در این نوشتار سعی شده تا مفاهیمی که حکمای گذشته از کیهان مد نظر داشته‌اند و در آن دیدگاه‌های اشراقی و در مواردی مخالف هیئت قدیم ارائه داده‌اند را بازگو کنیم.

هوشنگ شکری کیهان‌شناسی قدیم که بر پایه هیئت بطلمیوس استوار بود با ظهور علم جدید و ابطال نظریه بطلمیوسی

دکتر‌محسن جهانگیری – میرداماد در اغلب رشته‌های علمی و فرهنگی و دینی زمان و جامعه خود، به ویژه حکمت و فلسفه، صاحب رأی و نظر و تألیف و اثر بوده است. البته به علت مغلق‌نویسی و به کارگیری واژه‌های نامأنوس و متروک و مهجور، آثار فلسفی‌اش کمتر مورد توجه بوده و افکار و آراء فلسفی‌اش، بالاخص برای مبتدیان و متفلسفان کم‌مایه، همچنان در بوته ابهام مانده است با این همه، او به عنوان یک شخصیت برجسته فلسفی همواره مورد توجه و قبول اعیان علما و حکما بوده است.

دكتر ناصر كاتوزيان  از سوی ديگر، كاوش‌های روانی فرويد و روانشناسی علمی نشان داد كه انگيزه‌ی بسياری از اعمال

دکتر ناصر کاتوزیان – بخش اول الف) مفهوم آزادی مفهوم عرفی و ادبی آزادی: در فرهنگ سياسی و فلسفی،