سهروردی فلسفه ایرانی را مقابل فلسفه یونانی قرار داد

به گزارش خبرنگار مهر، همایش بزرگداشت روز شیخ اشراق با همکاری انجمن علمی حکمت و فلسفهٔ ایران و مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفه، عصر روز گذشته با حضور اساتید فلسفه در مؤسسهٔ حکمت و فلسفه برگزار شد.

غلامحسین ابراهیمی دینانی به عنوان اولین سخنران این مراسم دربارهٔ موضوع هیولا در فلسفهٔ شیخ اشراق سخنرانی کرد.

وی گفت: ایرانی‌ها ۸۰۰ سال است که شیخ اشراق را نشناختند چون او می‌گفت که من آمده‌ام حکمت خسروانی را احیا کنم. حکمت خسروانی هم همان حکمتی است که همهٔ دنیا ازجمله غربی و عرب‌ها با آن دشمنی دارند. منظور از حکمت خسروانی همان حکمت زرتشت و فلسفهٔ نور و آئین مهر است.

ابراهیمی دینانی افزود: شیخ اشراق قائل به اصالت نور است در حالی که ملاصدرا قائل به اصالت وجود است. سهرودی به ملاصدرا می‌گوید بهتر است که تو هم به جای وجود بگویی نور، بنابراین اختلاف این دو فیلسوف با یکدیگر ظاهری است ناگفته نماند که بنده خودم صدرایی هستم ولی معتقدم ملاصدرا کمی یونانی‌زده است در حالی که سهرودی ایرانی خالص است.

وی در ادامه تصریح کرد: شیخ اشراق سرنوشت غم‌انگیزی داشته است چرا که او را در سن ۳۸ سالگی در حلب شهید کردند. او اهل سهرورد است و در مراغه درس خوانده بود و پس از آن سفرهای خود را آغاز کرده بود که در نهایت هم در حلب کشته شد. شیخ اشراق منکر هیولا است در مورد هیولا هم باید بگویم که معنی آن ماده نخستین و چیزی است که دیده نمی‌شود. سهروردی در این‌باره مثال خنده‌داری هم دارد که گفته هیولا مثل پیرزن زشتی است که خودش را نشان نمی‌دهد.

چهرهٔ ماندگار فلسفه اضافه کرد: هیولا معقول است نه محسوس یعنی امر معقولی است که وجود دارد ولی نمی‌توان آن را دید. ما در عالم هستی و طبیعت هم فاعل داریم هم قابل، فاعل بدون قابل معنا ندارد و فاعل مطلق خداوند است. هیولا هم انفعال محض است یعنی فقط می‌پذیرد و هیچ کاری از آن بر نمی‌آید. اگر این سؤال پیش بیاید برایتان که چقدر می‌پذیرد باید بگویم هیولا لایتناهی می‌پذیرد.

نویسندهٔ کتاب «من و جز من» ادامه داد: از نظرِ ما فیلسوف‌ها هیولا نخست ماده اول است که کسی آن را ندیده ولی فیزیکدان‌ها آن را نمی‌پذیرند و می‌گویند نخست ماده اول کوچک‌ترین ذره‌ای است که با میکروسکوپ می‌توان دید.

ابراهیمی دینانی گفت: هیولا مرز بین هستی و نیستی است و ما همیشه در تعیین مرزها مشکل داریم. به عنوان مثال کدامیک از شما می‌دانید که مرز خالق و مخلوق کجاست؟ مرز خدا و غیر خدا کجاست؟ مرز صورت و معنی کجاست؟ شیخ اشراق با اثبات عالم خیال منفصل مرز بین مُلک و ملکوت بر می‌دارد و عالم ماده را به عالم معنی متصل می‌کند. سهروردی مقدار مطلق را هیولا نامیده است بنابراین از یک طرف منکر هیولای مشایی است و از طرفی هیولا را قبول دارد.

وی در پایان تصریح کرد: من فکر می‌کنم حافظ و فردوسی، سهروردی را خوب خوانده بودند و می‌شناختد به همین دلیل من، فردوسی را سهروردی حماسی و سهروردی را فردوسی حکیم می‌نامم. شیخ اشراق یک فیلسوف کاملاً ایرانی است که فلسفهٔ ایرانی را مقابل فلسفهٔ یونانی قرار داده است. خواهش من از شما این است که به شیخ اشراق اعتنا کنید.

منبع: خبرگزاری مهر