به گزارش ایلنا، وی در دیدار اقشار مختلف مردم یزد و اطلاح طلبان این شهر و پس از شنیدن نظرات و پرسش‌های آن‌ها بیان کرد: وقتی اسلام مورد توجه ماست و انقلاب ما اسلامی است و می‌خواهیم نظامی داشته باشیم که پاسخگوی نیاز انسان امروز باشد باید بدانیم سخن از چگونه اسلامی است. دو نگاه به جامعه، ایران و اسلام وجود دارد و نمی‌توان این نگاه‌ها را حذف کرد اما مشکل آنجاست که یکی از این نگاه‌ها -که درست هم نیست- بخواهد همه جا حضور داشته باشد و در همه ارکان انقلاب باشد؛ در حالی که انقلاب با نگاهی متفاوت شکل گرفت.
وی یادآوری کرد که باید متوجه باشیم با کدام نگاه، انقلاب شد و با کدام نگاه، نظامِ حاصل انقلاب می‌تواند پاسخگوی نیاز امروز باشد و با استناد به آموزه‌های دینی و بر اساس محورهای اساسی آن، خلا حکومت‌های امروز را جبران کند.
سید محمد خاتمی در پاسخ به گلایه‌های حاضران از عدم جذب جوانان در سازمان‌های دولتی و به تعبیری بی‌توجهی دولت به جوانان، نقش آنان در انقلاب و پیشرفت ایران را مورد اشاره قرار داد و گفت: انقلاب روی دوش جوانان بود و دفاع مقدس را جوانان اداره کردند و وعده‌های داده شده نیز با اتکا به نسل جوان بود و باید جوانان برای پویایی جامعه حضور داشته باشند.
وی افزود: ما همواره انتظار داریم دولت بیاید و زمینه را برای جذب جوانان فراهم کند در حالیکه از آن طرف می‌گوییم دولت باید حجم خود را کوچک‌تر کند و فعالیت را به مردم واگذار کند. بهتر است به جای آنکه بپرسیم چرا جوانان جذب ادارات نشدند بگوییم چرا زمینه فعالیت جوانان چندان فراهم نیست؟
خاتمی گفت: اگر بخواهیم مردم سالاری داشته باشیم و زن و مرد و جوان و پیر حضور فعال داشته باشند، شرایطی دارد و اینطور نیست که دولت باید بیاید یکسری افراد را از ادارات بیرون ببرد و جوانان را جای آن‌ها بگذارد. ما یک نظام بروکراسی ارث رسیده از گذشته داشته‌ایم اما همواره از خصوصی سازی سخن گفته‌ایم.
وی با اشاره به افزایش ۴۰۰ هزار نفر به جمعیت افراد حاضر در ادارات دولتی در مدت ۸ سال دولت قبلی بیان کرد: امروز نمی‌توانیم از دولت انتظار اخراج آن‌ها و جذب افراد دیگر را داشته باشیم بلکه باید بخش خصوصی و تشکل‌های غیردولتی فعال باشند.
خاتمی یادآور شد: اگر در جامعه احزاب خاصی اجازه همه کاری داشته باشند اما برخی احزاب دیگر که دل در گرو این انقلاب دارند، حذف شوند طبیعی است جوانان و گرایش‌هایی از جامعه حذف می‌شوند. ما باید زمینه فعالیت نهادهای مدنی را فراهم آوریم و البته دولت هم باید در این زمینه کمک کند.
وی گفت: هیچ راهی جز این نداریم که مردم با همه گرایش‌ها حضور داشته باشند و در چارچوب انقلاب و قانون اساسی فعالیت کنند نه اینکه فقط تفکرات غلطی که الان میدان دار شده‌اند اجازه فعالیت داشته باشند. هر کسی می‌تواند فعالیت کند، فقط به شرط آنکه برانداز نباشد. به شرط اینکه تعریف درست، منطقی و حقوقی از براندازی مورد اهتمام و عمل حکومت باشد نه اینکه هر منتقد و حتی مخالف، برانداز به حساب آید و هرگونه رفتاری با او مجاز باشد.
رییس بنیاد باران بر ضرورت فعال شدن تشکل‌های مدنی برای فراهم شدن زمینه فعالیت جوانان تاکید کرد و با اشاره به اهمیت شکل گیری بخش خصوصی بیان کرد: از سویی بخش خصوصی با سخت گیری و عدم حمایت و نبود مواد اولیه و نقدینگی با مشکل مواجه می‌شود و از سوی دیگر بخش خصوصی فقط نورچشمی‌ها را شامل می‌شود که هزاران میلیارد بدهی به بانک‌ها به جا می‌گذارند و منابع در اختیار برخی افراد قرار می‌گیرد که هدر می‌رود.
