به دنبال اعتراض و تجمع گروهی از حامیان محیط زیست ایران، تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر متوقف شد. این باغ از با ارزشترین ذخیره‌های ژنتیک گیاهی در خاورمیانه به شمار می‌رود.
حر منصوری عبدالملکی، دیدهبان میانکاله و از فعالان محیط زیست استان مازنداران، در خبری که روز پنج‌شنبه (۶ تیر/ ۲۷ ژوئن) روی صفحه فیسبوکی “کمپین برای محیط زیست ایران” منتشر کرد، نوشت که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت محمد خاتمی «از طرف حسن روحانی رئیس جمهور منتخب، مسئول بررسی موضوع شده» است و «پروژه گذر جاده از میان باغ گیاهشناسی نوشهر و تخریب باغ برای همیشه متوقف شد.»
این درحالی است که روزنامه اعتماد از سوی برخی مسئولان در شماره امروز خود نوشته است که تصمیم نهایی در این باره ۱۰ روز دیگری اعلام می‌شود.
تصمیم به تخریب یک باغ قدیمی با درختان منحصر بفردی که بعضی از آنها تا ۲۰۰ سال قدمت دارند، جنب‌وجوش فعالان محیط زیست مازندران را در پی داشت. چیزی نمانده بود که کمر درختان باغ گیاهشناسی نوشهر با کشیده‌شدن یک جاده کمربندی از میان آن بشکند.
استانداری مازندران قصد داشت بخشی از این باغ را برای دسترسی به بندر نوشهر تخریب کند. اما تجمع روز گذشته (چهارشنبه ۵ تیرماه) در اعتراض به تصمیم استانداری مازندران موقتا اقدامات بعدی را متوقف کرده است؛ اعتراضی که به نوشته روزنامه‌اعتماد حمایت برخی از دست‌اندرکاران دولتی را نیز به همراه داشت.
روز پنج‌شنبه (۶ تیرماه) برخی رسانه‌ها، از جمله روزنامه‌های “آرمان” و “اعتماد” و سایت این کمپین اینترنتی، از توقف موقت تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر خبر دادند؛ باغی با ۳۵ هکتار مساحت که سال ۱۳۱۰ ساخته شده است. فعالان محیط زیست می‌گویند این پارک بزرگترین و با ارزشترین ذخیره ژنتیک گیاهی کشور و خاورمیانه است.
ماجرا از کجا شروع شد؟
روز یکم تیرماه فعالان محیط زیست مازندران خبردار شدند که استانداری مازندران نامه‌ای خطاب به برخی از مقامات محلی نوشته و از آنان خواسته که صبح ۵ تیر به منظور «اجرای مصوبه دولت مبنی بر احداث راه دسترسی به بندر نوشهر به کمربندی از بخشی از اراضی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع نوشهر» در محل حاضر شوند.
فعالان محیط زیست مازندران و سازمان‌های غیردولتی بلافاصله با راه انداختن کمپینی در اینترنت خواهان حمایت مردم
برای حفظ باغ گیاهشناسی نوشهر شدند. روز ۵ تیر، یعنی روزی که قرار بود مقدمات ساختن جاده شروع شود، از بولدوزرها خبری نشد و فقط گروهی نزدیک به ۲۵۰ نفر از مردم نوشهر و حامیان پارک بودند که در آن‌جا تجمع کردند.
حر منصوری عبدالمالکی، دیدهبان میانکاله و فعال محیط زیست که از مبتکران این حرکت اعتراضی است، در این باره روی صفحه فیسبوکی کمپین از همه شرکت‌کنندگان خواسته بود که از دادن شعارهای سیاسی و حاشیه‌ای خودداری کنند و به حفظ آرامش توجه داشته باشند.
۲۰نهاد مدنی و فرهنگی و آموزشی و تحقیقاتی برای جلوگیری از تخریب باغ گیاهی نوشهر در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری منتخب ایران، از او خواستند به عنوان یکی از جدی‌ترین مسایل، فکری به حال منابع طبیعی ایران و محیط زیست کند.
همه حساس‌اند ولی…
احمد علی کیخا، معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، به روزنامه “اعتماد” گفته است که این سازمان نسبت به تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر به شدت حساس است و اجازه تخریب آن را نمی‌دهد. با این حال وی تاکید کرده است که این باغ تحت مالکیت این سازمان نیست.
“اعتماد” از قول مدیرکل محیط زیست مازندران نیز نوشته است که این باغ زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌هاست: «من به عنوان مدیری محیط زیستی تنها می‌توانم نظر کارشناسی خود را در این خصوص بدهم، اما به دلیل اینکه این مجموعه زیرنظر محیط زیست نیست، نمی‌توانم کار دیگری برای این اتفاق کنم. از نگاه من اگر گزینه بهتری برای توسعه شهری در نوشهر وجود دارد بهتر است این پروژه اجرا نشود.»
به نوشته روزنامه اعتماد همزمان با تجمع اعتراضی، جلسه‌ای هم با شرکت اعضای هیات امنای باغ و مسئولان استانداری برگزار شد که نتیجه‌اش مهلتی ۱۰ روزه برای اعلام تصمیم نهایی بود.
گزینه‌های دیگر
شهرام کیادلیری، رئیس باغ گیاهشناسی به “اعتماد” گفته است که «درباره تغییراتی که قرار است در باغ اعمال شود، باید هیات امنا که متشکل از وزیر جهاد کشاورزی، وزیر علوم، رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع و چند مدیر دیگر که مجموعه ۹ نفر هستند، تصویب کند که عرصه تحقیقاتی می‌‌تواند واگذار شود یا نه، اما از آنجایی که این مصوبه از سوی هیات دولت تصویب شده استانداری مصر به اجرای آن است.»
به گفته رئیس باغ گیاهشناسی نوشهر «مسئولان وزارت جهاد کشاورزی که متولیان این باغ‌اند تنها مخالفان این پروژه نیستند، مدیرکل میراث استان هم که ۷ سال پیش این باغ را به عنوان اثر ملی ثبت کرده است از مخالفین این تخریب است.»
او به اعتماد گفته است که «گزینه‌های دیگری چون جاده‌ای که از نزدیکی باغ میگذرد هم هست که استانداری می‌‌تواند به آن جاده بپردازد، اما اصرار استانداری اجرای مصوبه هیات دولت است که با این کار ۳۱ هزار مترمربع از ۳۵ هکتار باغ از بین می‌رود.»
موزه‌ای بی‌نظیر
باغ اکولوژی نوشهر با پرورش هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی در حقیقت یک موزه بی‌نظیر گیاهان است. حامیان آن در نامه به روحانی این‌گونه درباره درختان‌اش نوشته‌اند:
«پایه‌هایی کهنسال از بلند مازو، نمدار، توسکا و ممرز؛ تنها پایه بلوط چوب‌پنبه در ایران، قدیمی‌ترین پایه‌های دارتالاب و ژینکو در کشور، ۲۵ گونه کاج و حدود ۳۰ گونه اکالیپتوس هم در این عرصه ۳۵ هکتاری وجود دارند؛ عرصه‌ای که به دلیل حساسیت بی‌مانند و ارزش والایش به عنوان یک اثر ملی به شماره ۱۷۷۹۵ در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور ثبت شده است. همچنین تنها مکانی در جهان که دو گونه جدید و منحصر به فرد، یعنی اسپیره نوشهری و افرای مازندرانی به‌طور همزمان در آن زیست می‌کنند، باغ گیاهشناسی نوشهر است.»