تعلیم و تربیت اولیه ایشان تحت سرپرستی و مراقبت حضرت آقای صالح علیشاه بود و در همان موطن خویش مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفتند و همچنین هیات قدیم و نجوم را نزد پدر بزرگوار آموختند. سپس برای ادامه تحصیلات به تهران آمده و در سال 1324 شمسی از دبیرستان علمیه تهران با رتبه اول به دریافت دانشنامه دیپلم ادبی نایل و سال بعد از همان دبیرستان دیپلم طبیعی نیز گرفتند. آنگاه در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصیلات دانشگاهی را ادامه داده و در سال 1327 در رشته حقوق قضایی به دریافت درجه لیسانس موفق شدند و هم زمان مطالعه و تحقیق را در معارف اسلامی خصوصا فقه و اصول نزد اساتید فن بالاخص برادر دانشمندشان شادروان حضرت حاج سلطانحسین تابنده تلمذ کردند و در کلاس های درس مرحوم محمود شهابی و استاد سید محمد مشکوة و مرحوم شیخ محمد سنگلجی شرکت کردند
نورٌ علی نور
بسم الله الرحمن الرحيم
الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکوة فيها مصباحٌ المصباح فی زجاجة الزّجاجه کانّها کوکبٌ درّیٌ يوقد من شجرة مبارکة زيتونة لا شرقية و لا غربية يکاد زيتها يضی و لو لم تمسسه نارٌ نورٌعلی نور يهدی الله لنوره من يشاء ويضرب الله الامثال للناس والله بکلّ شئ عليم
سورة النّور آية 35
پس بـه هـر دوری ولیـّی قـایمســت تــا قیــامت آزمـایش دایـمســت
پس امــــام حــیّ قــایم آن ولیســـت خواه ازنسل عمر، خواه ازعلیست
مـهدی و هـادی ویسـت ای راه جـو هم نهــان و هـــم نشسـته پـیش رو
او چو نورست و خرد جبریل اوست وان ولیّ کــم از او قنــدیـل اوست
وآنکه زین قندیل کم مشکات ماست نــور را درمـــرتبه تـرتیبهــاسـت
زآنکه هـفصـد پـرده دارد نــور حق پـرده های نــور دان چــندین طـبق
از پـس هــر پــرده قـومی را مقام صف صف اند این پرده هاشان تا امام
اهل صفّ آخرین ازضعف خویـش چشمشـان طـاقـت نـدارد نــور پیش
وآن صـف پیش از ضعیـفیّ بـصر تـــاب نـــارد روشنــایی پــــیشتر
روشــنیّی کـــــو حیــــات اوّلسـت رنـج جـان و فـتنۀ این احــولسـت
احولـیهـــا انـدک انـدک کـــم شود چون ز هفصد بگذرد، او یـم شود
قابـل تغـییر اوصــاف تـن اســت روح باقـی آفــتاب روشن اسـت
اوســت بــی تغــییر لا شـرقــیة نـی ز تــبدیـلی کـه لا غـربـــیة
نـــور حسی میکشد سوی ســرا نـــور حقش میبرد سوی عـــــلا
نـور حس را نور حق تزئین بود معنی نـــورٌعلـی نـــور ایـن بود
نــور حـق ظاهر بـود انـدر ولی نیـک بین باشــی اگــر اهـل دلـی
ظـلّ او اندر زمین چون کوه قاف روح او سیمرغ بس عــالی طواف
دستگــــــیر و بــندۀ خاص الــه طـالـبین را میبرد تــا پیشــــــــگاه
گــر بگویم تــا قیامــت نـعت او هــیچ آن را مـقطـع و غــایت مــجو
آفتـــــاب روح نـــی آن فلـــک که ز نــورش زنده اند انس و ملک
در بشر رو پوش گشتست آفتاب فهــــم کـــن والله اعلـــم بــالصواب
مثنوی معنوی
شرح حال مختصر مولانا المعظم حضرت آقای حاج دکتر نور علی تابنده (مجذوب علیشاه) ارواحنا فداه
حضرت آقای حاج دکتر نور علی تابنده (مجذوب علیشاه) ازفرزندان حضرت آقای
صالح علیشاه قدس سره العزیزکه بعد از رحلت آن حضرت حیات داشتند در روز جمعه تاریخ 21 مهر ماه 1306 برابر با 17 ربیع الثانی 1346 قمری مصادف روز تولد جدشان حضرت آقای ملا علی نورعلیشاه نورالله مرقده در خانواده علم و عرفان در بیدخت گناباد متولد شدند و پدر بزرگوارشان ایشان را "نورعلی" نامیدند.
جد امجدشان حضرت آقای حاج سلطان محمد گنابادی (سلطان علیشاه) از مشاهیر عرفا و علمای قرن اخیر (1251-1327 قمری) و قطب وقت سلسله نعمت اللهی بودند و به همین سبب این سلسله بعد از ایشان به نام "نعمت اللهی گنابادی" مشهور شد ونام گناباد نیز شهرت یافت.
