کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن بر عهده شیرین عبادی است در ادامه گزارش‌های ماهانه خود به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در مرداد ماه ۱۳۹۳ پرداخت.
کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش خود با اشاره به جوانانی که به دلایل سیاسی و عقیدتی از تحصیل در مقاطع عالی باز مانده‌اند، بر ضرورت کنار گذاشتن تبعیض‌های آموزشی تأکید کرد.
این سازمان مردم نهاد همچنین با اشاره به جلسه استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و مشخص شدن این موضوع که در چند سال گذشته تعداد کثیری از افراد، بدون داشتن صلاحیت علمی و خارج از ضوابط، وارد تحصیلات تکمیلی شده‌اند، به رفتار فرا قانونی برخی مقام‌های حکومتی در فراهم کردن امکانات از بودجه عمومی برای طرفدارانشان اعتراض و اعلام کرد که تحصیلات عالی نباید در انحصار باندهای قدرت درآید.
کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش خود با ذکر نام جوانان و دانشجویانی چون بهاره هدایت، عماد بهاور، مجید توکلی، ضیاء نبوی، ایقان شهیدی و یاشار دارالشفاء که اینک در زندان به سر می‌برند، به مسئولان حکومتی توصیه کرده است تا هر نوع مانع بر سر راه ادامه تحصیل عالی دانشگاهی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که امکان ادامه تحصیل از منتقدان نظام را سلب می‌کند، از میان برداشته و به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اجازه تحصیل در دانشگاه داده شود. کانون مدافعان حقوق بشر در این گزارش بار دیگر خواستار آزادی دانشجویان زندانی شده است.
در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود، در سه بخش «حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی»، «حقوق اقتصادی و اجتماعی» و «میراث فرهنگی و محیط زیست» به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است.
به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه مرداد ۱۳۹۳ کانون مدافعان حقوق بشر که در اول شهریور ماه ۱۳۹۳منتشر شده، به شرح زیر است:
گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد ۱۳۹۳
مقدمه
استفاده از امکانات دستگاه‌های دولتی باید ضابطه‌مند و با در نظر گرفتن تساوی حقوق و عدالت اجتماعی باشد. بهره‌مندی از این امکانات نمی‌تواند تحت تأثیر جریان‌های سیاسی قرار گیرد. براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت مکلف است تا امکانات لازم را برای تحصیلات عالیه کلیه شهروندان فراهم سازد اما شاهد هستیم که تعدادی از شهروندان به خاطر داشتن عقاید سیاسی یا مذهبی از تحصیلات عالی باز مانده‌اند. در این خصوص می‌توان به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اشاره کرد؛ جوانانی که به خاطر نوشتن یک مقاله، ایراد یک سخنرانی یا شرکت در یک راهپیمایی مسالمت آمیز از ادامه تحصیل بازمانده‌اند.
همچنین طبق مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، تحصیل در مقاطع کار‌شناسی ارشد و دکترا مستلزم داشتن صلاحیت سیاسی است و دانشگاه‌ها مکلف هستند تا اسامی افرادی که در امتحانات ورودی پذیرفته شده‌اند را به وزارت اطلاعات ارسال کنند و در صورت موافقت مأموران امنیتی، اجازه تحصیل در مقاطع فوق الذکر داده خواهد شد. این چنین مقرراتی باعث شده است تا ورود به تحصیلات عالی برای جمعی از جوانان با دشواری‌هایی از قبیل گزینش سیاسی و عقیدتی همراه شود. بسیاری از جوانان برای ادامه تحصیلات عالی به خاطر همین مصوبه نادرست روانه دانشگاه‌های خارج از کشور شده و جذب بازار کار این کشور‌ها می‌شوند، چنانکه طبق آمار سازمان یونسکو، ایران بیشترین میزان فرار مغز‌ها در جهان را دارد.
افزون بر مطالب فوق، رفتار فرا قانونی برخی مسئولان نیز که با «حاتم بخشی» از بودجه و امکانات دولتی برای خود و طرفدارانشان امکانات بیشتری فراهم می‌کنند، وضعیت را اسفناک‌تر می‌کند. چنانکه در جریان استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مشخص شد که در چند سال گذشته تعداد کثیری از افراد، بدون داشتن صلاحیت علمی و خارج از ضوابط، وارد تحصیلات تکمیلی شده‌اند. این در حالی است که دانشجویانی چون بهاره هدایت، مجید توکلی، ایقان شهیدی، یاشار دارالشفاء، ضیاء نبوی و عماد بهاور فقط به دلیل ابراز عقیده، نه تنها از تحصیل باز مانده‌اند بلکه چند سال است که در زندان به سر می‌برند.
