر هدفمندی یارانه برابری قیمت داخلی و خارجی در حامل‌های انرژی و همچنین تغییر قیمت نسبی و تخصیص بهینه منابع و کاهش مصرف حامل‌های انرژی در اثر افزایش قیمت و پرداخت یارانه کمتر به افراد پردرآمد است. این اهداف از لحاظ اقتصادی بسیار خوب و مثبت ارزیابی می‌شود ولی چنانچه اجرای طرح هدفمندی از طریق یارانه صورت بگیرد نه تنها به این اهداف نمی رسد بلکه باعث می‌شود اقتصاد کشور در حالتی جدید و با قیمت‌های بالاتر همراه با توزیع ناعادلانه ثروت و درآمد قرار گیرد. در این حالت تنش‌های اجتماعی بیشتر و صدمات اجتماعی روی افراد در پیش خواهد بود.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که پرداخت یارانه نقدی، به اقتصاد کشور لطمه زده است نظر شما در این خصوص چیست؟
اما از نظر اقتصادی بارها در رسانه های مختلف عرض کرده‌ام که یارانه به عنوان عاملی برای ضربه به اقتصاد کشور مطرح است. دولت نیز کاملا با مضرات پرداخت یارانه نقدی آشنا است. اما با این وجود باز هم نسبت به پرداخت آن مصر است. دولت بر این باور است که قطع یارانه باعث بروز تنش‌های اجتماعی می شود وگرنه مسلما اقتصاددانان دولتی به مدیران خود گفته‌اند پرداخت یارانه جز صدمات اساسی به اقتصاد کشور و تضعیف بنیان و ساختار اقتصادی، اجتماعی کشور تاثیر دیگری ندارد بنابراین مسلما دولت یازدهم به دلیل ملاحظات سیاسی، اقدام به پرداخت یارانه می‌کند.
اما این موضوع نیز مطرح است که در صورتی که دولت یارانه را قطع کند ممکن است باعث نارضایتی عمومی و مقایسه احتمالی دولت یازدهم با دولت قبل در اذهان عمومی شود دولت برای این موضوع چه راهکاری باید اتخاذ کند؟
از لحاظ جامعه‌شناسی سیاسی و همچنین ارزیابی مردم ایران، این موضوع واضح است که چنانچه هر فشاری از سوی دولت به مردم وارد شود به‌دلیل بالا بودن آستانه تحمل مردم، باعث بروز مشکل نمی‌شود.تحقیقات انجام‌شده در مراکز روانشناسی نشان داده است که مردم ایران افرادی بسیار صبور و متفرق هستند و دولت‌ها هر سیاستی چه خوب و چه بد را اجرا کنند، عملا مردم در پی منافع شخصی خود هستند و سعی می‌کنند خود را با شرایط وفق دهند و گاها نیز از این آب گل‌آلود برای خود ماهی بگیرند.در کتب تاریخی نیز به این موضوع اشاره شده که در قرون گذشته حکام چگونه آستانه تحمل مردم را ارزیابی می‌کردند و می فهمیدند که ضریب تحمل مردم ایران بالا است. لذا دولت یازدهم نیز می‌تواند بدون نگرانی نسبت به قطع یارانه اقدام کند. اما مشکل اصلی در اینجاست که برخی به خاطر منافع گروهی سیاست‌های دولت را با هوچی‌گری، بد جلوه می‌دهند تا بلکه با تضعیف دولت، منافع حاشیه‌ای برای خود ایجاد کنند. اگر دقت کنیم می‌بینیم که این گروه اصول و مبانی واضح اولیه را درجهت حفظ منافع گروهی نفی می‌کنند. به این ترتیب دولت باید بیشتر نگران این گروه باشد تا عامه مردم. باید عنوان کنم حذف یارانه باید برای ۷۰ درصد از جامعه اتفاق بیفتد و فقط به سه دهک اول درآمدی که شامل افراد نیازمند، فقیر و مسکین هستند، اختصاص یابد.
اکثریت مردم حاضر نیستند برای رسیدن به رفاه اقتصادی و جامعه بهتر ایثار کنند
مردم ایران دچار تربیت اشتباه شده‌اند و فقط منافع خود را درنظر می‌گیرند
ثبت‌نام بیش از ۹۰ درصد افراد برای دریافت یارانه نشان داد مردم به سیاست‌های اقتصادی دولت اعتماد ندارند
پرداخت نقدی یارانه باعث نابرابری در توزیع ثروت می‌شود
دولت مراقب افرادی که سیاست‌های دولت را با هوچی‌گری بد جلوه می‌دهند، باشد