تعلیم و تربیت اولیه ایشان تحت سرپرستی و مراقبت حضرت آقای صالح علیشاه بود و در همان موطن خویش مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفتند و همچنین هیات قدیم و نجوم را نزد پدر بزرگوار آموختند. سپس برای ادامه تحصیلات به تهران آمده و در سال 1324 شمسی از دبیرستان علمیه تهران با رتبه اول به دریافت دانشنامه دیپلم ادبی نایل و سال بعد از همان دبیرستان دیپلم طبیعی نیز گرفتند. آنگاه در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصیلات دانشگاهی را ادامه داده و در سال 1327 در رشته حقوق قضایی به دریافت درجه لیسانس موفق شدند و هم زمان مطالعه و تحقیق را در معارف اسلامی خصوصا فقه و اصول نزد اساتید فن بالاخص برادر دانشمندشان شادروان حضرت حاج سلطانحسین تابنده تلمذ کردند و در کلاس های درس مرحوم محمود شهابی و استاد سید محمد مشکوة و مرحوم شیخ محمد سنگلجی شرکت کردند.
در این ایام ابتدا در وزارت امور خارجه مشغول به کار شدند. و پس از مدت کوتاهی در سال 1329 به وزارت دادگستری منتقل شدند و مدتها عهده دار شغل ریاست اداره سرپرستی دادسرای تهران و متعاقبا مستشاری دادگاه استان تهران گردیدند.
در اوایل خدمت دادگستری که در دادگستری مشهد مشغول به کار بودند، برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه عزیمت کردند و در آنجا در سال 1336 شمسی درجه دکتری حقوق را از دانشگاه پاریس اخذ کردند ضمن اینکه در رشته زبان فرانسه نیز مشغول به تحصیل بودند و دیپلم آن را دریافت کردند. در ایام اقامت در فرانسه با اسلام شناس مشهور هانری کربن که علاقه قلبی به عرفان و معارف شیعه داشت، در تماس بوده و در کلاس های درس وی حاضر می شدند. کربن که با بزرگان سلسله نعمت اللهی گنابادی آشنایی داشت و اظهار ارادت می کرد، به ایشان توصیه و حتی اصرار کرد که درباره این سلسله مطلبی بنویسند و به این ترتیب رساله ای به زبان فرانسه با موضوع «شرح مکتب و طریقه حاج ملا سلطان محمد گنابادی و یک قرن مکتب او» در انستیتوی تحقیقات عالیه زیر نظر وی گرفته و به ثبت رسانیدند و یادداشتهای تحقیق را فراهم آوردند که البته به انجام نرسید.
پس از بازگشت به ایران در مشاغل مختلف قضایی در وزارت دادگستری و تدریس در دانشکده های حقوق مشغول شدند. و بار دیگر در شهریور 1347 با بورس دولت فرانسه جهت مطالعات حقوقی قضایی به پاریس عازم شدند و در موسسه بین المللی مدیریت (I.I.A.P.) مشغول به تحصیل و تحقیق گردیدند و موفق به اخذ دیپلم مدیریت قضایی از آن موسسه بین المللی شدند. پس از بازنشستگی در سال 1355 گاه به شغل وکالت دادگستری نیز اشتغال داشتند و در دوران انقلاب اسلامی، وکالت غالب روحانیون و دانشجویان مورد تعقیب را افتخاراً می پذیرفتند. پس از انقلاب هم مدتی به سمت معاونت وزارت ارشاد و عضویت هیات امنا و مدیریت سازمان حج و معاونت و وزارت دادگستری منصوب گردیدند و مجددا در مهر ماه 1359 به درخواست شخصی بازنشسته شدند. ایشان در تمام سالهای کار به امانت و صحت و صداقت در رفتار و گفتار و دقت در کار و احترام به قانون و اجرای دقیق آن نزد همکاران و دیگران مشهور بودند.
آن جناب در کنار تحصیل علوم دینی و دانشگاهی و تحقیق و تالیف، در سال 1331 شمسی نزد پدر بزرگوارشان قدم به وادی فقر و ایمان نهادند و از همان ابتدای سلوک همواره آثار معنوی فقر محمدی (ص) در گفتار و کردارشان عیان و روحیه درویشی و تقیدشان به احکام شریعت و آداب طریقت زبانزد خاص و عام بوده است. به گونه ای که پس از رحلت قطب وقت سلسله حضرت آقای محبوب علیشاه در 27 دی ماه 1375 با فرمان وصایتی که در تاریخ 28 مهر ماه 1371 (22 ربیع الثانی 1413) از جانب معظم له نوشته شده بود به مقام جانشینی ایشان با لقب طریقتی "مجذوب علیشاه" نایل گردیند.