این در حالی است که مهم‌ترین گام در راه توسعه اقتصادی برای هر کشور، استفاده از نیروی جوان تحصیل کرده آن کشور است. بنابراین رسیدن به این هدف با قوانین نادرست و عملکرد تبعیض آمیز حکومت در تضاد است. توسعه زمانی صورت می‌گیرد که میزان بی‌کاری کاهش یافته و جوانان بتوانند با استفاده از امکانات، تحصیلات عالی و تخصصی کسب کرده و سپس دانش خود را در داخل کشور به کار گیرند.
در این گزارش همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در مرداد ماه ۱۳۹۳ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.
وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد ۱۳۹۳
بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی
الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
۱) در این ماه حدود ۵۷ نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: امیرحسین کارگران و علی صبری- ۲ فعال کارگری-، جیسون رضائیان، یگانه صالحی و مریم رحمانیان- ۳ روزنامه نگار-، وحید‌نژاد حسینیان -همسر مریم رحمانیان-، امیر صالحی- وب نگار-، ادیب حق پژوه، سعید عابدی، وحید دانا، بهیه معنوی‌پور، علاءالدین خانجانی، بابک مبشر، ناصر عرشى مقدم، عطاء الله اشرفى، روح الله منزوى، روحیه قوامی نیک، سعید قائمی، پرویز گودرزیان، آزیتا همایونی، نوشین سالکیان، راشین شهنازی- ۱۵ شهروند بهایی-، جواد صالحى- کارمند علاءالدین خانجانی-، رحیم غلامی، آیدین ذاکری، میثم جولانی، جعفر رستمی، سعید حسینی، حمید قوتی، حبیب نگهبان، عیسی عزیزی، حسن جولانی، رضا قومی، محمد بترانی به همراه دو تن از برادرانش، عباس سواری، محمد صیاحی و اسد صالحی- ۱۶ فعال مدنی -، حمید حکمتی، اسماعیل ایزدی، فرید صارمی، علی چینی ساز، زهرا کعبی و فرجاد صالحی- ۶ فعال سایبری-، عین الله یاری، پگاه یاری، امیرحسین یاری، مجتبی نوروزی، بحرعلی فرهادی و سحرناز افروزی- ۶ پیرو یارسان-، ناصر پیری، عبدالهادی صالحی و سیدجلال الدین رحیمی- ۳ فعال مذهبی اهل سنت-، محمد میلانی و تاج‌الدین ممکانی- ۲ فعال سیاسی- و سعید حیدری- نوکیش اهل سنت.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از چند روز با تودیع وثیقه بصورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
۲) محمد شفیعی- عضو حزب مشارکت ایران اسلامی- برای گذراندن چهار ماه حبس، غالب حسینی- فعال کارگری- برای گذراندن ۶ ماه حبس و علیرضا کرامتی‌راد- فعال مدنی- برای اجرای حکم سه ماه حبس بازداشت و به زندان منتقل شدند.
۳) حکم شش ماه حبس علی اصغر غروی- پژوهشگر دینی و عضو نهضت آزادی ایران- و حکم پرداخت ۱۰ میلیون تومان جزای نقدی بدل از یک سال حبس بهزاد نبوی- عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران قطعی شد. همچنین سید هاشم آقاجری- استاد دانشگاه و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران- به یک سال حبس، سید سراج الدین میردامادی- روزنامه نگار و فعال سیاسی- به شش سال حبس تعزیری، پنج سال محرومیت از فعالیت‌های روزنامه نگاری و دو سال منع برای خروج از کشور بعد از پایان دوران حبس، محمدرضا عالی پیام- شاعر و طنزپرداز- به یک سال و سه ماه و یک روز زندان-، محسن رحمانی- فعال دانشجویی- به هفت سال حبس، ابراهیم فرآباد فلاحیه- فعال مدنی- به شش سال حبس تعزیری و چهار فعال سیاسی به نام‌های حسن عبیات به حبس ابد، عیدان بیت سیاح (شاخی) به ۱۰سال زندان، خالد عبیداوی به ۵ سال زندان و جاسم ساعدی (سواعدی) به ۵ سال زندان محکوم شدند.
