در ایران، روز اول شهریور ماه که مصادف با زادروز ابوعلی سینا، طبیب و اندیشمند بزرگ ایرانی است، برای تجلیل از مقام او و دیگر پزشکان ایرانی، روز پزشک نامگذاری شده است.
جامعه پزشکی ایران امسال در حالی این روز نمادین را پاس می دارد که تنها یک هفته از رأی اعتماد مجلس به وزیر جدید بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می گذرد. بحث های نمایندگان موافق و مخالف وزیر پیشنهادی که خود پزشک متخصص است، یکی از کم حاشیه ترین بخش های جلسه رأی اعتماد مجلس به کابینه حسن روحانی، رییس جمهوری جدید بود. به رغم اعتراض یک نماینده مخالف مبنی بر «ثروتمند» بودن وزیر پیشنهادی که وی آن را نقطه ضعف تلقی می کرد، سید حسن قاضی زاده هاشمی در نهایت با یکی از بالاترین میزان آرا در میان وزیران پیشنهادی، موفق به کسب رضایت نمایندگان برای تصدی پست وزارت بهداشت شد.
پیام تبریک آقای قاضی زاده هاشمی به مناسبت روز پزشک امسال گرچه شاید نخستین بخت وی برای گفتگوی رو در رو با جامعه پزشکان ایرانی بود، اما این پیام بیش از آنکه حاوی برنامه ای مشخص باشد، رویکردی نمادین دارد و به یادآوری وجوه تاریخی و معنوی حرفه پزشکی بسنده می کند:
«در فرهنگ ایرانی اسلامی ما، ارزش دانش گرانقدر پزشكی تا بدان اندازه والا و عظيم است كه طبابت شانه به شانه حکمت می ساید و بيماران و دردمندان نه فقط برای جستجوی تسكين و درمان دردهای جسمانی، كه در مقام مشاوره و هدايت در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود به حكيم و طبيب مراجعه می کنند.»
با این حال، وزیر بهداشت در ادامه، ضمن تبریک روز پزشک و آرزوی موفقیت روزافزون، پزشکان را به طبابت همراه با «انسانیت» نصیحت می کند.
با آنکه پزشکان به این زودی انتظار تحول بزرگی از سوی وزیر جدید را ندارند، اما وب سایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «اقبال گسترده» نمایندگان مردم از وزیر جدید را نشانه مثبتی می داند.
در سال های اخیر، با تیره شدن اوضاع اقتصادی ایران به دلیل تحریم های خارجی و سیاست های غلط داخلی؛ هزینه های سرسام آور درمان، حق ویزیت های سنگین پزشکان، و برخی رفتارهای غیرقانونی رایج در بیمارستان ها همچون اخذ وجه دستی یا به اصطلاح «پول زیرمیزی» از سوی برخی پزشکان، و نیز تبانی های رایج میان بعضی از پزشکان، آزمایشگاهها، داروخانه ها و مراکز خدمات تصویربرداری پزشکی، انتقاد شدید بسیاری از مردم بویژه اقشار کم درآمد را برانگیخته است.
از سوی دیگر شمار پزشکانی که به اصطلاح «تجارت» می کنند کم نیست. با افزایش نامتناسب شمار فارغ التحصیلان رشته های پزشکی در سالهای اخیر و بروز معضلی بزرگ به نام بیکاری پزشکان، بسیاری از این افراد به ناچار به مشاغل دیگری روی می آورند. برخلاف تصور عمومی، شمار زیادی از پزشكان از وضعيت درآمد خود راضی نيستند. طبق آمار حدود دویست هزار نفر پزشک اعم از عمومی، متخصص و فوق تخصص، داروساز، دندانپزشک و… در کشور وجود دارند که از این تعداد، هفت یا ده هزار نفر به شغل های دیگری روی آورده، يا شغلی دیگر هم در کنار طبابت دارند. پزشکان زیادی در کارهای گوناگون از جمله خرید و فروش و بویژه ساخت و ساز مسکن مشغول به کار شده و حاضر به فعالیت در حرفه اصلی خود نیستند. این بدان معناست که عده قابل توجهی از جامعه پزشکان از وضعیت معیشتی خود راضی نیستند.
سال گذشته، دکتر ایرج خسرونیا، از مسئولان جامعه پزشکان ایران هشدار داده بود که تنها ده درصد پزشکان درآمد خوبی دارند و چهل درصد می توانند مخارج شان را تامین کنند اما پنجاه درصد بقیه که اکثر آنها پزشکان عمومی اند دچار مشکلند. خبرگزاری مهر به نقل از سازمان نظام پزشکی ایران هم از وجود هشت هزار پزشک عمومی بیکار در کشور خبر داده است.
بسیاری از پزشکان معتقدند که با وجود تلاش سخت در دوران طولانی تحصیل و کارآموزی و در حالی که تمام اقشار مردم به خدمات ارزشمند آنان نیازمند هستند، حتی در روز پزشک هم بیشتر از آنکه به آنها پرداخته شود، همچنان سخن از هزینه های درمانی و مشکلات بیماران و گرانی ویزیت پزشکان است. شکایت پزشکان بیشتر از آن جهت است که مطالبات صنفی و معیشتی بیشتر آن ها در نظر گرفته نمی شود. به عنوان مثال سازمان نظام پزشکی که وظایفی در جهت تسهیل امور صنفی و رفاهی پزشکان دارد، به جای ارائه خدماتی چون وام، کمک به برنامه آموزش مداوم، خدمات وکالت در موارد اتهامات مربوط به خطای پزشکی و بیمه مسئولیت حرفه ای، تنها به اجبار و تکلیف پزشکان می پردازد و حتی هزینه شرکت آنها در برنامه های آموزش مداوم را هم از خودشان مطالبه می کند.
یک پزشک ایرانی متخصص پوست که از دو سال پیش مقیم فرانسه است و در یک مرکز پژوهشی پوست و لیزر فعالیت دارد، ریشه مشکل پزشکان را عمیق می داند و معتقد است که زیرساخت های کشور هنوز برای کار متعادل پزشکان مناسب نیست.
او می گوید: «در کشورهای پیشرفته، فاصله طبقاتی میان شهر و روستا یا پایتخت و شهرستان تقریباً از بین رفته و مردم در شهرهای کوچک و بزرگ تقریباً از سطح امکانات و درآمد برابری برخوردارند. حتی در مواردی، شهروندان ثروتمند ترجیح می دهند که در شهرهای کوچک یا روستاها زندگی کنند، اما در ایران چنین نیست و چون بیشترین امکانات در پایتخت و چند شهر بزرگ متمرکز شده، پزشکان ترجیح می دهند در جایی کار کنند که هم پول بیشتری در جامعه جریان دارد و هم برای خانواده و فرزندانشان امکانات رفاهی و معیشتی بیشتری موجود است.»
روز پزشک چون مصادف با آغاز هفته دولت در ایران است، تحت الشعاع این مناسبت هم قرار می گیرد و همچون سال های دیگر می گذرد تا سالی دیگر و برنامه ها و بحث های ناتمام دیگر همچون طرح «پزشک خانواده»، تعیین تعرفه ها و حق ویزیت پزشکان، معضل بیکاری پزشکان و ….
– یورو نیوز / مسعود سالاری