امروز ١۵ آذرماه سالروز درگذشت سعدى سينماى ايران، زنده‌ياد على حاتمى است.
مرحوم علی حاتمی (۲۳ مرداد ۱۳۲۳ تهران – ۱۵ آذر ۱۳۷۵ تهران) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده‌ی سینما بود.
حاتمی در جایی متولد شد شبیه همان جایی که رضا خوشنویس در هزاردستان به مُفَتش آدرس می‌دهد؛ خیابان شاهپور، خیابان مختاری، کوچهٔ اردیبهشت. او دانش‌آموخته از دانشکده هنرهای دراماتیک است. علی حاتمی حداقل ۱۵ فیلم بلند سینمایی و مجموعهٔ تلویزیونی ساخته است.
اولین اثر سینمایی حاتمی در سال ۱۳۴۸ با عنوان «حسن کچل» ساخته شد و آخرین فیلم نیمه‌تمامش با نام جهان‌پهلوان تختی که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سینمایی او بعد از مجموعهٔ هزاردستان بود، به علت مرگ ناشی از بیماری سرطان نافرجام ماند. پس از مرگش نیز دو فیلم مبتنی بر هزاردستان با تدوین واروژ کریم‌مسیحی (به نام‌های کمیتهٔ مجازات و تهران روزگار نو) ساخته شد.
علی حاتمی به عنوان کارگردانی صاحب سبک و مؤلف، سعی کرد با استفاده از قصه‌ها، مَثَل‌ها، فولکلورها یا باورهای عامیانه‌ی ایرانی، فرهنگ کهن کوچه و بازار و معماری دیرپای ایرانی‌ـ‌اسلامی طرحی نو در سینمای ایران دراندازد. وی به حق توانست فرهنگ، آداب و ارزش‌های فکری و عملی مردم این سرزمین را بر پرده‌ی خیال نقاشی کند، از این رو وی را به علت بهره بردن از زبان تصویر و خلق شخصیت‌های شاعرانه، سعدی سینمای ایران می‌دانند.
حاتمی همواره در آثار سینمایی خود پیوندی ناگسستنی با اصطلاحات و گویش‌های کوچه بازار داشت، بطوریکه کاربرد این دیالوگ‌ها به عنوان امضای وی در تقریباً تمامی آثار سینمایی‌اش حضور داشته و سینمای حاتمی را یک سینمای منحصر به فرد ساخته است. برخی ازاین دیالوگ‌های ماندگار عبارتند از:
فیلم مادر: «تلخی با قند شیرین نمیشه، شب رو باید بی‌چراغ روشن کرد»
فیلم کمال‌الملک: دیالوگی از زبان مظفرالدین‌شاه «همه چیزمان باید به همه چیزمان بیاید»
فیلم سوته دلان: «همه عمر دیر رسیدم»
فیلم سوته دلان: «ساعتِ زنگ‌زده دیگه زنگ نمیزنه، چون زنگاشو زده»
فیلم مادر: «خورشیدِ دم غروب، آفتابِ صلوة ظهر نمیشه»
و ده‌ها دیالوگ ماندگار دیگر…
علی حاتمی در تاریخ ۱۵ آذرماه ۱۳۷۵ درگذشت. پیکر وی در قطعه‌ی هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. بر روی سنگ مزار وی که در طرفینش رقیه چهره‌آزاد (ملقب به مادر سینمای ایران و ایفاگر نقش مادر در فیلم “مادر”) و رسام عرب‌زاده (طراح ممتاز فرش‌های ایرانی) دفن شده‌اند یکی از ماندگارترین دیالوگ‌های فیلم “حاجی واشنگتن” نقش بسته: “ آیین چراغ خاموشی نيست…