از سوی دیگر سخنگوی قوه قضاییه بدون ذکر نام از قطعی شدن حکم ۱۴ نفر و ارسال این احکام که میزان آن از یک تا ۱۳ سال حبس است به دایره اجرای احکام خبر داد که به گفته او در جریان حوادث پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ فعال بوده‌اند.
۴) جلسه‌های رسیدگی به اتهامات مهدی هاشمی- فعال سیاسی-، قاسم ابسته، انور خضری، خسرو بشارت، کامران شیخه و فرهاد سلیمی- ۵ فعال اهل سنت- برگزار شدند. امید زارعی‌نژاد نیز که هم اکنون دوران محکومیت خود را در زندان می‌گذراند بار دیگر در دادسرا تفهیم اتهام شد. همچنین علی محمد اسلامپور- سردبیر نشریه نوای وقت- و فرزاد پورمرادی- مدیر سایت خبری کرمانشاه پست- به دادسرا احضار شدند.
ب- وضعیت حقوق فرهنگی
۱) حکم شش ماه توقیف روزنامه بهار و ۹۱ روز حبس تعزیری با دو سال تعلیق سعید پورعزیزی، مدیر مسئول این روزنامه قطعی شد.
۲) هیات منصفه دادگاه مطبوعات، مدیران مسئول روزنامه‌های «آسمان»، «نشاط»، «تهران امروز» و «قانون» و همچنین سایت «بهارنیوز» را مجرم شناخت.
۳) مقام‌های مسئول مانع تجدید چاپ کتاب‌های محسن کدیور- پژوهشگر دینی- شدند.
۴) مقام‌های مسئول مانع برگزاری کنسرت‌های شهرام ناظری و محسن یگانه شدند.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
۱) در این ماه تعداد ۲۵ نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل برخی از آنان مشخص نشده است ولی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آن‌ها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است: «ی. ح»، «ی. ر» و «م. ت» در بندرعباس اعدام شدند. دادگستری کل استان هرمزگان اتهام دو نفر اول را آدم ربایی و تجاوز به عنف و نفر سوم را قتل عمد عنوان کرد. «حمید م» و «حسن چ» در کرمانشاه و در ملاء عام اعدام شدند. دادستان عمومی و انقلاب کرمانشاه اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کرد. «ع. ح»، «ح. ت»، «س. ق»، «ع. ق»، «م. ق»، «ب. ک» و «پ. ر» در شیراز و در ملاء عام اعدام شدند. رسانه‌های وابسته به دولت ایران اتهام این افراد را آدم ربایی، سرقت مسلحانه و تجاوز به عنف اعلام کردند. «ع. ن» در قزوین و در ملاء عام اعدام شد. رسانه‌های وابسته به دولت ایران اتهام این فرد را قتل یک کودک اعلام کردند. خبرگزاری مهر از اعدام یک نفر به اتهام افساد فی الارض در شهرستان میانه و در ملاء عام و «رضا ف» به اتهام تجاوز به عنف در کرج و در ملاء عام خبر داد. همچنین یک نفر در شهرستان خوی و در ملاء عام به اتهام تجاوز به عنف اعدام شد.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری از اعدام محسن سارانی در بیرجند، محمد حنیف میر بلوچ زهی و عزیز نوتی زهی در سراوان، حاج عبدل شه بخش و نبی شه بخش در زندان شیراز و حمید ارسلانی و صادق احمدی در کرمانشاه خبر دادند. سایت‌های خبری اتهام ۵ نفر اول را حمل و نگهداری مواد مخدر و دو نفر آخر را قتل عمد اعلام کردند. این سایت‌های خبری همچنین از اعدام عبدالجبار ریگی، عثمان حسن زهی و عبدالکریم زهوکی نیز در چابهار خبر دادند.
۲) روزنامه شرق از صدور احکام اعدام برای یک زن که متهم است در نوجوانی شوهرش را به قتل رسانده است و ۴ مرد که متهم هستند به یک زن تعرض کردند خبر داد. خبرگزاری مهر نیز از صدور حکم اعدام برای یک نفر که متهم است معاون سابق وزیر صنعت را به قتل رسانده است خبر داد.
۳) چهار انگشت دست راست «م. ن» به اتهام سرقت در شهر ابرکوه و در ملاء عام با دستگاه گیوتین قطع شد.
