اگر ایرانیان حافظه جمعی خوبی داشته باشند هنوز باید شعارهای انتخاباتی احمدی نژاد در سال ۱۳۸۴ و حمایت های رهبر جمهوری اسلامی از شعارهای او را به خاطر داشته باشند. احمدی نژاد از شهرداری تهران آمده بود تا به روایت شعارها و برنامه هایش، فقر در ایران را ریشه کن کند و به نابرابری ها پایان بدهد.
همزمان با حضور او در نهاد ریاست جمهوری، غلامعلی حداد عادل در مقام رئیس مجلس هم از الگوی اسلامی ژاپن در ایران سخن گفت و وعده داد: اصولگرایان ایران را به ژاپن اسلامی تبدیل خواهند کرد. حال از همه این وعده ها در حاکمیت کاملا یکدست اصول گرایان ایرانی شش سال می گذرد و نه تنها ایران به ژاپن اسلامی تبدیل نشده است، بلکه علیرغم درآمدهای نفتی هنگفت دولت، وضعیت معاش مردم در بدترین شرایط ممکن قرار دارد و وضعیت اقتصاد در ایران بحرانی است.
احمدی نژاد که به ساختمان پاستور رسید، نفت گران شده بود, اگر در دولت خاتمی قیمت هر بشکه نفت ۹ دلار بود احمدی نژاد این شانس را داشت که با نفت ۵۹دلاری شروع کند و هر بشکه نفت نزدیک به ۳۳ دلار بیشتر از آن چه که در بودجه سالانه پیش بینی شده بود، برای دولت درآمد داشته باشد.
دولت نهم در سال بعد هم هر بشکه نفت را ۲۴ دلار بیشتر از رقم پیش بینی شده در بودجه سالانه فروخت و در سال ۸۶ هر بشکه نفت هم بیش از ۴۲ دلار درآمد مازاد برای دولت به همراه داشت. مازاد درآمد نفتی دولت در بودجه سال ۸۷ چهل دلار و در بودجه سال ۸۸ هم ۳۱ دلار بوده است, در سال گذشته هم دولت برای هر بشکه نفت ۱۵ دلار مازاد درآمد داشته و مازاد درآمد نفتی امسال دولت هم به صورت میانگین ۲۹ دلار بوده است.
• درآمد نفتی سال ۹۰ بر اساس آمار ارائه شده در شش ماه نخست است.
• آمار فروش و قیمت هر بشکه نفت بر اساس آمار ارائه شده توسط نهاد های دولتی ارائه شده است.
با نگاهی به جدول بالا مشخص می شود که دولت از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ مازاد درآمد نفتی بالغ بر ۴,۱۷۴
میلیارد دلار داشته است, حال دستاوردهای این درآمد نفتی برای شهروندان و اقتصاد ایران چه بوده و چه تاثیری بر وضعیت اقتصاد ایران گذاشته است، سوالی است که پاسخ آن را می توان از شرایط حاکم بر اقتصاد و معاش شهروندان به دست آورد.
کاهش سرمایه گذاری و افزایش واردات
اگر چه دولت احمدی نژاد منابع مالی بیشتری در اختیار داشته و درآمد دولت از محل صادرات نفتی و صنایع وابسته به آن ۷,۲ برابر دولت پیش از او بوده، اما سرمایه گذاری در دولت احمدی نژاد کاهش چشمگیری داشته است. متوسط رشد سرمایه گذاری در دولت خاتمی ۹,۸ درصد گزارش شده در حالی که این شاخص در دولت احمدی نژاد به چهار درصد کاهش یافته است.
دولت مدعی است که نسبت به جذب سرمایه گذاری های خارجی کامیاب بوده و توانسته است میزان سرمایه گذاری در پروژه های صنعتی و نفتی را افزایش دهد، این در حالی است که وزیر صنعت و تجارت از ۱۸ هزار پروژه صنعتی نیمه تمام سخن گفته و وزیر نفت خواستار سرمایه گذاری سه هزار میلیارد دلاری در حوزه های نفتی کشور شده است.
همچنین به گواه آمار ارائه شده توسط سازمان های بین المللی، رشد اقتصادی ایران در سال های گذشته به پائین ترین میزان ممکن رسیده است. صندوق بین المللی پول و موسسه اکونومیست چندی قبل از رشد اقتصادی صفر تا دو درصدی ایران خبر داده بودند, با این حال نمایندگان مجلس در تازه ترین گزارش خود اعلام کرده اند، میزان سرمایه گذاری دولت در حوزه نفت و گاز به منفی سه دهم درصد رسیده است.
آن گونه که نماگرهای اقتصادی نشان می دهند، دولت مازاد درآمدهای نفتی را هزینه واردات کرده است, به گونه ای که این دولت رکورد واردات به کشور را شکسته است, واردات دولت احمدی نژاد ۷۷,۲ برابر میزان واردات دولت پیش از او بوده است, آن چه که در حجم انبوه واردات خود را بیشتر نشان می دهد، کاهش واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای و افزایش کالاهای مصرفی است.