حضرت آقای دکتر تابنده از بدو قطبیت تا کنون اوقات خویش را عمدتا صرف دستگیری و هدایت طالبان و تربیت سالکان کرده اند. به همین منظور هفته ای چند بار در مجالس و اجتماعات فقری به شرح کتب عرفانی و بیان لطایف عرفانی و نکات اجتماعی می پردازند.1
شجره اذن ، ارشاد و سلسله عرفانی
حضرت آقای حاج دکتر نورعلی تابنده مجذوبعلیشاه ارواحنا فداه
حضرت رسول اكرم (ص)
اميرالمؤمنين و مولی الموحدین مولانا علي بن ابي طالب (ع)
حضرت امام حسن (ع)
حضرت امام حسين (ع)
حضرت امام سجاد (ع)
حضرت امام محمد باقر (ع)
حضرت امام جعفر صادق (ع)
حضرت امام موسی كاظم (ع)
حضرت امام رضا (ع)
حضرت امام محمد تقی (ع)
حضرت امام علی نقی(ع)
حضرت امام حسن عسگری (ع)
حضرت حجت بن الحسن (عجه الله تعالی فرجه الشريف)
حضرت جنيد بغدادی
(ابوالقاسم جنيد بن محمد بن جنيد الخّرازی القواريری)
حضرت شيخ ابوعلی رودباری
(احمد بن محمد بن ابوالقاسم بن منصور بن شهريار بن مهر فاداربن مرغدابن كسری رودباری)
حضرت شيخ ابوعلي كاتب
(حسن بن احمد الكاتب المصری)
حضرت شيخ ابوعمران مغربی
(ابوعثمان سعيد بن سلام القيروانی المغربی مراكشی)
حضرت شيخ ابوالقاسم گوركانی
(علی گوركانی طوسی)
حضرت شيخ ابوبكر طوسی
(ابوبكر بن عبدالله النساج طوسی)
حضرت شيخ احمد غزالی
(ابوالفتوح احمد بن محمد بن احمد الطوسی غزالی)
حضرت شيخ ابوالفضل بغدادی
حضرت شيخ ابوالبركات
حضرت شيخ ابو مسعود اندلسی
(ابو مسعود اشبيلی اندلسی)
حضرت شيخ ابومدين
(شعيب بن حسين بن ابي الحسن شيخ ابوالنّجاه)
حضرت شيخ ابوالفتوح
(ابوسعيد صعيدي مصري)
حضرت شيخ كمال الدين كوفی
(نجم الدين كمال كوفي)
حضرت شيخ صالح بربری
(سيد رضي الدين صالح بربري مغربي)
حضرت شيخ عبدالله يافعی
(عبدالله بن اسعد يافعي يمني ، ابوالسعادات عفيف الّدين مشهور به نزيل الحرمين)
حضرت شاه نعمت الله ولی کرمانی
(سيد نورالّدين نعمت الله ابن عبدالله كوه بناني كرماني )
حضرت شاه برهان الدين خليل الله
(ميرشاه برهان الّدين خليل الله ابن سيد نعمت الله كوه بناني كرماني )
حضرت شاه حبيب الدين محب الله اوّل
(ميرشاه حبيب الدين ابن شاه خليل الله ابن شاه نعمت الله )
حضرت مير كمال الدين عطيه الله اوّل
(ابن شاه حبيب الدين محب الله اوّل)
حضرت ميرشاه برهان الدين خليل الله دوّم
حضرت مير شاه شمس الدين محمد اوّل
حضرت مير شاه حبيب الدين محب الله دّوم
حضرت مير شاه شمس الدين محمد دوّم
حضرت مير شاه كمال الدين عطيه الله دّوم
حضرت مير شاه شمس الدين محمد سوم (حسينی)
حضرت شيخ محمود دكنی
(محمود نجفي دكني معروف به شاه محمود اولياء)
حضرت شيخ شمس الدين دكنی
(شمس الدين ابن محمود دكني معروف به شمس مولا)
حضرت رضا عليشاه دكنی
(سيد عليرضا ابن شمس الدين دكني)
حضرت شيخ المشايخ سيد معصوم عليشاه دكنی
(مير عبدالحميد يا مير عبدالرحيم دكني)
حضرت شيخ المشايخ نور عليشاه اوّل
(محمد علي فردوسي توني خراساني اصفهاني)
حضرت حسينعلی شاه اصفهانی
(محمد حسين سليل شيخ زين الّدين خوانساري اصفهاني)
حضرت مجذوبعليشاه همدانی
(محمد جعفر قراگوزلو- بك لو همداني ابن حاج صفرخان قراگوزلو ابن حاج عبدالله خان)
حضرت مست عليشاه شيروانی
(حاج زين العابدين شماخي شيرواني)
حضرت رحمت علی شاه شیرازی
(حاج زين العابدين قزويني شيرازي سليل حاج محمد حسن مجتهد) مشهور به نايب الصدر
حضرت سعادتعليشاه اصفهانی
(حاج محمد كاظم اصفهاني معروف به شيخ زين الدين)
حضرت آقای سلطانعليشاه گنابادی
(حاج سلطان محمد ابن ملا حيدر محمد گنابادی)
حضرت آقای نور عليشاه ثانی
(علي ابن سلطانمحمد بيدختي گنابادی)
حضرت آقای صالحعليشاه
(حاج شيخ محمد حسن ابن علي ابن سلطانمحمد بيدختي گنابادی)
حضرت آقاي رضا عليشاه ثانی
(حاج سلطانحسين تابنده گنابادي ابن شيخ محمد حسن ملقب به فضل الله)
حضرت آقای محبوب عليشاه
(حاج علي تابنده ابن حاج سلطانحسين تابنده گنابادي)
حضرت آقای مجذوب عليشاه (ارواحنا فداه)
(حاج دكتر نورعلی تابنده ابن شيخ محمد حسن صالحعليشاه بيدختی گنابادی )
الم تر کیف ضرب الله مثلا کلمه طیبه کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء
شجره اجداد والا گوهر مولانا المعظم حضرت آقای مجذوب علیشاه
قبیله خزاعه
(قبیله خزاعه به اتفاق قبیله بنی اسد برای دفن شهداء در کربلا حاضر شده و در دفن اجساد واقعه کربلا کمک نمودند)
امیر سلیمان خزاعی
با وسائط
حاج قاسمعلی شورابی گنابادی
حاج محمد
ملا نور محمد
ملا دوست محمد
ملا سلطانمحمد
ملا حیدر محمد
حضرت آقای حاج سلطانمحمد بیدختی گنابادی سلطان علیشاه
حضرت آقای حاج ملا علی نور علیشاه
حضرت آقای حاج شیخ محمد حسن صالح علیشاه
مولانا المعظم حضرت آقای حاج دکتر نور علی تابنده
(مجذوب علیشاه)
فهرست آثارحضرت آقای حاج دکتر نور علی تابنده (مجذوب علیشاه) اعم از تالیف، نگارش، ترجمه، مقالات و مقدمه ها :
1- مبتنی بودن جرم و مجازات بر قانون و مساله لوایح قانونی در ایران.