۴) دادستان عمومی و انقلاب قزوین از اجرای حکم شلاق ۲۰۰ نفر در این شهر، رئیس دادگستری استان کرمانشاه از اجرای حکم شلاق ۵ نفر در این شهر و در ملاء عام و پلیس شهرستان قدس از اجرای حکم شلاق «م. ی» و «ع. ت» در این شهر و سایت‌های خبری شهرستان لنده از اجرای حکم شلاق «و. ش» در این شهر و در ملاء عام خبر دادند.
۵) مقام‌های مسئول مانع دفن پیکر سیمین بهبهانی- شاعر- در امام‌زاده طاهر شدند. همچنین نخستین بهداری شهرستان بیدخت که توسط بزرگان سلسله دراویش گنابادی بنیاد گذاشته شده بود، تخریب شد. حسینه و مجموعه فرهنگی بیت العباس اصفهان نیز توسط مقام‌های مسئول پلمپ شد.
۶) ۱۲ زندانی بر اثر آتش سوزی در زندان شهرکرد و نبود امکانات لازم جهت اتفای حریق در این زندان، کشته شدند.
۷) وضعیت زندانیان سیاسی هم چنان ناگوار گزارش می‌شود به گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند نادر جانی، سید حسین کاظمینی بروجردی، امید بهروزی، مصطفی فقیه، جمال قادر‌نژاد و قاسم ابسته بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آن‌ها اقدامی جدی صورت نگرفته است. همچنین بهاره هدایت، امان الله مستقیم٬ عفیف نعیمی و افشین کرم‌پور با وجود پایان نیافتن دوره درمان از بیمارستان به زندان منتقل شدند.
۸) پلیس از دستگیری ۷۲۲ نفر در تابستان سال ۱۳۹۳ به دلیل آنچه هنجارشکنی در طرح سالم‌سازی دریا می‌نامید، خبر داد.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی در ایران همچنان نامناسب گزارش می‌شود؛ به گونه‌ای که رئیس فراکسیون کارگری مجلس ایران گفت که هم اکنون معیشت ۹۰ درصد جامعه کارگری کشور زیرخط فقر بوده و ۱۰ درصد باقیمانده نیز با خط فقر فاصله چندانی ندارند. این در حالی است که وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی گفت که سالانه ۷۰۰ هزار ایرانی به دلیل بالا بودن هزینه‌های درمان به زیر خط فقر سقوط می‌کنند.
۱) حقوق ۸۲ کارگر کارخانه «فرش پارس» به مدت پنج ماه، حقوق ۲۵ کارگر شرکت احداث و بهره برداری آزاد راه کربلا به مدت ۳ ماه و حقوق ۳۰۰ کارگر کارخانه شیشه آبگینه قزوین به مدت ۴ ماه به تعویق افتاده است.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
اخبار منتشر شده از میراث فرهنگی و محیط زیست در مرداد ماه نیز همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد.
۱) وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی از وجود روغن پالم (روغن نخل) در فرآورده‌های لبنی از جمله شیر خبر داد که بخش قابل توجهی از چربی موجود در آن‌ها به خاطر روغن پالم بوده و نه چربی طبیعی شیر.
۲) رئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از جدی‌ترین مشکلات عدم تکمیل شبکه فاضلاب پایتخت را نفوذ نیترات موجود در فاضلاب به شبکه آبرسانی عنوان کرد.
۳) هزاران قطعه ماهی به دلایل ناشناخته در رودخانه‌های استان گیلان و اردبیل تلف شده‌اند. همچنین مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گیلان از کشته شدن ٩٠٠ هزار فوک دریای خزر در اثر آلودگی این دریا خبر داد.
۴) حدود ۳۰۰ هکتار جنگل در حریق پارک ملی گلستان سوخت.
۵) مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، گفت که ٧٠ درصد تالاب‌های این کشور یا در وضعیت بحرانی و یا در معرض خطر جدی قرار دارند.
خاتمه
با توجه به مواد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تعهد حکومت مبنی بر اجرای ضوابط حقوق بشر، توصیه می‌شود تا هر نوع مانع بر سر راه ادامه تحصیل عالی دانشگاهی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که امکان ادامه تحصیل از منتقدان نظام را سلب می‌کند، برداشته و به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اجازه تحصیل در دانشگاه داده شود.
از همین رو کانون مدافعان حقوق بشر با تأکید بر اینکه تحصیلات عالی نباید در انحصار باندهای قدرت درآید، بار دیگر آزادی هر چه سریع‌تر دانشجویان زندانی را خواستار است.
شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
اول شهریور ۱۳۹۳