خاتمی گفت: اگر بخش خصوصی شکل بگیرد همه جوانان و زنان و مردان جذب فعالیت می‌شوند. در دوره ما تعداد زیادی تشکل غیردولتی شکل گرفت که می‌شد این‌ها را بهتر سامان داد به ویژه در حوزه‌های محیط زیست و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی. می‌شد این تشکل‌ها بهم پیوند یابند و هسته‌های اصلی یک نظام ثابت را تشکیل دهند. الان هم باید فکر کنیم و کار‌ها را درست کنیم.
وی یادآور شد که دولت روحانی با یک ایران پر از مشکلات در عرصه سیاسی، اقتصادی، بین المللی مواجه است و اگرچه نمی‌گویم نقد نشود اما انتظارات از این دولت باید درست باشد.
سید محمد خاتمی با تاکید بر اینکه جریان اصلاحات باید به وضعیت مردم توجه کند افزود: ما نمی‌توانیم منتظر باشیم تا دولت همه کار کند. حتی اگر دولت باید کار کند این ما هستیم که باید مطالعه کنیم و طرح دهیم و از امکانات مشروع دولت و کشور که باید عادلانه و قانونی در اختیار همگان قرار گیرد، استفاده کنیم که این نیاز به ساماندهی دارد.
رییس جمهور پیشین ایران در پاسخ به یکی از حاضران که بر ضرورت نقد مردم و جامعه تاکید داشت و از بین بردن مشکلات فرهنگی با نقد مردم را راه حل دوره فعلی می‌دانست، گفت: «مردم» تعریف‌هایی مختلف دارد و یکی از تفاوت‌های گروه‌های سیاسی با یکدیگر از همین تفاوت برداشت آن‌ها از واژه مردم مشخص می‌شود.
خاتمی گفت: امروز بسیاری از کارهایی که انجام می‌شود به نام مردم انجام می‌شود در حالی که بر اساس آنچه روح تاریخ و حاصل تحول و تکامل تاریخ انسان است، «مردم» یا همان «ناس» و یکایک افرادی که در جوهر انسانی اشتراک دارند، اصل هستند. حاکمیت بر سرنوشت برای آنهاست، حکومت تحت نظارت آن‌ها شکل می‌گیرد و برآمده از آنهاست و آن‌ها هستند که حکومت‌ها را جابجا و بازخواست می‌کنند اما همین، نیازمند سازوکار است.
وی با بیان اینکه انقلاب ما مردم سالاری سازگار با دین را انتخاب کرده است و این از افتخارات ماست، اظهار کرد: اگر شما می‌گویید «مردم سالاری» پس نباید اسلام را به گونه‌ای ببینید که با مردم سالاری و نظام نظارت مردم بر مردم و مردم بر حکومت مخالف باشد. نباید اسلام را به گونه‌ای ببینید که برای مردم ارزش قایل نیست بلکه آن اسلام سازگار با مردمسالاری را ببینید که تمام انسانهایی که به این چارچوب وفادارند را به رسمیت می‌شناسد.
رییس جمهور پیشین ایران با اشاره به تاریخ یکصد و پنجاه ساله گذشته و نقش ممتازی که بخصوص عالمان روشن بین دینی داشتند، گفت: برخی مخالفان مشروطه می‌گفتند این ضد اسلام است که هموطنان غیرمسلمان در جایی قرار می‌گیرند که برای مسلمان تعیین تکلیف کنند. اگر نظر آن‌ها ملاک بود باید مشروطه به مسلمانان و آن هم شیعه اختصاص داشته باشد در حالی که مرحوم نایینی چنین استدلال می‌کند که این افراد به اینجامعه تعلق دارند و حقوقی در چارچوب نظام دارند و مالیات می‌دهند و چون ایرانی هستند، حق دارند در تعیین سرنوشت نقش داشته باشند. خیلی مسایل دیگر که می‌تواند مشکل مردم سالاری را با توجه به نوآوری فقهی اصولی حل کند.
وی افزود: امروز هم وقتی می‌گوییم قانون اساسی یعنی هر کس می‌خواهد در چارچوب این قانون عمل کند، شهروند نظام است و حقوق شهروندی دارد و باید بتواند فعالیت داشته باشد.
خاتمی در ادامه با اشاره به نوعی از اسلام که با دیدن بدحجابی برآشفته می‌شود اما تضییع دیگر حقوق مردم موجب برآشفتگی آن نمی‌شود، با یادآوری اهمیت و محترم بودن حجاب بر ضرورت توجه به دیگر حقوق مردم نیز تاکید کرد و گفت که یک نوع از اسلام، اسلام امیرالمومنین (ع) است که در پی تضییع حقوق یک دختر یهودی، مرگ را بر مسلمان روا می‌داند.