رساله دکتری ایشان به راهنمایی پرفسور استفانی ریاست موسسه جرم شناسی دانشکده حقوق پاریس،سال 1336.
2- بحران دموکراسی،تالیف روژه لاکومب،ترجمه معظم له از زبان فرانسوی به زبان فارسی، نشر باغ نو، چاپ اول، تهران، 1382(این کتاب قبلاً نیز به چاپ رسیده است).
این کتاب به نقد و بررسی نظام اجتماعی فرانسه در 1948 می پردارد. امروز که آن را می خوانیم تعجب می کنیم چون گویی مشکلات دوران ما را تجزیه و تحلیل می کند. از آنجا که مؤلف توجهی به "نقش قوۀ قضائیه در دموکراسیها" نداشته، مترجم معظم مقاله ای با این عنوان در مقدمه کتاب افزوده اند. نامه ای را که در همین مورد در 1354 به وزیر دادگستری وقت نوشته اند و عناوین فرعی فصول را هم برای وضوح بیشتر اضافه کردند. این ضمائم، روشنگر مطالب عمیق و موجز کتاب است.
3- بررسی جامعه شناسی یک انقلاب(سال پنجم انقلاب الجزایر)، تالیف فرانتس فانون، ترجمه معظم له از زبان فرانسه به زبان فارسی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، تهران، 1361.
4- مجموعه مقالات فقهی و اجتماعی.
منتخبی است از مقالات فقهی،حقوقی و اجتماعی در شانزده عنوان که از ایشان در سالهای قبل از قطبیت و ارشاد معنوی در مجلات و روزنامه های مختلف اعم از: فردوسی،گزارش،کانون وکلا،اطلاعات،سلام،افتخارات ملی به چاپ رسیده است.
انتشارات حقیقت، چاپ اول، تهران، 1378.
5- مجموعه مقالات حقوقی و اجتماعی.
مجموعه ایست از مقالات حقوقی و اجتماعی و نامه ها به مسئولین مملکت که در پنجاه و هفت عنوان همانند کتاب فوق در مجلات و روزنامه های مختلف همانند: جهان امروز،کانون وکلا،اطلاعات،انقلاب اسلامی،میزان،جاما،عدالت،افتخارات ملی،دانستنی ها،کیهان هوایی و برگ سبز از ایشان به چاپ رسیده است.
انتشارات حقیقت، چاپ اول، تهران، 1381.
6- سفر حج و عید قربان.
متن دو سخنرانی ایشان است که در تاریخهای 25/11/77و8/1/78 به مناسبت فرا رسیدن مراسم حج و عید سعید قربان در تهران ایراد شده و سپس به رشته تحریر در آمده است.این دو سخنرانی ابتدا در نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(2)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1378 چاپ شده است.
انتشارات حقیقت، چاپ اول، تهران، 1380.
7- آشنایی با عرفان و تصوف.
این کتاب در پاسخ به نامه ای متضمن سوال درباره ارتباط تشیع و تصوف و عرفان نوشته شده و نظر به اینکه این سوال غالبا بنابر تناسب اوضاع زمان مطرح گردیده و مولف محترم به زبانی ساده و روشن متناسب با مخاطب پاسخ داده اند،این اثر در عرفان ایران،شماره 7،تهران،1379،ص 11-24 به چاپ رسیده است.
انتشارات حقیقت، چاپ اول، تهران، 1380.
(هر دو اثر آشنایی با عرفان و تصوف و سفر حج و عید قربان سفری که حقیر در خدمت شیخ محترم جناب آقای حاج سید احمد شریعت (درویش فیض علی )در هندوستان بودم هر دو اثر مبارک را با خود برده و در آنجا پس از طرح ترجمه هر دو کتاب با پیگیری برادر مکرم آقای دکتر محمد رضا جوکار توسط پرفسور یعقوب عمر که قبلاً نیز رساله شریفه پند صالح را در زمان حضرت آقای محبوب علیشاه برگردانده بودند به زبان اردو ترجمه گردید).
8- شریعت، طریقت و عقل
مجموعۀ عرفان در زمانه و زندگی ما- 2
مجموعه رسائل گفتارهای عرفانی که این رساله شماره دوم آن می باشد از مجموعه سخنرانیها و مواعظی است که جناب آقای حاج دکتر نور علی تابنده (مجذوبعلیشاه) در مقام قطبیت و ارشاد طریقت نعمت اللهی گنابادی از اواخر سال 1375 شمسی به تناسب اوضاع زمانه و سوالات مطرح شده در مجالس عمومی عرفانی بیان فرموده اند( اصولا سنت مجلس وعظ در عالم اسلام مخصوصا در ایران به ابتکار مشایخ بزرگ صوفیه و عارفان بوده است).
