غزالي در زمرة معدود کساني است که از مدرّسي نظامية بغداد تا خلوت خانقاه توس را انتخاب کرد و در اين فاصلة دراز ميتوان گفت همة نحلههاي فکري روزگار خود را آزمود؛ هم فلسفه ميدانست و هم منطق، هم کلام و هم حديث و فقه که بيشتر در بغداد به فقيه و متکلّم شناخته ميشد. او قدرتمندترين پيوندگر بين مدرسه و خانقاه، دو نهاد تأثيرگذار در جامعة اسلامي بود و تأثير او بدان اندازه بود که در همان زمان حياتش آثارش را در غرب اسلامي نقد ميکردند
همايش "همزيستي تمدّنها و گفتگوي جهاني؛ گذشته و امروز "به مناسبت 950 سالگي ابوحامد محمد غزالي با همکاري مشترک رايزني فرهنگي ايران و مرکز تحقيقات استراتژيک رياست جمهوري تاجيکستان در اين کشور برگزار شد. قهرمان سليماني رايزن فرهنگي ايران درباره موضوع "جهان اسلام و چالشهاي دروني" گفت: غزالي در زمرة معدود کساني است که از مدرّسي نظامية بغداد تا خلوت خانقاه توس را انتخاب کرد و در اين فاصلة دراز ميتوان گفت همة نحلههاي فکري روزگار خود را آزمود؛ هم فلسفه ميدانست و هم منطق، هم کلام و هم حديث و فقه که بيشتر در بغداد به فقيه و متکلّم شناخته ميشد. او قدرتمندترين پيوندگر بين مدرسه و خانقاه، دو نهاد تأثيرگذار در جامعة اسلامي بود و تأثير او بدان اندازه بود که در همان زمان حياتش آثارش را در غرب اسلامي نقد ميکردند. رايزن فرهنگي ايران در پايان اظهار داشت : اگر قرار است تفاهمي در درون جهان اسلام صورت گيرد، لازمة اين تفاهم اوج گرفتن نگاه رهبران ديني از فرش و عرش است.
پرفسور احمد رحماناف در موضوع "امام محمد غزالي و گفتگوي اديان" گفت: منطق اسلام ديالوگ و گفتگو است. همه ما شاهديم که از اواخر سدة 20 و اوايل سدة 21 مورد توجه افکار عمومي جهان قرار گرفت. يکي از اين راهکارهها پيشنهاد خاتمي رئيس جمهور سابق ايران در زمينة "گفتگوي تمدنها" بود که با استقبال جهاني روبرو شد. امام محمد غزالي در احيا علوم دين بقاي دين و دولت و همزيستي آنها در کنار يکديگر لازم ميداند. غزالي کوشيده است سياست را با اخلاق نزديک سازد. او تمام زمينههاي رشد جامعه را وابسته به وزير ميداند.
قهار رسوليان هم درموضوع "زادگاه غزالي در مسير تاريخ" گفت : طوس در گذشته ولايت کوچکي بود و داراي منابع زيرزميني زياد بود. تابران يکي توابع طوس است که آن زادگاه امام محمد غزالي است. طوس دوستارة بسيار درخشان دارد: يکي در عرصة ادب حکيم ابوالقاسم فردوسي و ديگري در عرصة علم يعني امام محمد غزالي است. در بخش دوم همايش، رستم نظراف از دانشگاه تکنيکي تاجيکستان در موضوع "اهميت تعليمات سياسي امام محمد غزالي" گفت: امام غزالي در دورهاي زيسته که چند قرن از ما فاصله دارد، اما تعليمات سياسي او تا اين زمان اهميت جهاني داشته است. وي افزود: اگر ما نتوانيم توليدات خود را پيشکش نماييم، خطر از بين رفتن آنها وجود دارد. دنياي امروزي دنياي مدل است. مدل غربي، مدل شرقي، اروپايي، روسي، ايراني و … در زمان غزالي هم وضع به همين صورت بود. يعني مدلهاي مختلف وجود داشت. نظراف ادامه داد: خلافت عرب در آن دوران، خلافتي بسيار بزرگ بود. در دورة سلجوقيان، ترکان موفق به ترويج مدلهاي خود شدند. اين تقابل در زمان غزالي وجود داشت، چه در عرصههاي اجتماعي و سياسي و اقتصادي و … و چه در زمينة جامعه. غزالي تمام اين مدلها با قرآن و منطق قرآني مطابق نمود و آنها را در چارچوب قرآني تفسير نمود. غرب و شرق امروزه نيز در حال تعامل است. بهترين راه اين تعامل هم گفتگو است. در روند جهانيشوي اگر سياستمداران ما از اين نوع تعليمات مايه ميگرفتند بسيار خوب ميشد.