رییس جمهور پیشین ایران تاکید کرد: با این نوع اسلام امیرالمومنین بود که انقلاب کردیم؛ انقلاب کردیم که جامعه‌ای برخوردار، اقتصادی قوی و عزت بین المللی داشته باشیم و فساد از عرصه حکومت و جامعه از بین برود. انقلاب کردیم که عقب افتادگی را به پیشرفت و سرکوب را به آزادی تعریف شده در جامعه تبدیل کنیم، چه کسی می‌گوید مردم ما برای زندگی و اقتصاد انقلاب نکردند؟ این در حالیست که نگاهی نیز وجود دارد که می‌گوید انقلاب شد که فقط بعضی احکام اسلامی بر جامعه حاکم باشد؛ این دید غلطی است. در حالی که اسلام انقلاب به بهبود زندگی و معیشت و حیثیت مردم نیز توجه دارد. اختلاف اصلاح طلبان با غیراصلاح طلبان از جمله در همین جاست.
خاتمی درباره درخواست یکی از حاضران مبنی بر پیشگامی خاتمی در برقراری یک آشتی ملی بیان کرد: فعلا این بحث آشتی ملی به عنوان بک مساله انحرافی مورد سرکوب قرار می‌گیرد. باید توجه شود که راه حل مشکلات کنونی میدان دادن به افرادی با زبان تند و حصر و محدود کردن نیروها نیست بلکه مصلحت نظام ما آشتی ملی است.
وی ادامه داد: عده‌ای دیدگاه‌شان این است که باقی بمانند و شدت عمل خود را در برابر دولت بیشتر کنند و به جای آشتی به حذف و کینه می‌اندیشند که البته ما نمی‌گوییم این‌ها نباشند بلکه باشند اما اجازه دهند مردم محور انقلاب باشند و بگذارند همه دیدگاه‌ها در عرصه اجتماعی حضور داشته باشند.
سیدمحمد خاتمی در پاسخ به پرسش یکی از حاضران درباره تشکیلات ندا (نسل دوم اصلاح طلبان) و مورد تایید بودن یا نبودن این تشکل بیان کرد: اصلاح طلبی از تکثر دفاع می‌کند. اصلاح طلبی یک حزب و تشکل نیست بلکه جریانی تاریخی است که اصول، رویکرد‌ها و محورهایی مشخص دارد؛ به حرمت و حق و کرامت انسان احترام می‌گذارد، مردمسالاری را مناسب‌ترین سیستمی می‌داند که در دوره کنونی شناخته شده است چرا که مردمسالاری در برابر دیکتاتوری و خودکامگی است، از آنجایی که فرهنگ ما دینی است این مردمسالاری باید با فرهنگ دینی ما سازگار باشد و آن دین هم با زندگی امروز سازگار است. در این مسیر اختلاف نظراتی وجود دارد اما باید مرز بین نزاع و اختلاف مشخص شود و نباید اختلاف به نزاع تعبیر شود.
وی افزود: «زنده باد مخالف من» یک شعار نبود، یک واقعیت است. اگر مخالف من نباشد، من خودکامه می‌شوم. اگر مخالف من نباشد فکر من به نقطه مقابل خود برخورد نمی‌کند و تکامل نمی‌یابد بنابراین حضور تشکل‌های مختلف در ذات اصلاح طلبی است و گروه‌های مختلف می‌توانند فعال باشند البته اولویت من فعال شدن تشکل‌های موجودی بود که بعضی از آن‌ها محدود شده‌اند.
خاتمی گفت: یادآور شده بودم، این طور تلقی نشود که اصلاح طلبی بد بوده است و حالا قرار است اصلاح طلبی خوب ایجاد شود اما متاسفانه این شائبه ایجاد شده که باید اصلاح کنند و انشاءالله دارند اصلاح می‌کنند.
وی همچنین درباره برخی تفکرات میان گروه‌های اصلاح طلب که نسبت به خاتمی انحصاری فکر می‌کنند با بیان اینکه «من کوچک همه هستم» توصیه کرد: نیاییم آن کسی که به هرحال به برکت عنایت و حمایت مردم موقعیتی یافته است را سرمایه انحصاری گروهی و جریانی قرار دهیم.
خاتمی با تاکید بر اینکه او ارادتمند به همه گروه‌های اصلاح طلب و حتی غیراصلاح طلب معقول است گفت: ما نمی‌گوییم مخالفان ما را حذف کنید و ما باشیم بلکه می‌گوییم آن‌ها باشند و ما هم باشیم.