مجموعۀ گفتارهای عرفانی نیز بنابر تقاضای طالبان و مشتاقان درک عرفان و معنویّت اسلام و زندگی عارفانه در زمانۀ ما به همین منظور تدوین و جمع آوری شده است.گسترۀ این سخنرانی ها، موضوعات مختلفی را از قبیل تصوّف و تشیّع، مناسک و اعیاد دینی و ملّی، و مسائل روزمرۀ اجتماعی و خانواده در بر می گیرد و لذا چه بسا سوال شود که مثلاً موضوع خانواده چه ربطی به عرفان دارد. این ارتباط وقتی معلوم می شود که توجّه داشته باشیم که سلوک عارفانه ابعاد مختلف- چه در نظر و چه در عمل- دارد که همۀ آنها تابع نگرش عرفانی است. و اصولاً وجه اصلی تفاوت درس عرفان خواندن با سلوک عرفانی کردن همین است. کسی که بصیرت عارفانه دردین دارد مناسبات و مسائل اجتماعی و خانوادگی را نیز از همین منظر می بیند.
این سخنرانی ها را تنی چند از حاضران این مجالس به تدریج ضبط و سپس تحریر کرده اند. انتخاب سخنرانی ها و عناوین آنها همه به سلیقۀ تدوین کنندگان این رساله ها است. البتّه حتّی المقدور سعی شده که مطالب عیناً و با کمترین دخل و تصّرف باشد تا سادگی و روانی لحن بیان محفوظ بماند.
تعداد 4 مقاله در این رساله با عناوین ذیل درج شده است:
1- سهم عقل در شریعت و طریقت
2- جنبه های شریعتی و طریقتی دستورات قرآن
3- تلازم شریعت و طریقت
4- ماهیّت و قلمرو عقل و تفکّر
انتشارات حقیقت، چاپ دوم، با اصلاحات، تهران،1383.
9- خانواده .
مجموعه عرفان در زمانه و زندگی ما – 4
تعداد 6 مقاله در موضوع خانواده در این رساله با عناوین ذیل درج شده است:
1- پذیرش حقوق دیگران،راه زندگی است.
2- خدمت:آبیاری محبت است.
3- ازدواج و نقش والدین و جامعه در استحکام آن.
4- سنگ اول تفاهم و محبت در خانواده.
5- نسبیت های فرهنگی و محیطی در روابط خانواده.
6- تاثیر زن در بقای خانواده.
انتشارات حقیقت،چاپ اول،تهران،1383.
10- خانواده(2): ازدواج
مجموعه عرفان در زمانه و زندگی ما – 5
فهرست مطالب این مجموعه بدین شرح است:
تشکیل خانواده از آیات الهی است
ازدواج: آیت حسنی خداوند
ازدواج و اعتدال روحی
ازدواج یک امر فطری است
ازدواج و ترویج نسل
آرامش و اطاعت امر الهی
توصیه های عمومی در امر ازدواج
اجازه و دستور در امر ازدواج
مشورت
همسان بودن(کفو) در خواستگاری
ازدواج با غیر مسلمان
تفاهم و توافق روحیات
مدیریت خانواده
مسائل اقتصادی
سن ازدواج
زیبایی
تدلیس در ازدواج
گذاشتن شروط قبل از ازدواج
تفاوت ازدواج در نظام های حقوقی مختلف
گذاشتن شروط ازدواج در شریعت اسلام
وفای به عهد در خواستگاری
تحقیق و تعقل در ازدواج
علاقه قبل از ازدواج
تعدد زوجات
شرط اجازه تعدد همسر
وظیفه زن در جلوگیری از تعدد همسر
انتشارات حقیقت،چاپ اول،تهران،1384.
مجموعه رسائل گفتارهای عرفانی شماره های چهارم و پنجم از مجموعه سخنرانیها و مواعظی است که جناب آقای حاج دکتر نور علی تابنده (مجذوبعلیشاه) در مقام قطبیت و ارشاد طریقت نعمت اللهی گنابادی از اواخر سال 1375 شمسی به تناسب اوضاع زمانه و سوالات مطرح شده در مجالس عمومی عرفانی بیان فرموده اند.
مجموعۀ گفتارهای عرفانی نیز بنابر تقاضای طالبان و مشتاقان درک عرفان و معنویّت اسلام و زندگی عارفانه در زمانۀ ما به همین منظور تدوین و جمع آوری شده است.گسترۀ این سخنرانی ها، موضوعات مختلفی را از قبیل تصوّف و تشیّع، مناسک و اعیاد دینی و ملّی، و مسائل روزمرۀ اجتماعی و خانواده در بر می گیرد و لذا چه بسا سوال شود که مثلاً موضوع خانواده چه ربطی به عرفان دارد. این ارتباط وقتی معلوم می شود که توجّه داشته باشیم که سلوک عارفانه ابعاد مختلف- چه در نظر و چه در عمل- دارد که همۀ آنها تابع نگرش عرفانی است. و اصولاً وجه اصلی تفاوت درس عرفان خواندن با سلوک عرفانی کردن همین است. کسی که بصیرت عارفانه دردین دارد مناسبات و مسائل اجتماعی و خانوادگی را نیز از همین منظر می بیند.
مقالات:
11- اسوه حسنه ، کتاب یاد نامه صالح، بمناسبت یکصدمین سال میلاد حضرت آقای حاج شیخ محمد حسن بیچاره بیدختی صالحعلی شاه قدس الله سره العزیز،تهران،1367. (این مقاله بعداً نیز در نشریه عرفان،مجموعه مقالات(5،6)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1379 به چاپ رسیده است).
12- خلف صالح ، کتاب مستطاب خورشید تابنده تالیف و تدوین مولانا حضرت آقای حاج علی تابنده محبوب علیشاه اعلی الله مقامه الشریف، در شرح احوال و آثار عالم ربانی و عارف صمدانی حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه،تهران،1373.(این مقاله سپس در نشریه عرفان،مجموعه مقالات(16)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1382 به چاپ رسیده است).