نباتاف زينالدين ازدانشگاه اسلامي تاجيکستان در موضوع "تقابل غزالي و فلاسفه" گفت: علم فقه و به ويژه در اصول فقه غزالي عالمي بسيار برجسته است. حتي او براي دانشمندان زمان خود بسياري از معماهاي ديني را تفسير و توضيح داده است. علم فقه را براي آنها روشنتر کرد. غزالي کسي است که مسئلههاي تفرقهانگيز را کنار ميگذارد و سعي دارد پيوندي و اتحادي بين فرق مختلف ديني بوجود آورد. همه ميدانيم که فارابي و ابن سينا در فلسفه از عقايد فلاسفة يوناني بسيار استفاده کردهاند. اما غزالي چيزي که بيشتر بدان پرداخت فلسفهاي بود مبتني بر دين اسلام و رسيدن به حقيقت از طريق منطق اسلامي.رحيماف هم درموضوع "مقام انسان درآثار غزالي" طي سخناني گفت: درتعليمات اسلامي، خداشناسي از خودشناسي آغاز ميشود. در آثار غزالي نيز همين موضوع محور اساسي است. خانم ملکه عطايوا دانشيار دانشگاه دولتي باباجان غفوراف در باب موضوع "سهم محققان تاجيک در تحقيق آثار غزالي" طي سخناني گفت: محققان تاجيک از جمله عبدالواحد شمالاف است که بيش از 300 مقاله در زمينة آثار گذشتگان نوشته است که بيشتر آنها در زمينه غزالي و فلسفة اوست.
ترجمه قرآن به زبان لهستاني
نشست "يکصدو پنجاهمين سالگرد ترجمه قرآن به زبان لهستاني" در سالن يک نمايشگاه قرآن با حضور استاد عليرضا دولتشاهي، دکتر محسن جعفري مذهب و وابسته فرهنگي و مطبوعاتي کشور لهستان برگزار شد. استاد عليرضا دولتشاهي مترجم و لهستان شناس کتابخانه و موزه ملي ملک ، قرآن را کتابي براي موحدان دانست و از ويژگيهاي خاص ترجمه اين کتاب آسماني به زبان لهستاني سخن گفت. وي با بيان اين خبر که قرار است نشستي در آذر ماه امسال با عنوان "قياس ترجمه قرآن به زبان لهستاني با ترجمه قرآن به زبان فارسي" برگزار شود عنوان کرد: آنچه در اين نشست به عنوان محور بحث طرح ميشود اين است که لهستانيها اسلام را بهعنوان يک قوميت مطرح ميکنند. وي به پيوند فرهنگي ميان کشور ايران و لهستان اشاره کرد و گفت: اکثر مسلمانان لهستاني داراي مذهب حنفي هستند و حتي مسلمانان آنان ، مراسم عاشورا را در کشورشان برگزار ميکنند.
وي همچنين به بقاياي سنت تصوف خراساني در لهستان اشاره کرد و از وجود سکههاي دوره ساماني در لهستان خبر داد. استاد عليرضا دولتشاهي در اولين ديدارش از شانزدهمين نمايشگاه بين المللي قرآن کريم ، خواستار فعاليتهاي قرآني براي ايرانيان داخل کشور و آشنايي آنان با مسلمانان خارج از جهان اسلام شد تا با اين حرکت به گسترش قلمرو فرهنگي اسلام کمک بيشتري شود . وي اشاره کرد: در چند سال اخير در غرب چهرهاي القاعده اي از اسلام نشان داده شده است، اما ميتوانيم با فعاليتهاي فرهنگي، حقيقت ذاتي قرآن را به جهانيان بشناسانيم.