وی در پاسخ به یکی از پرسش‌هایی که درباره کنار گذاشتن قدرت و ورود به اجتماع و اصلاح فرهنگی مطرح شد، بیان کرد: هر جریان سیاسی معطوف به قدرت است و وقتی حزب تشکیل می‌دهید برای وی‌ترین نیست و می‌خواهد رویکرد‌ها و سیاست‌ها را پیاده کند. البته باید اصل نگاه جامعه به اجتماع و ارتقاء بینش و منش جامعه باشد و اگر به قدرت هم نگاه می‌کند برای اینکه آن رسالت اجتماعیش را بهتر بتواند انجام دهد.
خاتمی افزود: ما می‌گوییم باید ضوابط عادلانه دموکراتیک وجود داشته باشد و احزاب به یک اندازه از امکانات برخوردار باشند و به اندازه هم مصونیت داشته باشند.
وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که آیا ما به عنوان کنشگران فرهنگی و اجتماعی توانسته‌ایم جامعه را رشد بدهیم و این خواسته‌های یکصد سال گذشته جامعه را به خودآگاه او بیاوریم؟ آیا مردم ما آماده شده‌اند برای رسیدن به آزادی مورد درخواست خود هزینه بدهند؟
خاتمی گفت: خواست تاریخی مردم ایران جامعه مدنی است و خواست امام و انقلاب نیز تشکیل جامعه مدنی بود اما آیا توانسته‌ایم مردم را برای رسیدن به جامعه مدنی آماده کنیم؟
وی ادامه داد: دلیل اینکه ما نیم نگاهی به قدرت داریم برای این است که اگر شما بخواهید در جامعه حضور فعال داشته باشید اما قدرت جلوی شما را بگیرد نمی‌توانید حضور داشته باشید. نگاه به قدرت برای این نیست که من به قدرت برسم بلکه من ترجیح می‌دهم مثلا دولتی سر کار باشد که به حق مردم و کرامت آن‌ها احترام بگذارد و امکانات مساوی برای همه فراهم باشد.
خاتمی با تاکید بر اینکه رشد سیاسی و اجتماعی و دینی جامعه مهم است و باید انجام شود، افزود: برای انجام این مهم باید زمینه فراهم شود و برای همین به قدرتی نیاز داریم که زمینه حضور در اجتماع را تمهید کند.
رییس جمهور پیشین ایران با بیان اینکه ما بیشتر کنشگری سیاسی داشته‌ایم تا کنشگری اجتماعی یادآور شد که فقط دولت روحانی نمی‌تواند به تنهایی زمینه را فراهم کند و همه نظام با هم باید این زمینه را فراهم کند.
خاتمی گفت که اگر زمینه حضور اجتماعی فراهم نشود، آن وقت است که خیلی‌ها حصر می‌شوند یا به زندان می‌روند یا ممنوع التنفس؟!!
خاتمی همچنین در پاسخ به یکی از حاضران که بر ضرورت حمایت از طرح انتقال آب خلیج فارس به شهرهای خشک مرکزی ایران تاکید داشت، گفت: مشکل آب و خشکسالی ایران بزرگ‌تر از آن است که بتوان با طرح‌های کوتاه مدت حل کرد. نمی‌دانم چقدر منطقی است که آب خلیج فارس و عمان را جابجا کرد اگرچه می‌توان بررسی را انجام داد.
وی با اشاره به میزان ۸ میلیارد متر مکعب آب خروجی از مناطق ایران به خلیج فارس و طرح توزیع عادلانه آب، بیان کرد که باید فکری برای این آب‌ها کنیم که راه آسان تری به نظر می‌رسد.
خاتمی افزود: زمانی فکر شده بود که آب‌های آن سوی زاگرس به این سو آورده شود و مورد استفاده قرار گیرد که طرح‌هایی اجرا شد اما بخشی از آن بر زمین ماند. مساله دیگر نحوه مصرف آب است. در حال حاضر بهره گیری آب ما شاید حدود۴۰ درصد باشد و ۶۰ درصدر آب هدر می‌رود. اگر وضعیت نحوه مصرف اصلاح نشود، یزد، اصفهان و کاشان و… به کویر تبدیل خواهند شد.
او یزد را یک فرهنگ و یک تاریخ خواند و با اشاره به نقش یزد در پیشگیری از گسترش کویر تاکید کرد که این فرهنگ سرمایه اصلی است و نباید هدر رود.
رییس جمهور پیشین ایران با هشدار نسبت به اینکه فلات مرکزی ایران در معرض کویر شدن است بیان کرد: یک فرهنگ و مدنیت عظیم در حال از بین رفتن است و باید برای جلوگیری از آن تلاش کرد.