13- ملاحظاتی درباره بیعت ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(1)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1378.
14- ایران فرهنگی- ایران سیاسی ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(3)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1379.
15- سعادت نامه ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(4)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1379.
16- تشیع و تصوف و عرفان ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(7)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1379.(این مقاله بعداً نیزدر مجله فرهنگی و هنری بخارا،شماره هفدهم – فروردین و اردیبهشت،مدیر و سردبیر علی دهباشی،تهران،1380به چاپ رسیده است).
17- مولود کعبه ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(8)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1380.
18- عاشورای حسینی ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(9)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1380.
19- چند خاطره از پرفسورپیاتیه ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(10)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1380.
20- عید سعید فطر ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(11)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1380.
21- جمع عید و عزا ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(12)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1381.
22- جنبه های شریعتی و طریقتی دستورات قرآن ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(13)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1381.
23- عید رمضان ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(14)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1381.
24- حضرت سید نورالدین شاه نعمت الله ولی ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(15)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1382.(این مقاله بعداً نیز در کتاب مجموعه مقالات در باره شاه نعمت الله ولی،تدوین شهرام پازوکی،تهران،1383 به چاپ رسیده است).
25- عید مبعث ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(17)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1382.
26- یادی دیگر از حضرت سید نورالدین شاه نعمت الله ولی ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(18)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1382.( ین مقاله بعداً نیز در کتاب مجموعه مقالات در باره شاه نعمت الله ولی،تدوین شهرام پازوکی،تهران،1383 به چاپ رسیده است).
27- معرفی کتاب ذوالفقار ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(18)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1382.
28- برده داری در اسلام ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(19)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1383.
29- نکاتی درباره حسن بصری ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(20)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1383.
30- شاه نعمت الله ولي در سرزمين ابن عربي ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(21)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1383.
31- صلح اديان ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(22)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1383.
32- خطاب دائمي قرآن:لاتمّم مكارم الاخلاق ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(23)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1384.
33- پيام به چهارمين همايش شاه نعمت الله ولي ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(24)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1384.
34- میلاد حضرت مسیح (ع) ، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(25 و 26)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1384.
35- عرفان: اتفاق و اتحاد، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(27 و 28)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1385.
36- اسلام دین شمشیر نیست، نشریه عرفان ایران،مجموعه مقالات(29 و 30)،تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش،تهران،1385.
مقدمه ها:
37- مقدمه چاپ اول، بر کتاب عهد الهی،مجموعه دو سخنرانی جناب حاج علی تابنده (محبوبعلیشاه)،تهران،1376.
38- مقدمه چاپ پنجم، بر کتاب رساله رفع شبهات،تالیف حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی(رضا علیشاه)،تهران،1377.
39- مقدمه چاپ سوم، بر کتاب سعادت نامه،تالیف جناب حاج ملا سلطان محمد سلطانعلی شاه گنابادی،تصحیح حسینعلی کاشانی بیدختی،تهران،1379.
40- مقدمه چاپ چهارم، بر کتاب ذوالفقار در حرمت کشیدن تریاک،حاج ملا علی نورعلیشاه گنابادی،تهران،1382.
41- مقدمه چاپ دوم، بر کتاب خورشید تابنده، تالیف و تدوین مولانا حضرت آقای حاج علی تابنده محبوب علیشاه اعلی الله مقامه الشریف، در شرح احوال و آثار عالم ربانی و عارف صمدانی حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه،تهران،1377.
42- مقدمه چاپ دوم، بر کتاب ده سخنرانی، که مجموعه ای است از ده سخنرانی حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه که در منبر بیدخت افاضه فرموده اند و پس از تحریر توسط آقای کریم والا نیا و حذف و اصلاح توسط معظم له و تصحیح اوراق چاپ و رسیدگی بامور طبع آن توسط آقای حسینعلی کاشانی بیدختی در سال 1361 چاپ اول آن انتشار یافت و موضوعات سخنرانیها و سال ایراد آنها بشرح ذیل می باشد:
معراج(1) 1354، معراج(2) 1355، معاد(1) 1355، معاد(2) 1356، ولایت 1356، جبر و تفویض 1353، ثواب و عقاب 1353، رؤیت حق تعالی 1351، گناهان صغیره و کبیره 1352، طاغوت 1352.
انتشارات حقیقت، چاپ اول(همانطور که ذکر شد قبلا در سال 1361 بچاپ رسیده است)، تهران، 1382.
43- مقدمه چاپ هفتم، بر رساله شريفه پند صالح اثر مولانا حضرت آقاي حاج شيخ محمد حسن (صالح عليشاه) قدس سره – انتشارات حقيقت – تهران، 1376.
44- مقدمه چاپ سوم، بر کتاب خورشید تابنده، تالیف و تدوین مولانا حضرت آقای حاج علی تابنده محبوب علیشاه اعلی الله مقامه الشریف، در شرح احوال و آثار عالم ربانی و عارف صمدانی حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه، انتشارات حقيقت – تهران،1383.
45- مقدمه چاپ اول، بر کتاب ظهور العشق الاعلی و عهد الهی، مولانا حضرت آقای حاج علی تابنده محبوب علیشاه اعلی الله مقامه الشریف، انتشارات حقيقت – تهران،1380.