مجموعه سیاست های اقتصادی دولت احمدی نژاد، تولید داخلی ایران و صنایع تولیدی را با بحران روبرو کرده است. هم اکنون حتی بخش مسکن و ساخت ساز ایران هم با رکود روبرو است. به گونه ای که کارشناسان اقتصادی از شرایط رکود تورمی در ایران خبر می دهند,
تورم پله پله تا سقف
حالا سهم شهروندان از این همه درآمد نفتی چه بوده است؟ دولت ماهیانه ۴۵۵۰۰تومان به هر شهروند ایرانی می پردازد اما نه از محل درآمدهای نفتی بلکه از محل افزایش قیمت انرژی و اجرای قانون هدفمندی یارانه ها, آن چه که دولت به عنوان یارانه نقدی به شهروندان می پردازد جبران افزایش هزینه های خانوارها را هم نمی دهد,
به روایت مرکز آمار ایران نرخ تورم در ایران به ۸,۲۱ درصد رسیده است, نرخ برابری ریال با دلار به پائین ترین میزان ممکن رسیده است.
• برآوردهای کارشناسان از میانگین بالاترین برآورد و پائین ترین برآورد انجام شده توسط نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی به دست آمده است.
نگاهی به این جدول نشان می دهد که سهم ایرانیان از افزایش درآمدهای نفتی در شش سال گذشته، بالاتر رفتن خط فقر و در گسترش دایره جمعیت زیر خط فقر بوده است, آن گونه که شاخص های اقتصادی نشان می دهند حداقل دو سوم از جمعیت ایران هم اکنون درآمدشان کمتر از هزینه های روزمره زندگی است, بر اساس تازه ترین برآورد مرکز آمار ایران و به گفته عادل آذر رئیس مرکز آمار حداقل سی میلیون نفر در ایران زیر خط فقر نسبی و ۱۰ میلیون نفر هم زیر خط فقر مطلق قرار دارند.
بحران های در راه
این وضعیت اقتصادی ایران است. نمایی که نه تنها دل نمی برد بلکه هراس انگیز هم هست, در کنار مشکلات اقتصادی که جامعه ایران با آن دست به گریبان است، فضای اجتماعی جامعه نیز بحران هایی چون اعتیاد، طلاق و خودکشی را تجربه می کند, بر اساس تازه ترین آمارهای اعلام شده، هر چهار دقیقه یک طلاق در ایران به وقوع می پیوندد.
گزارش خبرگزاری مهر حکایت از آن دارد که آمار طلاق در سال ۸۸ نسبت به سال ۸۳ سیزده درصد افزایش یافته است, همچنین به استناد گفته های داریوش قنبری نماینده مجلس، آمار طلاق نسبت به یک دهه قبل ۱۷درصد افزایش یافته است, این در شرایطی است که آمار ازدواج در ایران کاهش و سن ازدواج نیز افزایش یافته است.
بنا برگزارش پایگاه خبری سلامت نیوز، نرخ افسردگی در میان زنان ایرانی به بیست و شش درصد و در میان مردان به ۱۵ درصد رسیده است. همچنین سازمان پزشکی قانونی ایران اعلام کرده است که آمار خودکشی در سال ۸۹ نسبت به سال قبل ۱۷ درصد افزایش یافته است. بر اساس این گزارش روزانه ده نفر در ایران خودکشی می کنند. همین سازمان اعلام کرده است که هر چهار ساعت یک فقره قتل در ایران صورت می گیرد, علاوه بر این اگر چه دولت تلاش می کند تا آمار معتادان را همچنان دو میلیون نفر اعلام کند اما چندی قبل وزارت بهداشت از وجود سه میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد رسمی در کشور خبر داد. بنا بر اعلام سازمان زندان ها ایران دارای ۲۲۰ هزار زندانی است, بهرام رادان فرمانده پلیس ایران مدعی شده است که ۸۵ درصد از زندانیان ایران در ارتباط با مواد مخدر دستگیر شده اند.
رئیس سازمان زندان های ایران هم گفته است: پنجاه درصد زندانیان ایران به خاطر مواد مخدر در زندان هستند. مدیر کل پیشگیری و امور فرهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران گفته است: میانگین سن اعتیاد در ایران به ۲۹ سال رسیده است. یک استاد دانشگاه علامه طباطبایی هم گفته است: سن شروع اعتیاد به ۱۳ سال رسیده است.
نشاطی که به یاس رسید
حال یک بار دیگر حافظه کوتاه مدت خود را به کار بگیریم و به سال ۸۴ باز گردیم. آن هنگام که محمود احمدی نژاد وعده داده بود تا فقر را در ایران ریشه کن کند و نفت را بر سر سفره مردم بیاورد. اما سهم مردم از همه درآمدهای نفتی هنگفت دولت، چیزی جز گسترش فقر و فلاکت نبوده است.
جامعه ایرانی دچار بحران های متعددی است که در شش سال گذشته نه تنها اقدامی برای مهار آن ها صورت نگرفته بلکه روز به روزاین بحران ها افزایش یافته اند.
دولت می تواند همچنان نماگرهای اقتصادی را به دلخواه خود زیبا نمایش دهد اما واقعیت های موجود در جامعه ایران نشان می دهد که بحران های متعدد جامعه ایرانی را تهدید می کند و رویای ژاپن اسلامی نه تنها به واقعیت نپیوسته بلکه ایران در حال تبدیل شدن به کشوری عقب افتاده و بحرانی است، چیزی شبیه کره شمالی و یا شاید هم کشورهای فقیر افریقایی.
جرس
حمید مافی
