آيا اطاعت از آمران اعمّ از والدين، زوج و سلطان مطلق است يا مقيد؟ آيا اطاعت محض و تبعيّت بي چون و چرا از فرمانروايان انساني در جايي مجاز است؟ آيا حقّ بودن يا عادل بودن سلطان، اطاعت بي چون و چرا از وي را تجويز مي كند؟ به بيان ديگر آيا حسن فاعلي آمِر در جواز تبعيّتِ محض كفايت نمي كند؟ قاعده “المأمور معذور” در كجا جاري است؟ ضوابط سياست ديني در اين زمينه چيست؟   

در حياط زندان مرکزي سودان، طه را اعدام کردند. وقتي کيسه سياه را از سرش بالا کشيدند، چشمش که به جمعيت افتاد لبخند زد. نميري در 16 سال حکومتش نام سودان را آلوده کرد. طيب صالح نام سودان را بلند کرد. سودان و ملت سودان با طيب صالح شناخته مي‌شود نه با نام نميري.

‏از طرف ديگر سكوت دولت ها مخصوصا دولت هاى اسلامى موجب تعجب و تأسف فراوان است . ما نبايد حرمت و‏ ‏حيثيت و خون مسلمان ها را فداى روابط ديپلماسى خود نماييم . هر كجا شخص بى گناهى مظلومانه كشته شود، موجب‏ ‏ناراحتى و تأسف شديد خواهد بود و بايد آن را محكوم نمود و در حد توان از اين فجايع انسانى جلوگيرى كرد، خواه اين‏ ‏جنايت در فلسطين باشد يا در چچن ، يمن ، آلمان و يا در ايران .

‏    ‏برحسب حديث شريف نبوى تذكر دادن و امربه معروف و نهى ازمنكر وظيفه اى همگانى است. بدیهی است انجام وظایف اخلاقی و معنوی دخالت در امور داخلی كشور ديگر‏ ‏محسوب نمى شود.