46- مقدمه چاپ اول(انتشارات حقیقت)، بر کتاب نابغه علم و عرفان، تالیف مولانا حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی(رضا علیشاه)، نابغه علم وعرفان تأليف مولانا المعظم حاج سلطانحسين تابنده گنابادي رضا عليشاه با آنكه بر حسب مو ضوع بايد درشرح احوال مرحوم حضرت آقاي سلطان عليشاه باشد؛ولي درحقيقت يك دوره شرح وتاريخ اجمالي عرفان وتصوف و حقايق مربوط به آن و اطلاعاتي در بارة سلسلة علّية رضوية نعمه اللّهيه وذكر وشرح حالي از عرفا وعلماي زمان معاصر ايشان و بالاخره مجموعه اي از مكاتيب آن بزرگوار مي باشد كه حاوي اسرار ورموزعرفاني ونصايح سلوكي واخلاقي است.
جنابشان همانطور كه خودشان درمقدمه كتاب متذكر شده اند (نابغه علم وعرفان؛چاپ دوم؛ص 5)؛چون اين كتاب ازجهتي جنبه تاريخي نيزدارد؛احساسات مذهبي را حتي الامكان كنار گذاشته وبا نظر بي طرفي كه براي يك تاريخ نويس لازم است،ذكرمطالب ميفرمايند.
اين كتاب بامقدمه اي در تاريخ وجغرافياي گناباد،مولد حضرت آقاي سلطان عليشاه،شروع ميشود و فصل اولش موسوم به «بدو حالات جناب حاج ملا سلطانمحمدتازمان طلب» است وطي شش فصل بعد ازايام سلوك تا ايام خلافت وشهادت معظم له بيان مي شود.
درميان فصول مذكور،فصل سوم تحت عنوان «اجازه يافتن جناب حاج ملا سلطانمحمد» اهميت عام دارد ، زيرا در اين فصل مسائلي از قبيل تعريف تصوف منشأ تصوف ، لزوم راهنما و سلسله اقطاب نيز شرح و تفصيل داده مي شود. پنج فصل بعدي كتاب ، يعني فصل هشتم تا دوازدهم ، در مورد شمايل و اخلاق و كرامات ، تأليفات و بعضي كلمات و مكاتيب مهمه آن جانب است.
موضوع فصول دوازدهم تا هفدهم نيز فرزندان و بستگان ، گرويدگان نامي علما و بزرگان مشهور معاصر و بالاخره ذكر كتبي است كه نام يا شرح حالي از حضرتش نوشته‌اند .
دو فصل آخر كتاب درباره مقبره و مراثي و اشعار ماده تاريخ است كه در باره ايشان سروده شده و بالاخره ذكر كيفيت به كيفر رسيدن قاتلان و اذيت كنندگان آن جناب است.
اين كتاب شريف با ذكر تاريخچه بنا و ساختمان بقعه مقدسه حضرت آقاي سلطان عليشاه شهيد به قلم مرحوم جناب آقاي جذبي ختم ميشود. كتاب مستطاب نابغه علم و عرفان بعد از چاپ اولش در سال 1333 شمسي به طوري مورد توجه خودي و بيگانه قرار گرفت كه در مدت قليلي نسخ آن كمياب و ناياب شد و لذا در سال 1391 قمري (1350شمسي) بار ديگر به طبع رسيد. مزيتي كه چاپ دوم بر چاپ اول دارد آن است كه مولف معظم در بعضي قسمتها تجديد نظر كرده و مطالبي را كه بعداً به سمع مباركشان رسيده بود ، افزوده‌اند.
در انتهاي اين كتاب تكمله اي وجود دارد كه نوشته مرحوم جناب آقاي جذبي(ثابتعلي) و مشتمل بر ذكر بناهايي مي باشد كه پس از رحلت حضرت آقاي صالحعليشاه به همت حضرت آقاي رضاعليشاه (طاب ثراهما) بر بقعه متبركه و صحنها افزوده شده است – انتشارات حقيقت – تهران، 1384.
فهرست کتابهایی که نام مبارک حضرت آقای حاج دکتر نورعلی تابنده (مجذوب علیشاه) در آنها ذکرشده است:
اکثر کتابهای چاپ شده توسط بزرگان و ارادتمندان به سلسله نعمت اللهی گنابادی همانند: نابغه علم و عرفان، یاد نامه صالح، خورشید تابنده، بیدخت را بشناسیم، ترجمه تفسیر شریف بیان السعاده فی مقامات العباده، عرفان ایران، گلزار عرفان، یادنامه راستین، سلطان العرفاء، رساله نور در ترجمان مجذوب و … نام مبارک معظم له در آنها آمده است و در اینجا به کتابهایی اشاره می نمائیم که بنا به شخصیت علمی، اجتماعی و سیاسی ذکر نام ایشان نموده اند:
1- شصت سال خدمت و مقاومت (خاطرات مهندس مهدی بازرگان)،سرهنگ غلامرضا نجاتی، جلد نخست، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول، تهران، 1375، ص 336.
2- شصت سال خدمت و مقاومت (خاطرات مهندس مهدی بازرگان)،سرهنگ غلامرضا نجاتی، جلد دوم، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول، تهران، 1377، ص 235،227.
3- یادنامه مهندس مهدی بازرگان(اولین سالگرد درگذشت) دیماه 1374، گروهی از نویسندگان، تهران، ص 510،502،448.
4- گفتگوهای صریح، سید ابراهیم نبوی، انتشارات روزنه، چاپ دوم، تهران، 1378، ص 114.
5- در مهمانی حاج آقا، داستان یک اعتراف، مولفان دکتر حبیب داوران – دکتر فرهاد بهبهانی، امید فردا، چاپ اول، تهران، 1382، ص 324.311.286.285.282.281.276.275.274.262.260.209-200.181.129.119.87.84.83.
