اعدام یکی از نماد‌ها و بلکه از نمادین‌ترین رفتارهای بشری است. اعدام را می‌توان نوعی خودکشی بشری دانست که چون در قامتِ دیگرکشی ظاهر می‌شود، انسان‌ها کشتن خویش را نمی‌نگرند. اعدام جزو یکی از شوم‌ترین اختراعات بشری است که اکنون، بود و نبودِ آن و میزان و چگونگی‌‌اش به شاخص و ترازویی برای سنجش میزان رشد و تکامل روحی و اخلاقی انسانیت تبدیل شده است.
در آغاز هزارهٔ سوم هستیم و تا امروز از ۱۹۸ کشور کوچک و بزرگ جهان ۱۲۹ کشور حکم اعدام را لغو کرده و هنوز در ۶۹ کشور این مجازات برقرار است. کشور ایران که به خاطر پیشینهٔ درخشان فرهنگی و مذهبی و تاریخ باستانی که الواح و فرامین افتخار‌آمیز حقوق بشری کوروش را در خود دارد می‌توانست پیشگام و پیشتاز باشد، اما متأسفانه جزو کشورهایی است که هنوز این مجازات را اجرا می‌کند و در میان آنها نیز جزو ۴ کشوری است که در صدر جدول بیشترین اعدام‌ها قرار دارد.
کتاب «حق حیات» نوشتهٔ عمادالدین باقی، شرح جامعی است از پژوهشی که وی در زمینهٔ امکان تعلیق و لغو مجازات اعدام در ایران و سایر کشورهای اسلامی به انجام رسانده است. این کتاب کاوشی در بحث‌های مذهبی، سیاسی و جامعهٔ مدنی در ایران و سایر کشورهایی است که مجازات اعدام در آنها به‌خاطر تفسیری از شریعتِ اسلامی، همچنان اجرا می‌شود. این کتاب توسط شبکهٔ عربی حقوق بشر در قاهره منتشر شده است. کتاب «حق حیات»، مباحث اعدام، سنگسار و نیز الغای اعدام و مجازات‌های جایگزین را در سه فصل ارائه کرده است. عمادالدین باقی، خود درخصوص کتابِ حق حیات به خبرنگار حقوقی کارگزاران می‌گوید: «کتاب حق حیات در دو جلد تدوین شده است. جلد اول این کتاب بحث در مورد مجازات اعدام و قصاص با نگاه درون‌دینی بر مبنای آیات قرآن و دیدگاه علما و فقها و مفسران قرآن کوشیده استدلال کند که مجازات اعدام را می‌توان لغو کرد، بدون اینکه منافاتی با شریعت و نصوص قرآن داشته باشد».
به گفتهٔ وی، این کتاب که بر اساس کاوش در مجازات اعدام و قصاص استوار است، ضمن اینکه اعدام را به‌طور کلی و با دلایل مذهبی و حقوقی بشری نفی کرده، بحث جداگانه و خاصی را پیرامون موضوع قصاص گشوده.
باقی در این کتاب با دو رویکرد به این موضوع نظر کرده است: «رویکرد تضییقی و محدود کننده» و «رویکرد حلی و رادیکال». باقی در این‌باره توضیح داد: «در روش تضییقی که محدود کننده است، مجازات قصاص را فقط موقوف به نظر اولیاءِ دم نمی‌داند و بر اساس آراء برخی از فقها و استناد به ادلهٔ شرعی و بر اساس رأی هیأت منصفه به علاوه جمعی از کار‌شناسانِ جرم‌شناسی و روان‌شناسی دخیل دانسته شده است که در این رویکرد مجازات قصاص محدود می‌شود.»
باقی در توضیح رویکرد «حلی» اضافه می‌کند: «با استناد به آیات برخی فقها نشان داده شده مجازات قصاص، یک مجازات تخیری است و در واقع قصاص، سه‌گزینه‌ای است که در صورت وقوعِ قتل نفسِ فرد بی‌گناه، مقرر شده است.»
وی در توضیح جلد دوم این کتاب گفت: «در جلد دوم، علاوه بر این موضوعات کلی که در جلد اول گفته شده، مختص به اعدام افراد زیر ۱۸ سال است. ۱۲ دلیل فقهی و حقوقی ذکر شده که اعدامِ افرادِ زیر ۱۸ سال را شرعاً جایز نمی‌داند و مناقشات پیرامون اعدامِ زیر ۱۸ سال را طرح می‌کند.» جلد دوم این کتاب قبل از چاپ به‌صورت پلی‌کپی چاپ و بین علمای قم و سران و مسئولان قضایی و نمایندگان مجلس توزیع شد و در مواردی که نظرات این افراد به صورت شفاهی گرفته شده، بازتاب‌های بسیار مثبتی داشت.