6- تاریخ حقوق ایران، پرفسور سید حسن امین، انتشارات دایره المعارف ایران شناسی، چاپ اول، تهران، 1382، ص 701.
7- طلوع و غروب دولت موقت، احمد سمیعی، شباویز، چاپ دوم، تهران، 1372، ص 183.
8- بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟(از بازرگان تا خاتمی)، داود علی بابائی، جلد اول، امید فردا، چاپ اول، 1382، ص 36،35.
9- پیغمبر دزدان، دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، انتشارات علم، چاپ هفدهم، تهران، 1382، ص 311.
10- هشت الهفت، دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، انتشارات ارغوان، چاپ چهارم، تهران، 1377، ص 261.
11- تاریخ 25 ساله سیاسی ایران، سرهنگ غلامرضا نجاتی، جلد دوم، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ چهارم، تهران، 1373، ص 518،31،27.
12- صفحاتی از تاریخ معاصر ایران(اسناد نهضت آزادی ایران)، جلد 9- دفتر
اول: ادامه مقاومت و مبارزه، تهران، صفحات: 241،239،235،225،220،218،197.
13- صفحاتی از تاریخ معاصر ایران(اسناد نهضت آزادی ایران)، جلد9- دفتر دوم: جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر، چاپ اول، تهران، 1362، ص 41،62،68،82،107،190،247،305.
14- آنسوی اتهام محاکمه و دفاعیات عباس امیر انتظام در دادگاه انقلاب اسفند 59 تا خرداد 60، عباس امیر انتظام، جلد دوم، نشر نی، چاپ پنجم، تهران،81 13، ص 115،384،385.
15- رویدادها و داوری ها، دکتر مسعود حجازی، انتشارات نیلوفر،چاپ اول ،تهران، 7513، ص 226,227
16- مجله فرهنگی و هنری بخارا،شماره ،مدیر و سردبیر علی دهباشی،تهران، گفتگو با دکتر محمود مصدق(توسط علی دهباشی) ص 283.
17- تحلیل فقهی – اقتصادی انواع بیمه و ویژگی های حکومت اسلامی، دکتر بیژن بید آباد- عبدالرضا هرسینی، ص 40،20،19.
18- نغمه سرایان گلشن راز(دیدگاه های بزرگان حکمت اشراق درباره وطن)، دکتر محمد رضا نعمتی کرمانشاهی(نعمت علی)، ناشر شهد آفرین نعمتی(دانشور علوی)،چاپ اول، دنسلینگن آلمان فدرال، 1377، ص 105 تا 107 و ص 95 تا 100،102.
19- شطرنج العرفاء، دکتر ابوالقاسم تفضلی، دستنوشته و به چاپ نرسیده است، ص 3 پیشگفتار.
20- هادی عرفان، جواد هادی ایران نژاد، انتشارات هله، چاپ اول، تهران، 1382.
21- مهاجرت بزرگ ایرانیان، اسماعیل یگانگی، نشر علم، چاپ اول، تهران ،1381، ص 554.
22- بارگاه خانقاه در کویر هفت کاسه، دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، نشر علم، چاپ اول، تهران1384، ص 290.
23- قرآن کریم ، ترجمه، توضیحات و واژنامه از بهاءالدین خرمشاهی، انتشارات دوستان، چاپ پنجم 1384، ص 911.
24- خاطرات انحطاط و سقوط – فضل الله مهتدی صبحی – به کوشش علی امیر مستوفیان – نشر علم – چاپ اول 1384.(در پیش نوشتار علی امیر موستوفیان) ص 34 و 41.
شاه اقليم ولايت مؤمنين راپير و سلطان
نابغه علم و عرفان مقتداي اهل ايمان
عالم علم شريعت عارف علم طريقت
فاني بحر حقيقت پيشواي انس و هم جان
صاحب نص ولايت هادي راه هدايت
واصل حق و شهادت مجمع البحرين عرفان
حضرت سلطانعليشاه مرشد مردان آگاه
قطب راه نعمت الله كامل عصر خضر دوران
عارفان را كعبة جان سالكان را قلب وجانان
مؤمنان را مير ميران صاحب تفسير قرآن
بعد او پير دل آگاه نورالانور نورعليشاه
بعد او صالح عليشاه شد امير اهل ايقان
از برای مومنان او کرد انشاء پند صالح
نیست بهتر زو کتابی در طریق شاه مردان
شد معین از پی حق بعد او تابنده خورشید
حضرت رضاعلیشاه باقرالعلم عین الانسان
کرد آنشه جانشینش حضرت محبوب علیشاه
آنکه میکرد با نگاهی دردها را جمله درمان
چونکه او رفت زین سراچه در مقام قرب یزدان
شد خلیفه جانب الله نور علی تابنده ی جان
حضرت مجذوبعلیشاه پیر و مولای دل آگاه
جان ببخشداز دم خود صد خزان را چون بهاران
عارفان را او گلستان عاشقان را باغ و بستان
صوفیان را آب حیوان قطب الاقطاب شاه امکان
خضر وقت عیسای دوران آدم ونوح زمانه
دم ز جمله انبیاء دارد به لطف حی سبحان
چون بود نور حق و نور علی مجذوبعلیشاه
نور در نور و علی نور است این خورشید تابان
18 ذیحجه 1425 عید سعید غدیر خم
10 بهمن ماه 1383
با تقدیم تشکر واحترام از مدیران سایت مجذوبان نور
خاکپای فقراء مهرداد مصوری